Środowiskowe uwarunkowania rozwoju dziecka w pedagogice orientacji socjologicznej Drugiej Rzeczypospolitej

• Authors: Kabzińska Łucja

Title variants

EN

Environmental Conditions of Infantile Development in the Sociologically Oriented Educational Theory in the Second Polish Republic

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W pedagogice orientacji socjologicznej okresu międzywojennego podjęto badania nad społecznymi nierównościami warunkującymi rozwój dziecka. Socjologowie, socjologowie wychowania, pedagodzy społeczni oraz inni teoretycy i praktycy, których żywo interesował los dziecka znajdującego się w trudnej sytuacji życiowej, ukazywali czynniki społeczne wpływające na proces wychowawczy w środowiskach rodziny wiejskiej, miejskiej, w szkole. Zwracano uwagę na zależność kariery życiowej i szkolnej dziecka od sytuacji egzystencjalno – materialnej, kulturowej czy panującej atmosfery wychowawczej w rodzinie. W kontekście warunków środowiskowych śledzono takie zjawiska jak: frekwencja szkolna, drugoroczność, odpad szkolny, problem dojrzałości szkolnej. W badaniach o charakterze diagnostycznym i praktycznym stosowano różne metody i techniki, m.in. obserwację swobodną, planową, ankietę, wywiad, wykorzystując szczegółowo opracowane kwestionariusze, arkusze z danymi statystycznymi, tablice statystyczne itp. Diagnoza społeczna służyła do projektowania i organizowania działań profilaktycznych, pomocowych i kompensacyjnych (H. Radlińska). Eksponowano katastrofalną dla spraw oświatowych politykę władz, której skutkiem było obniżanie się powszechności nauczania i wzrost liczby dzieci pozostających poza szkołą oraz wypowiadano się przeciwko wczesnej selekcji dzieci i młodzieży w zakresie edukacji (M. Falski).

EN

In the sociologically oriented educationaltheory of the inter-war period studies were carried out in order to investigate the effects of social inequalities on the infantile development. Sociologists, education sociologists, social pedagogues and other professionals of theory and practice, who were concerned in and about the fate of children and adolescents living in difficult existential conditions indicated the socio-economic factors which affected the educational process within the structures of both urban and rural family-environments and in the course of institutional education. It was pointed out that there exists a strong interdependence between the respective educational and life careers of a child and its socio-economic background and cultural situation, in brier the educational background and climate prevailing in the family. With regard to the environmental conditions the following factors were of special interest: school attendance, repeating a grade, school dropouts, problems with school readiness. The diagnostic and practical studies implemented various methods and techniques, among others: open ended observarion, planned observation, survey and interview, using questionnaires, especially designed for the respective purposes, data sheets, statistical tables and more. The social diagnosis was the basis for the planning and implementation of preventive, supporting and compensatory measures (H. Radlińska). The studies exposed a disastrous education policy pursued by the authorities, which had caused an overall decrease of the educational level and an increase in the number of children who completely fell through the grid of the public eduactional system. The results of the studies lead to the conclusion, that early selection during the education process has negative effects on children and adolescents (M. Falski).

Keywords

PL

pedagogika socjologiczna; pedagogika społeczna; społeczne nierówności; bieda; bezrobocie; dzieciństwo; rozwój psychiczny dziecka; rozwój moralny dziecka; rozwój społeczny dziecka; środowisko rodzinne; rodzina wiejska; środowisko szkolne; drugoroczność; kariera szkolna dziecka; selekcja szkolna; siły społeczne; diagnoza społeczna; profilaktyka; kompensacja; opieka społeczna

EN

sociological pedagogy; social pedagogy; social inequality; poverty; unemployment; childhood; mental; moral and social infantile development; family environment; rural family; school environment; grade repeating; school career; school selection; social forces; prevention; compendation; social assistance

• Publisher: Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP
• Journal: Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne
• Year: 2015
• Issue: 3
• Pages: 31-55

