Kolekcjonerstwo na przełomie XIX i XX wieku. Szkic o różnorodności gustów oraz stosunku kolekcjonerów do sztuki współczesnej

• Authors: Kłudkiewicz Kamila

Title variants

European Collecting at the Turn of the 19 th and 20 th Centuries. Sketches on the Variety of Tastes and Collectors’ Attitude to Contemporary Art

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Throughout the 19 th century art collecting became a more and more popular human activity, not restricted as before to a small group - aristocrats, nobility, and scholars-researchers. The complex character of private collecting in the 19 th century is the reason why researchers are only attracted by its single aspects. These including first of all the collecting by new social groups: the bourgeoisie, rich industrialists, and bankers. Art historians are additionally interested in those collecting works of the new breakthrough artistic tendencies (Impressionism, Post-Impressionism, Avant-Garde), therefore those who were involved in creating ‘collections looking into the future’, setting up benchmarks that future museums would aspire to. The new art was a subject of interest of Paris, Berlin, and Moscow businessmen, bourgeoisie, and financiers who promoted such values as innovation, novelty, and progress. Meanwhile, aristocracy valued other qualities more (tradition, history, past) and in those European cities (London, Cracow, Vienna) in which aristocracy held a strong position and were committed to cultural activity, collections of pieces of the new tendencies could hardly be found, or were extremely rare.

Keywords

EN

art collecting; bourgeoisie; rich industrialists; bankers; Edward Aleksander Count Raczyński

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2014
• Volume: 76
• Issue: 2
• Pages: 241-260

