Zobowiązanie do określonego postępowania w strukturze sądowych środków wychowawczych stosowanych wobec nieletnich. Analiza pedagogiczna.

• Authors: Jaros Agnieszka , Staniaszek Magdalena , Szczepanik Renata

Title variants

EN

Commitment to a Specific Conduct in Court Educational Measures for Minors; a Pedagogical Analysis.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Polski model zapobiegania demoralizacji i przestępczości nieletnich zorientowany jest przede wszystkim na osiąganie celów wychowawczych, a podstawową przesłanką prawno-społecznych form reakcji jest kierowanie się dobrem (i ochroną dóbr) dziecka. Ustawodawca daje sędziom szerokie możliwości i swobodę operowania oraz modyfikacji wymienionych w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich środków, które stanowią formalno-prawny, acz nasycony przesłankami pedagogicznymi, rodzaj reakcji wobec przejawów demoralizacji dziecka. Celem artykułu jest pedagogiczna analiza środka wychowawczego wymienionego w ustawie pod nazwą zobowiązanie do określonego postępowania oraz ukazanie jego miejsca i charakteru, a przede wszystkim potencjałów, jakie w sobie mieści. Analiza wyników badań pozwoliła na sformułowanie podstawowego wniosku, że treści oraz charakter orzeczonych zobowiązań nie wykorzystują potencjału pedagogicznego tkwiącego w tym środku wychowawczym, a zakres i charakter jego stosowania w minimalny sposób wychodzi poza schematy paternalistycznego modelu taktowania nieletnich. Ponadto sądy wykazują niską inwencję oraz nie sięgają po możliwości korzystania z rzeczywiście pedagogicznych przesłanek sprawiedliwości naprawczej w postępowaniu z nieletnimi. W praktyce nie mamy do czynienia z funkcją kompensacyjną, ale co ważniejsze – także z istotnie wychowawczym (w znaczeniu psychopedagogicznym) charakterem oddziaływania środka wychowawczego, jakim jest zobowiązanie do określonego postępowania.

EN

The Polish model of juvenile demoralization and delinquency is oriented, first of all, towards educational goals, with the well-being (and welfare protection) of the child as an overarching reason for any legal and social response. The legislator provides judges with a wide range of options, the margin of operation and the possibility to modify means which are set forth in the Act on handling minor-related cases and which are a formal and legal form of response to manifestations of child demoralization, yet imbued with some pedagogical premises. The aim of the paper is to analyze, in pedagogical perspective, one of the educational measures included in the Act, and labelled “commitment to a specific conduct”, and to discuss the place, the nature and, most of all, the potential of this measure. Based on the analysis of research results, we were able to draw our basic conclusion: contents and nature of commitments decided by court do not make use of the full potential of the said educational measure, while the scope and mode of its application only slightly go beyond the paternalistic approach to minors. In practice, the commitment to a specific conduct does not play its compensatory function, and what’s more, has no intended educational impact(in a psycho-pedagogical sense of the term).

Keywords

PL

nieletni; środki wychowawcze stosowane przez sąd wobec nieletnich; prace społeczno-użyteczne; zobowiązanie nieletniego do określonego postępowania; sprawiedliwość naprawcza; demoralizacja nieletnich; nieletni sprawcy czynów karalnych; przestępczość nieletnich; mediacja

EN

juveniles; court educational measures targeting minors; socially useful work; commitment of a minor to a specific conduct; restorative justice; demoralization of minors; juvenile offenders; juvenile delinquency; mediation

• Publisher: Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW
• Journal: Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja
• Year: 2015
• Volume: 25
• Pages: 79-109