Dates

published

2015-07-14

Contributors

author

Kabzińska Łucja

• Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie

References

• Buniak W., Uczeń-gazeciarz, „Przyjaciel Szkoły” 1938, z. 6
• Bystroń J. S., Szkoła i społeczeństwo, Wyd. Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne – Książnica-Atlas. Warszawa 1930
• Bystroń J. S., Uspołecznienie szkoły i inne szkice. Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa 1933
• Bystroń J. S., Wychowanie państwowe, „Kultura Pedagogiczna 1933, z. 2
• Chałasiński J., Młode pokolenie chłopów, t. l, Państwowy Instytut Kultury Wsi, Warszawa 1938
• Falski M., Atlas szkolnictwa średniego ogólnokształcącego, MWRiOP – Książnica-Atlas. Warszawa 1932
• Falski M., Potrzeby szkolnictwa powszechnego w okresie wzmożonego przyrostu dzieci. Wyd. Ministerstwa WRiOP. Warszawa 1929
• Falski M., Środowisko społeczne młodzieży a jej wykształcenie, Nasza Księgarnia. Warszawa 1937
• Frycz S., Środowisko wiejskie pod względem wychowawczym, zobrazowane dwojako, „Przyjaciel Szkoły” 1934, nr 15
• Gottlieb W., Morfologia socjologiczna wychowania W: Encyklopedia wychowania, t. I, red. S. Łempicki, W. Gottlieb, B. Suchodolski, J. Włodarski, Nasza Księgarnia. Warszawa 1933-1939
• Gryn A., Bezrobocie a psychika dziecka, „Przyjaciel Szkoły” 1939, nr 8
• Grzywak-Kaczyńska M., O właściwy stosunek szkoły do dziecka, W: Poznajmy warunki życia dziecka, Praca zbiorowa Komisji Sekcji Psychologów Szkolnych przy Towarzystwie Psychologicznym im. J. Joteyko, w osobach: H. Radlińskiej, M. Grzywak-Kaczyńskiej, J. Wuttkowej, J. Szollówny, N. Hanowej, J. Zawirskiej, Nasza Księgarnia. Warszawa 1934
• Kirstowa M., Praca najemna dzieci nieletnich, „Praca i Opieka Społeczna” 1928, nr 1
• Krahelska H., Praca młodzieży a zadania służby społecznej, „Praca i Opieka Społeczna” 1929, nr 4
• Kuchta J., Rozwój psychiczny dziecka wiejskiego, „Biblioteka Kwartalnika Pedagogicznego", Warszawa 1933, nr 8 Dziecko wsi polskiej. Próba charakterystyki, Red. M. Librachowa, S.M. Studencki, Warszawa 1934
• Łaciak T., Dziecko robotnicze na tle środowiska przemysłowo- wielkomiejskiego, „Chowanna” 1934, s. 411;
• Mysłakowski Z., Rodzina wiejska jako środowisko wychowawcze, Wyd. Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne – Książnica-Atlas. Warszawa 1931
• Nowacki T., Rozwój świadomości społecznej u dzieci i młodzieży warstwy robotniczej Łodzi, Wydawnictwa Towarzystwa Polonistów R. P. Oddział w Łodzi, Seria III, Z zagadnień Pedagogiki i Dydaktyki, Nr 1, Łódź 1939,
• Podkulska H., Środowisko rodzinne, Skł. gł. w Księgarni "Książka" A. Mazzucato, Lwów 1936
• Poznajmy warunki życia dziecka, Praca zbiorowa Komisji Sekcji Psychologów Szkolnych przy Towarzystwie Psychologicznym im. J. Joteyko, w osobach: H. Radlińskiej, M. Grzywak-Kaczyńskiej, J. Wuttkowej, J. Szollówny, N. Hanowej, J. Zawirskiej, Nasza Księgarnia. Warszawa 1934
• Racinowski S., Z czym wychowanie i nauczanie w szkole I stopnia liczyć się powinno „Przyjaciel Szkoły” 1936, R.XV
• Radlińska H., Pedagogika społeczna, W: W. Theiss, Radlińska, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1997
• Radlińska H., Podstawy walki z drugorocznością, „Praca Szkolna” 1932, nr 1