Contributors

author

Kłudkiewicz Kamila

• Instytut Historii Sztuki UAM, Poznań

References

• Albert Boime, „Les hommes d’affaires et les arts en France aux XIXeme siècle”, Actes de la recherche en sciences sociales, 1979, nr 28.
• Bąbiak Grzegorz, Sobie, ojczyźnie czy potomności… Wybrane problemy mecenatu kulturalnego elit na ziemiach polskich w XIX wieku, Warszawa, 2010.
• Białostocki Jan, Walicki Michał, Malarstwo europejskie w zbiorach polskich 1300-1800, Warszawa 1955.
• Biedermann Heike, „Die Sammlungen Adolf Rothermundt und Oscar Schmitz in Dresden”, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Brühl Georg, Die Cassirers. Streiter für den Impresssionismus, Leipzig 1991.
• Calov Gudrun, „Sammler und Sammlungen in Russland”, [w:] Russlandbericht. Exkursion 1965, Köln 1966.
• Cohen Aaron J., „Making modern art Russian. Artists, Moscow politics and the Tretiakov Gallery during the First World War”, Journal of the History of Collections, 2002, t. 14, z. 2.
• Danielewicz Iwona, „Kolekcja Gabrieli Zapolskiej”, [w:] Ars longa. Prace dedykowane pamięci profesora Jana Białostockiego, Warszawa 1999.
• De Rosset Tomasz F., „Malarstwo polskie w polskich kolekcjach prywatnych”, Muzealnictwo, 2008, nr 49.
• De Rosset Tomasz F., Polskie kolekcje i zbiory artystyczne we Francji w latach 1795-1919. Między „skarbnicą narodową” a galerią sztuki, Toruń 2005.
• Distel Anne, Les collectionneurs des impressionists. Amateurs et marchands, Dudingen/Guin 1989.
• Dorrmann Michael, „«Unser bedeutendster und glücklichster Sammler von neuen Bilder». Die Entstehung und Präsentation der Sammlung Arnhold in Berlin”, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Dumas Ann, „Degas and his Collection”, [w:] Ann Dumas, Colta Ives, Susan Alyson Stein, Gary Tinterow (red.), The Private Collection of Edgar Degas, kat. wyst., Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, New York 1997.
• Easton Laird M., „The Rise and Fall of the «Third Weimar»: Harry Graf Kessler and the Aesthetic State in Wilhelmian Germany, 1902-1906”, Central European History, 1996, t. 29, nr 4.
• Gołąb Maria, „Zbiory polskie i działalność publiczna Raczyńskiego”, [w:] Agnieszka Ławniczakowa (red.), Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1997-1998.
• Gray Rosalind Polly, „Muscovite patrons of European painting. The collections of Vasily Kokorev, Dmitry Botkin and Sergei Tretyakow”, Journal of the History of Collections, 1998, t. 10, z. 2.
• Grodzinski Veronica, „Longing and belonging. French impressionism and Jewish patronage”, [w:] Gideon Reuveni, Nils H. Roemer (red.), Longing, belonging, and the making of Jewish consumer culture, Leiden 2010.
• Grodzinski Veronica, „The art dealer and collector as visionary. Discovering Vincent van Gogh in Wilhelmine Germany 1900–1914”, Journal of the History of Collections, 2009, t. 21, nr 2.
• Grodzinski Veronica, Collecting against the grain, Jewish Quarterly, 2006, nr 202.
• Hansen Dorothee, „«…die Solide Modernität». Bremer Sammler nach Jahrhundertwende: Heymel, Biermann, Wolde, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Heleniak Kathryn M., „Victorian collections and British nationalism: Vernon, Sheepshanks and the National Gallery of British Art”, Journal of the History of Collections, 2000, t. 12, z. 1.
• Hensel Joanna, „Mecenat finansjery warszawskiej w zakresie plastyki w drugiej połowie XIX wieku”, [w:] Ryszard Kołodziejczyk (red.), Dzieje burżuazji w Polsce. Studia i materiały, t. 1, Wrocław 1974.
• Jaroszewski Tadeusz S., „Wielki bourgeois – mecenas, kolekcjoner, odbiorca”, [w:] Mecenas – kolekcjoner – odbiorca. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Katowice, listopad, 1981, Warszawa 1984.
• Kacprzak Dariusz, „O smaku artystycznym łódzkich przemysłowców drugiej połowy XIX i początku XX wieku”, [w:] Józef Poklewski, Tomasz F. De Rosset (red.), Rozważania o smaku artystycznym, Toruń 2002.
• Kean Beverly Whitney, All the Empty Palaces. The Merchant Patrons of Modern Art in Pre-revolutionary Russia, London 1993.
• Kluczewska-Wójcik Agnieszka, „«Na chwałę artystów…» – kolekcja Feliksa Mangghi-Jasieńskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie”, [w:] Ewa Frąckowiak, Anna Grochala (red.), Polskie kolekcjonerstwo grafiki. Ludzie i instytucje, Warszawa, 2008.
• Kluczewska-Wójcik Agnieszka, „Feliks Manggha Jasieński un collectionneur polonais au tournant du siècle”, Histoire de l’Art, 1993, nr 21/22.
• Kluczewska-Wójcik Agnieszka, „Otwartość kulturowa a nowoczesność – kolekcjonerzy sztuki japońskiej w Polsce w początkach XX wieku”, [w:] Tomasz F. De Rosset, Agnieszka Kluczewska-Wójcik, Katarzyna Lewandowska (red.), Nowoczesność kolekcji, Toruń 2010.
• Kłudkiewicz Kamila, „Obrazy grupy «la Bande noire» w kolekcji Edwarda Aleksandra Raczyńskiego – gusta epoki i działalność kolekcjonera na rynku paryskim przełomu XIX i XX wieku”, [w:] Anna Jezierska, Aleksandra Szewczyk, Anna Śliwowska (red.), Historia sztuki w dobie globalizacji, Wrocław 2013.
• Kostenevich Albert, Semionova Natalia, Matisse et la Russie, Paris, 1993.
• Kuhrau Sven, Der Kunstsammler im Kaiserreich. Kunst und Repräsentation in der Berliner Privatsamllerkultur, Kiel 2005.
