Czy polski wyborca jest racjonalny? Analiza empiryczna

• Authors: Marta Żerkowska-Balas

Title variants

EN

Is the Polish Voter Rational? An Empirical Analysis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zgodnie z modelem racjonalnego wyboru, decyzja wyborcza jest wynikiem kalkulacji korzyści i kosztów, jakie niesie ze sobą głosowanie. Wyborca, kierując się maksymalizacją użyteczności, oddaje głos na partię, której zwycięstwo przyniesie mu największe korzyści (Downs 1957). Jeśli żadna z partii nie jest mu programowo bliższa (lub jeśli koszty głosowania przewyższają płynące z tego działania korzyści), zgodnie z teorią wyborca nie weźmie udziału w wyborach. Celem niniejszego artykułu jest sprawdzenie, czy polscy wyborcy podejmują decyzję o udziale w wyborach (bądź absencji) na podstawie racjonalnych przesłanek, przy kontrolowanym wpływie zmiennych społeczno-demograficznych i identyfikacji partyjnej. Wyniki przeprowadzonych analiz pozwalają na potwierdzenie przydatności teorii racjonalnego wyboru do wyjaśniania decyzji o głosowaniu bądź absencji. Poszczególne elementy racjonalnej kalkulacji są statystycznie istotnymi determinantami uczestnictwa wyborczego, jednak model oferuje jedynie częściowe wyjaśnienie zagadnienia absencji.

EN

According to the rational choice model, a voting decision results from the calculation of the costs and benefits of voting. A voter driven by utility maximization, votes for the party that brings him the highest benefits (Downs 1957). The voter abstains, however, if she does not perceive any of the parties as better than the others, or if the costs of voting exceed the benefits. The aim of the present article is to verify whether Polish voters decide to vote on the basis of rational evidence, provided the socio-demographic variables and party identification are being controlled in the research process. The results of the analyses corroborate the hypotheses related to rational choice determinants of voter turnout in Poland. The respective elements of rational calculation are statistically significant determinants of voter turnout but the model only provides partial explanation of the phenomenon.

Keywords

PL

partycypacja wyborcza; racjonalny wyborca; teoria racjonalnego wyboru; korzyści; koszty

EN

electoral participation; rational voter; rational choice theory; costs; benefits

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2015
• Issue: 1(216)
• Pages: 73-97