• Radlińska H., Słowo wstępne, W: Poznajmy warunki życia dziecka, Praca zbiorowa Komisji Sekcji Psychologów Szkolnych przy Towarzystwie Psychologicznym im. J. Joteyko, w osobach: H. Radlińskiej, M. Grzywak-Kaczyńskiej, J. Wuttkowej, J. Szollówny, N. Hanowej, J. Zawirskiej, Nasza Księgarnia. Warszawa 1934
• Radlińska H., Uwagi o metodzie przeprowadzanych badań, W: Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych, Prace z pedagogiki społecznej pod redakcją H. Radlińskiej, Nakładem Naukowego Towarzystwa Pedagogicznego, Nasza Księgarnia. Warszawa 1937
• Rybakowa J.. Dziecince oraz Ogniska Matki i Dziecka na wsi, „Życie Dziecka" 1937, nr 6
• Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych, Prace z pedagogiki społecznej pod redakcją H. Radlińskiej, Nakładem Naukowego Towarzystwa Pedagogicznego, Nasza Księgarnia. Warszawa 1937
• Stendig S., Współczesna rodzina wielkomiejska w świetle socjologii wychowania „Ruch Pedagogiczny” 1931, nr 5
• Szollówna J., Potrzeby najmocniej odczuwane przez dziecko, W: Poznajmy warunki życia dziecka, Praca zbiorowa Komisji Sekcji Psychologów Szkolnych przy Towarzystwie Psychologicznym im. J. Joteyko, w osobach: H. Radlińskiej, M. Grzywak-Kaczyńskiej, J. Wuttkowej, J. Szollówny, N. Hanowej, J. Zawirskiej, Nasza Księgarnia. Warszawa 1934
• Szollówna J., Przyczynek do zagadnienia. Wpływ warunków życia dziecka na wykonywanie obowiązku szkolnego, „Praca Szkolna” 1931, nr 6
• Wpływ bezrobocia na pracę w szkole (wyniki badań ankietowych). Oprac. K. Kurpiewski, red. L. Kandziora. Wydawnictwo Inspektoratu Szkolnego Miejskiego w Poznaniu. Poznań 1939
• Wuttkowa J., Badanie życia domowego dziecka W: Poznajmy warunki życia dziecka, Praca zbiorowa Komisji Sekcji Psychologów Szkolnych przy Towarzystwie Psychologicznym im. J. Joteyko, w osobach: H. Radlińskiej, M. Grzywak-Kaczyńskiej, J. Wuttkowej, J. Szollówny, N. Hanowej, J. Zawirskiej, Nasza Księgarnia. Warszawa 1934
• Araszkiewicz F. W., Ideały wychowawcze Drugiej Rzeczypospolitej, PWN, Warszawa 1978
• Balcerek M., Rozwój opieki nad dzieckiem w Polsce w latach 1918-1939, PWN. Warszawa 1978
• Bukiert G., Wpływ środowiska rodzinnego na rozwój psychiczny dziecka w świetle badań Jana Kuchty, „Zeszyty Naukowe WSP w Bydgoszczy, Studia Pedagogiczne" 1998, z. 34
• Ciągłość i zmiana w edukacji szkolnej – społeczne i wychowawcze obszary napięć pod redakcja naukową J. Surzykiewicza, M. Kuleszy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010
• Dąbrowski Z., Kulpiński F., Pedagogika opiekuńcza historia teoria terminologia, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2000
• Drynda D., Pedagogika Drugiej Rzeczypospolitej. Warunki – orientacje – kontrowersje, Uniwersytet Śląski, Katowice 1987
• Falski M., Fragmenty prac z zakresu oświaty 1900-1944, PAN Komitet Nauk Pedagogicznych. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Gdańsk 1974
• Guziuk-Tkacz M., Badania diagnostyczne w pedagogice i psychopedagogice, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2011
• Hałas E., Symbole i społeczeństwo Szkice z socjologii interpretacyjnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007
• Kabzińska Ł., Kabziński K., Wybrane aspekty zagrożonego dzieciństwa w dwudziestoleciu międzywojennym, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne nr 4, Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP, Olsztyn 2012
