Kultura intelektualna Żydów sefardyjskich w średniowiecznej Hiszpanii

• Authors: Ewa Zając

Title variants

EN

Intellectual Culture of the Sephardic Jews in Medieval Spain

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W średniowiecznej Hiszpanii diaspora żydowska zwana sefardyjską stworzyła wspólnotę bogatą pod względem religijnym, gospodarczym, kulturalnym i intelektualnym. Dzieje i losy hiszpańskich Żydów były ściśle związane z dwoma kręgami religijno-kulturowymi. Najpierw z utworzonym przez islam kalifatem, a następnie, za czasów rekonkwisty, która stopniowo odzyskała al-Andalus, z Kościołem katolickim. Ten specyficzny kontekst historyczny i społeczno-kulturowy ukształtował sefardyjskie życie kulturalno-intelektualne. Artykuł prezentuje ich wkład w hiszpańską kulturę od VIII wieku aż do pamiętnego 1492 r., w którym zostali wygnani, zapoznając czytelnika z bogatym dorobkiem intelektualnym zarówno w dziedzinie humanistyki (poezja, filozofia), jak też medycyny, matematyki czy astronomii.

EN

The Jewish Sephardic Diaspora in Medieval Spain created a rich community in regards to religious, economic, cultural and intellectual aspects. The history and the fate of the Spanish Jews were closely related to the two religio-cultural circles: the first was formed within the Islamic Caliphate, and the second alongside the Catholic Church during the Reconquista, which gradually regained al-Andalus. This specific historical and socio-cultural context shaped Sephardic cultural and intellectual life. The article presents their contribution to Spanish culture from the 9th to the 15th century and familiarizes with the rich intellectual achievements both in the humanities (poetry, philosophy) as well as in medicine, mathematics and astronomy.

Keywords

PL

kultura sefardyjska średniowieczna Hiszpania; filozofia żydowska; poezja sefardyjska

EN

Sephardic culture; medieval Spain; Jewish philosophy; Sephardic poetry

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2014
• Volume: 5
• Issue: 4
• Pages: 035-065

Contributors

author

Ewa Zając

References

• August-Zarębska A.: Ladino czy judezmo? O językach Żydów sefardyjskich. „Prace Filologiczne” 56:2009 s. 31-48.
• Battenberg F.: Żydzi w Europie: proces rozwoju mniejszości żydowskiej w nieżydowskim środowisku Europy 1650-1933. Tł. A. Soróbka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 2008.
• Beinart H.: Conversos on Trial: The Inquisition in Ciudad Real. Jerusalem: Magnes Press Hebrew University 1981.
• Cohen A.: Talmud. Systematyczny wykład na temat Talmudu i nauk rabinów dotyczących religii, etyki i prawodawstwa. Tł. R. Gromadzka. Warszawa: Cyklady 1995.
• Cohen M.R.: Under Crescent and Cross: The Jews in the Middle Ages. New Jersey: Princeton University Press 1995.
• Cole P.: The Dream of the Poem. Hebrew Poetry from Muslim and Christian Spain, 950-1492. New Jersey: Princeton University Press 2007.
• Diaz-Mas P.: Sephardim: The Jews from Spain. Chicago: Chicago University Press 2008.
• Frank D. H., Leaman O. (red.). Historia filozofii żydowskiej. Kraków: Wydawnictwo WAM 2009.
• Garaudy R.: L’islam en Occident: Cordoue, une capitale de l’esprit. Paris: L’Harmattan 1987.
• Goitien S.D.: Jews and Arabs: Their Contacts Through the Ages. New York: Schocken 1955.
• Gotiein S.D.: Between Hellenism and Renaissance – Islam, the Intermediate Civilization. „Islamic Studies” 2, no. 2, s. 217-233.
• Idel M.: Kabała. Nowe perspektywy. Tł. M. Krawczyk. Kraków: Znak Wydawniczy Nomos 2006.
• Johnson P.: Historia Żydów. Tł. M. Godyń, M. Wójcik, A. Nelicki. Kraków: Platan 1994.
• Katz S.: The Jews in the Visigothics Kingdoms of Spain and Gaul. Cambridge: Mediaeval Academy of America Publications 1937.
• Kolarzowa R.: Wprowadzenie do tradycji i myśli żydowskiej. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2006.
• Lévy J.J., Cohen Y.: Żydzi sefardyjscy: odyseja sefardyjskich Żydów od czasów inkwizycji do naszych dni, 1492-1992. Tł. K. Pruski. Warszawa: Cyklady 2005.
• Maccoby H: Judaism on Trial: Jewish-Christian Disputations in the Middle Ages. New Jersey: Fairleigh Dickinson University Press 1982.
• Menocal M.R.: The Ornament of the World: How Muslims, Jews and Christians Created a Culture of Tolerance in Medieval Spain. Boston–New York–London: Little, Brown and Company 2009.
• Nirenberg D.: Communities of Violence. Persecution of Minorities in the Middle Ages. New Jersey: Princeton University Press 1996
• Ochman J.: Średniowieczna filozofia żydowska. T. 2. Kraków: Universitas 1995.
• Pilarczyk K.: Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali: wprowadzenie religioznawcze, literackie i historyczne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2009.
• Poliakow L.: Historia antysemityzmu. Epoka wiary. T. 1. Tł. A. Rasińska-Bóbr, O. Hedemann. Kraków: Universitas 2008.
• Sáenz-Badillos A.: Hebrew Invective Poetry: The Debate between Todros Abulafia and Phinehas Halevi. „Prooftexts” 16:1996 nr 1 s. 49-73.
• Zając E.: Mojżesz z Leónu. W: Encyklopedia Katolicka. T. 13. Lublin: TN KUL 2009 kol. 59.
• Zając E.: Nachmanides. W: Encyklopedia Katolicka. T. 13. Lublin: TN KUL 2009 kol. 617-618.
• Ziemny A.: Poeci Złotej Ery. Warszawa: Fundacja Szalom 1996.