Contributors

author

Marta Żerkowska-Balas

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

References

• Aardal, Bernt i Pieter van Wijnen. 2005. Issue voting. W: J. Thomassen (red.). The European Voter. A Comparative Study of Modern Democracies. Oxford: University Press, s.192–212.
• Aldrich, John H. 1993. Rational Choice and Turnout. „American Journal of Political Science” 37(1): 246–278.
• Aldrich, John H. i Richard D. McKelvey. 1977. A Method of Scaling with Applications to the 1968 and 1972 Presidential Elections. „American Political Science Review” 71(1):111–130.
• Anduiza Perea, Eva. 1999. Individuos o sistemas? Las razones de abstención en Europa Occidental. Madrid: Ed. Centro de Investigaciones Sociologicas.
• Barnes, Samuel, Peter McDonough i Antonio Lopez Pina. 1985. The Development of Partisanship in New Democracies: Case of Spain. „American Journal of Political Science” 30(2): 695–720.
• Bartels, Larry M. 1986. Issue Voting Under Uncertainty: An Empirical Test. „American Journal of Political Science” 30(4): 709–728.
• Blais, Andre. 2000. To Vote Or Not to Vote?: The Merits and Limits of Rational Choice Theory. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
• Blais, Andre, Robert Young i Miriam Lapp. 2000. The Calculus of Voting: An Empirical Test. „European Journal of Political Research” 37(2): 181–201.
• Brody, Richard i Benjamin Page. 1973. Indifference, Alienation and Rational Decisions. „Public Choice” 15(1): 1–17.
• Caplan, Bryan. 2007. The Myth of the Rational Voter: Why Democracies Choose Bad Policies. Princeton: Princeton University Press.
• Carmines, Edward G. i James A. Stimson. 1980. The Two Faces of Issue Voting. „American Political Science Review” 74(1): 78–91.
• Cześnik, Mikołaj. 2007. Partycypacja wyborcza w Polsce. Perspektywa porównawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Cześnik, Mikołaj i Michał Kotnarowski. 2011. Nowy wymiar politycznego współzawodnictwa: Polska solidarna versus Polska liberalna. „Studia Polityczne” 27: 129–159.
• Deegan-Krause, Kevin. 2007. New dimensions of political cleavages. W: R. Dalton i H.-D. Klingemann (red.). The Oxford Handbook of Political Behavior. Oxford: Oxford University Press, s. 538–556.
• Dowding, Keith. 2005. Is it Rational to Vote? Five Types of Answer and a Suggestion. „The British Journal of Politics & International Relations” 7(3): 442–459.
• Downs, Anthony. 1957. An Economic Theory of Democracy. New York: Harper and Row.
• Enelow, James M. i Melvin J. Hinich. 1984. The Spatial Theory of Voting. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ferejohn, John A. i Morris P. Fiorina. 1975. Closeness Only Counts in Horseshoes and Dancing. „American Political Science Review” 69(3): 920–25.
• Ferejohn, John A. i Morris P. Fiorina. 1974. The Paradox of Non Voting: A Decision Theoretic Analysis. „American Political Science Review” 68(2): 525–546.
• Fiorina, Morris P. 1981. Retrospective Voting in American National Elections. New Haven: Yale University Press.
• Franklin, Mark. 2004. Voter Turnout and the Dynamics of Electoral Competition in Established Democracies since 1945. Cambridge: Cambridge University Press.
• Freire Andre, Marina, Costa Lobos i Pedro C. Magalhães. 2007. Left-right and the European Parliament Vote in 2004. W: M. Marsh, S. Mikhaylov i H. Schmitt (red.). European Elections after Eastern Enlargement. Connex: Mannheim, s. 97–139.
• Green, Donald P. i Ian Shapiro. 1994. Pathologies of Rational Choice Theory: A Critique of Applications in Political Science. New Haven: Yale University Press.
• Greenberg, Edward i Benjamin I. Page. 1997. The Struggle for Democracy. London: Longman Pub Group.
• Harrop, Martin i William L. Miller. 1987. Elections and Voters: a Comparative Introduction. Michigan: Meredith Press.
• Herrera, Lynn Cheryl, Richard Herrera i Eric Smith. 1992. Public Opinion and Congressional Representation. „Public Opinion Quarterly” 2(56): 185–205.
• Holmberg, Soren. 2007. Partisanship Reconsidered. W: R. Dalton i H.-D. Klingemann (red.). The Oxford Handbook of Political Behavior. Oxford: Oxford University Press, s. 557–570.
• Huber, John i G. Bingham Powell. 1994. Congruence Between Citizens and Policymakers in Two Visions of Liberal Democracy. „World Politics” 3(46): 291–326.
• Key, Valdimer O. 1966. The Responsible Electorate. New York: Vintage.
• Kitschelt, Herbert P., Zdenka Mansfeldowa, Radosław Markowski i Gabor Toka. 1999. Post-Communist Party Systems, Competition, Representation, and Inter-Party Cooperation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Knutsen, Oddbjorn. 2007. The Decline of Social Class? W: R. Dalton i H.-D. Klingemann (red.). The Oxford Handbook of Political Behavior. Oxford: Oxford University Press, s. 457–480.
• Lewis, Jeffrey B. i Gary King. 2000. No Evidence on Directional vs. Proximity Voting. „Political Analysis” 8(1): 21–33.
• Mair, Peter. 2007. Left-Right Orientations. W: R. Dalton, H.-D. Klingemann (red.). The Oxford Handbook of Political Behavior.. Oxford: Oxford University Press, s. 206–222.
• Markowski, Radosław. 1997. Political Parties and Ideological Spaces in East Central Europe. „Communist and Postcommunist Studies” 30(3): 221–254.
• McKelvey, Richard D., Peter C. Ordeshook i Peter Ungar. 1980. Conditions for Voting Equilibria in Continuous Voter Distributions. „Journal of Applied Mathematics” 39(1): 161–168.
• Melton, James. D. 2009. Do Parties’ Ideological Positions Matter? The Effects of Alienation and Indifference on Individuals’ Turnout Decisions. Rozprawa doktorska. Tekst dostępny na stronie http://www.ucl.ac.uk/~uctqjm0/Files/melton_dis-sertation.pdf, dostęp 03.05.2011.
• Merrill, Samuel i Bernard. Grofman. 1997. Directional and Proximity Models of Voter Utility and Choice: A New Synthesis and an Illustrative Test of Competing Models. „Journal of Theoretical Politics” 9(1): 25–48.
• Merrill, Samuel i Bernard Grofman. 1999. A Unified Theory of Voting: Directional and Proximity Spatial Models. Cambridge: Cambridge University Press.
• Szawiel, Tadeusz. 2002. Podział na lewicę i prawicę w Polsce po 1989 roku – jego sens i trwałość. W: R. Markowski (red.). System partyjny i zachowania wyborcze. Dekada polskich doświadczeń. Warszawa: ISP PAN i Fundacja im. F. Eberta.
• Thomassen, Jacques. 1976. Party Identification as a Cross-National Concept: Its Meaning in the Netherlands. W: I. Bugde, I. Crewe i D. Farlie. Party Identification and Beyond. London: John Wiley.
• Thomassen, Jacques (red.). 2005. The European Voter. A Comparative Study of Modern Democracies. Oxford: University Press.
• Wilkin, Jerzy. (red.). 2005. Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Zielinski, Jakub, Kazimierz M. Slomczynski i Goldie Shabad. 2005. Electoral Control in New Democracies: The Perverse Incentives of Fluid Party Systems. „World Politics” 57: 365–395.