• Kabziński K.., Warunki rozwoju dziecka w rodzinie wiejskiej okresu międzywojennego, W: Dziecko w rodzinie i społeczeństwie. Dzieje nowożytne, t. 2, [red.] K. Jakubiak, W. Jamrożek, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego. Bydgoszcz 2002
• Kawula S., Rodzina w badaniach pedagogicznych Zygmunta Mysłakowskiego (1880 – 1971). W: Zygmunt Mysłakowski 1890 -1971. WSP w Olsztynie Oddział Zamiejscowy w Łomży. Łomża 1991
• Kępski C., Dziecko sieroce i opieka nad nim w Polsce w okresie międzywojennym, Wydaw. UMCS. Lublin 1991
• Kulpiński F., Józef Czesław Babicki. Życie, działalność, dorobek pedagogiczny, Wydaw. UMCS. Lublin 1986
• Kwieciński Z., Konieczność, niepokój, nadzieja, Ludowa Spółdzielnia wydawnicza, LSW, Warszawa 1982
• Kwieciński Z., Tropy – ślady – próby. Studia i szkice z pedagogii pogranicza, Wydawnictwo Edytor. Poznań-Olsztyn 2000
• Landau Z., T. Tomaszewski, Zarys historii gospodarczej Polski 1918-1939, Książka i Wiedza, Warszawa 1971
• Leś E., Od filantropii do pomocniczości. Studium porównawcze rozwoju i działalności organizacji społecznych, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2000
• Leś E., Zarys historii dobroczynności i filantropii w Polsce, Prószyński i S-ka, Wydawca Prószyński i S-ka. Warszawa 2001
• Michalski S., Działalność pedagogiczna Marii Lipskiej-Librachowej, Wydawnictwo Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Poznań 1974
• Pedagog czynu – Kazimierz Jeżewski, Praca zbiorowa pod redakcją B. Cichego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978
• Pedagogika opiekuńcza Józefa Czesława Babickiego, Pisma wybrane, Opracowali A. Kamiński, F. Kulpiński, Z. Skalska, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1980
• Polska Odrodzona 1918-1939. Państwo – społeczeństwo - kultura. Red. Jan Tomicki. Wiedza Powszechna. Warszawa 1998
• Pyrzyk I. J., Prekursorzy pedagogiki opiekuńczej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003;
• Pyrzyk I. J., Rozwój teorii i metod polskiej pedagogiki opiekuńczej, Wydawnictwo UMK Toruń 2006
• Pyrzyk I. J., Wprowadzenie do pedagogiki opiekuńczej, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku, Włocławek 2006
• Radlińska H., Pedagogika społeczna, Ossolineum. Wrocław – Warszawa - Kraków 1961
• Radlińska H., Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Ossolineum .Wrocław – Warszawa – Kraków 1964
• Smolińska-Theiss B., Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2014
• Smolińska-Theiss B., Społeczne nierówności i ich wpływ na osiągnięcia szkolne – stary problem ze współczesnej perspektywy, W: Ciągłość i zmiana w edukacji szkolnej – społeczne i wychowawcze obszary napięć pod redakcja naukową J. Surzykiewicza, M. Kuleszy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010
• Theiss W., Radlińska, Wydanie drugie poprawione i rozszerzone, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1997
• Wołoszyn S., Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, PWN, Warszawa 1964
• Wołoszyn S., Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku próba syntetycznego zarysu na tle powszechnym, Dom Wydawniczy „Strzelec” Kielce, Kielce 1998
• Wroczyński R., Marian Falski i reformy szkolne w Rzeczypospolitej, PWN, Warszawa 1988
• Wroczyński R., Wstęp - Helena Radlińska, W:Pedagogika społeczna, Ossolineum, 1961

Identifiers

ISSN

2084-1140