• Lenz Christian, Nowa Pinakoteka w Monachium. Tłum. Dorota Stefańska Szewczuk, Warszawa 1995.
• Leszczyńska Ewa, „Rezydencja Raczyńskich w Rogalinie. Od wielkopańskiej siedziby do «żywego muzeum»”, [w:] Krzysztof Kornacki (red.), Muzea-rezydencje w Polsce. Materiały sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 14-16 października 2004, Kozłówka 2004.
• Long Veronique, Mécènes des deux mondes. Les collectionneurs donateurs du Louvre et de l’art Institute de Chicago, 1879-1940, Rennes 2007.
• Michałowski Michał Piotr, „Kolekcja malarstwa europejskiego”, [w:] Agnieszka Ławniczakowa (red.), Galeria Rogalińska Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1997-1998.
• Monas Sidney, The twilit middle class of nineteenth century Russia, [w:] Edith W. Clowes, Samuel D. Kassow, James L. West (red.), Tsar and people. Educated society and the quest for public identity in late imperial Russia, Princeton 1991.
• Neverov Oleg, Ducamp Emmanuel, Grandes collections de la Russie Imperiale, Paris 2004.
• Olszewski Henryk, Zmierczak Maria, Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 1994.
• Palica Magdalena, Od Delacroix do Van Gogha. Żydowskie kolekcje sztuki w dawnym Wrocławiu, Wrocław 2010.
• Pety Dominique, Les Goncourt et la collection. De l’objet d’art à l’art d’écrire, Genève 2003.
• Pety Dominique, Poetique de la collection au XIXe siècle. Du document de l’historien au bibleot de l’esthète, Paris 2010.
• Płażewska Magdalena, „Warszawski Salon Aleksandra Krywulta (1880-1906)”, Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 1966, t. X.
• Pomian Krzysztof, „Collections: une typologie historique”, Romantisme, XXXI: 2001, nr 112.
• Pomian Krzysztof, „Sammlungen – eine historische Typologie”, [w:] Andreas Grote (red.), Macrocosmos in Microcosmo. Die Welt in der Stube. Zur Geschichte des Sammlens 1450 bis 1880, Opladen 1994.
• Pomian Krzysztof, Des saintes reliques à l’art moderne. Venise – Chicago XIIIe – XXe siècle, Paris 2003.
• Poole Andrea Geddes, Stewards of the Nation’s art. Contested cultural authority 1890-1939, Toronto 2010.
• Pophanken Andrea, „«Auf der Ersten Kennerblick hin». Die Sammlung Carl und Thea Sternheim in München”, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Pophanken Andrea, Billeter Felix, „Der Französische Moderne und ihre Deutschen Sammler”, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Purchla Jacek, Matecznik Polski. Pozaekonomiczne czynniki rozwoju Krakowa w okresie autonomii galicyjskiej, Kraków 1992.
• Rovers Eva, „Monument to an industrialist’s wife. Helene Kröller-Müller’s motives for collecting”, Journal of the History of Collections, 2009, t. 21, nr 2.
• Rudzińska Wanda M., „Henryk Grohman – mecenas i kolekcjoner”, [w:] Mecenas – kolekcjoner – odbiorca. Materiały XXXI Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Katowice 1981, Warszawa 1984.
• Rudzińska Wanda M., „Henryk Grohman i jego kolekcja grafiki europejskiej i polskiej przełomu XIX i XX wieku”, [w:] Ewa Frąckowiak, Anna Grochala (red.), Polskie kolekcjonerstwo grafiki. Ludzie i instytucje, Warszawa, 2008.
• Ryszkiewicz Andrzej, Kolekcjonerzy i miłośnicy, Warszawa 1981.
• Schmidt-Bauer Silvia, „Die Sammlung Bernhard Kohler”, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Thomas W. Gaehtgens, Julietta Scharf, „Die Sammlung Otto Gerstenberg in Berlin”, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Vázquez Oscar E., Inventing the Art Collection: Patrons, Markets and the State in Nineteenth-Century Spain, University Park, Pa., 2001.
• Walter Sabine, Die Sammlung Harry Graf Kessler in Weimar und Berlin, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Watson Janell, Literature and material culture from Balzac to Proust. The Collections and Consumption of Curiosites, Cambridge 2006.
• West James L., The Riabushinsky circle: burzhuaziia and obshchestvennost in late imperial Russia, [w:] Edith W. Clowes, Samuel D. Kassow, James L. West (red.), Tsar and people. Educated society and the quest for public identity in late imperial Russia, Princeton 1991.
• Wimmer Dorothee, „Bremen – Berlin – Weimar. Cooperation between German art collectors and museum directors c.1900”, Journal of the History of Collections, 2009, t. 21, z. 2.
• Winiewicz-Wolska Joanna, Karol Lanckoroński i jego wiedeńskie zbiory, t. 1-2, Kraków 2010.
• Wortman Richard, „Moscow and Petersburg: the problem of political center in tsarist Russia, 1881-1914”, [w:] Sean Willentz (red.), Rites of power. Symbolism, Ritual and Politics since the Middle Ages, Philadelphia 1999.
• Zemel Carol, Van Gogh’s Progress. Utopia, Modernity and Late-Nineteenth-Century Art, Berkeley 1997.
• Ziegler Hendrik, Emil Heilbut, ein früher Apologet Claude Monets, [w:] Andrea Pophanken, Felix Billeter (red.), Die Moderne und Ihre Sammler. Französische Kunst in deutschem Privatbesitz vom Kaiserreich zur Weimarer Republik, Berlin 2001.
• Żygulski Zdzisław jun., Nurt romantyczny w muzealnictwie polskim, [w:] Romantyzm. Studia nad sztuką drugiej połowy XVIII i wieku XIX. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, listopad 1963, Warszawa, 1967.
• Żywczyński Mieczysław, Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 1996.