Dates

published

2015

Contributors

author

Jaros Agnieszka

author

Staniaszek Magdalena

author

Szczepanik Renata

References

• Bieńkowska, Ewa (2011) Mediacja w sprawach nieletnich. Stan prawny na 1 września 2011r. Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości.
• Bunio-Mroczek, Paulina, Wielisława Kruszyńska-Warzywoda (2010) Wczesne rodzicielstwo jako zagrożenie biedą i wykluczeniem. Łódź: Instytut Socjologii UŁ.
• Czarnecka-Dzialuk, Beata, Dobrochna Wójcik (2001) Mediacja w sprawach nieletnich w świetle teorii i badań. Warszawa: Wydawnictwo Typografika.
• Czapów, Czesław (1980) Wychowanie resocjalizujące. Warszawa: PWN.
• Gromelska, Katarzyna (2007) Mediacja jako jeden z obszarów działania pedagoga resocjalizacyjnego. [w:] Irena Pospiszyl, Marek Konopczyński, red., Resocjalizacja – w stronę środowiska otwartego. Warszawa: Wydawnictwo PEDAGOGIUM, s. 275-288.
• Gulczyńska, Anita (2013) „Chłopaki z dzielnicy”. Studium społeczno-pedagogiczne z perspektywy interakcyjnej. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Hirschi, Travis (1969) Causes of Delinquency. Berkeley: University of California Press.
• Jankowski, Bogdan, Wielisława Warzywoda-Kruszyńska (2009) Mieszkańcy łódzkich enklaw biedy 10 lat później. Łódź: Wydawnictwo „Biblioteka”, Instytut Socjologii UŁ, Fundacja Instytut Inicjatyw Społecznych.
• Jaros, Agnieszka, Magdalena Staniaszek, Renata Szczepanik (2014) „Nie wiem czego dotyczy to postępowanie w sądzie”. O nadawaniu znaczeń niepożądanym zachowaniom dorastających dzieci. „Perspektywy Edukacyjno-Społeczne” 3: 6-16.
• Klaus, Witold (2010) Dziecko przed sądem. Wymiar sprawiedliwości wobec przestępczości młodszych nieletnich. Warszawa: Wyd. Akademickie i Profesjonalne.
• Konarska-Wrzosek, Violetta (2013) Postępowanie z nieletnimi w Polsce: ocena obowiązujących rozwiązań materialnoprawnych i kierunki ewentualnych zmian. „Probacja” 1: 85-100.
• Kofta, Mirosław, Aleksandra Jasińska-Kania (red.) (2001) Stereotypy i uprzedzenia: uwarunkowania społeczno-kulturowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Konopczyński, Marek (2013) Kryzys resocjalizacji czy(li) sukces działań pozornych. Refleksje wokół polskiej rzeczywistości resocjalizacyjnej. Warszawa: Wydawnictwo PEDAGOGIUM.
• Kozłowski, Paweł (2010) Dynamika demoralizacji i przestępczości nieletnich-analiza statystyczna zjawiska i propozycja indywidualnych rozwiązań. „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 69: 103-129.
• Lelental, Stefan, Halina Maliszewska (1988) Zakres orzekania środków przewidzianych przez ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich. [w:] Tadeusz Bojarski, red., Postępowanie z nieletnimi. Orzekanie i wykonywanie środków wychowawczych i poprawczych. Lublin: Wyd. UMCS, s. 130-146.
• Michalska-Warias, Aneta (2004) Struktura środków wychowawczych i poprawczych orzekanych wobec nieletnich w latach 90. XX wieku. „Studia Iuridica Lublinensia” 3: 140-157.
• Muszyńska, Anna (2007) Zobowiązanie do naprawienia szkody w postępowaniu w sprawach nieletnich. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 69 (2): 127-136.
• Opora, Robert (2005-2006) Psychospołeczne czynniki wpływające na efektywność pracy sędziów wydziałów rodzinnych i nieletnich. „Archiwum Kryminologii” 28: 255-266.
• Ostaszewski, Paweł (2010) Opinie diagnostyczne w sprawach nieletnich. Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.
• Płatek, Monika (2005-2006) Symulakry wymiaru sprawiedliwości wobec nieletnich w Polsce. „Archiwum Kryminologii” 28: 281-297.
• Pyżalski, Jacek (2003) Analiza efektywności środków angażujących techniki rozwiązywania sporów. [w:] Teresa Sołtysiak, Jolanta Sudar-Malukiewicz, red., Zjawiskowe formy patologii społecznych oraz profilaktyka i resocjalizacja młodzieży. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, s. 465-469.
• Rzeplińska, Irena (2005-2006) Obraz przestępczości nieletnich w Polsce w badaniach kryminologicznych - przed i po transformacji. „Archiwum Kryminologii” 28: 331-343.
• Siemaszko, Andrzej (1993) Granice tolerancji: o teoriach zachowań dewiacyjnych. Warszawa: PWN.
• Stańdo-Kawecka, Barbara (2000) Prawne podstawy resocjalizacji. Zakamycze: Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE.
• Stańdo-Kawecka, Barbara (2007) Prawo karne nieletnich. Od opieki do odpowiedzialności. Warszawa: Wolters Kluwer.
• Sutherland, Edwin, Donald Cressey (1978) Criminology. Philadelphia: Lippincott.
• Szczepanik, Renata (2006) Płeć jako zmienna różnicująca orzeczenie o demoralizacji nieletnich dziewcząt i chłopców. [w:] Mariola Chomczyńska-Rubacha, red., Role Płciowe. Socjalizacja i rozwój. Łódź: wyd. WSHE w Łodzi, s. 161-172.
• Szczepanik, Renata (2008) „Wykluczanie się” i wykluczenie społeczne zdemoralizowanych nieletnich. [w:] Małgorzata Duda, Bożena Gulla, red., Przeciw wykluczeniu społecznemu. Kraków: wydawnictwo PAT, s. 165-186.
• Szczepanik, Renata (2010) Wpływ instytucji „pomocowych” na proces wykluczenia społecznego dzieci i młodzieży zagrożonej demoralizacją. [w:] Krzysztof Hirszel, Renata Szczepanik, Andrzej Zbonikowski, Daria Modrzejewska, red., Psychospołeczne uwarunkowania defaworyzacji dzieci i młodzieży. Warszawa: Difin, s. 46-69.
• Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 1982 r. Nr 35, poz. 228).
• Warzywoda-Kruszyńska, Wielisława, red. (2001) (Żyć) na marginesie wielkiego miasta. Łódź: Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki.
• Woźniakowska, Dagmara (2005-2006) Przestępczość nieletnich dziewcząt we współczesnej Polsce. „Archiwum Kryminologii” 28: 375-387.
• Woźniakowska-Fajst, Dagmara (2009) Nieletnie: niebezpieczne, niegrzeczne, niegroźne?. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Woźniakowska, Dagmara (2007) Reakcje wymiaru sprawiedliwości na przestępczość nieletnich dziewcząt. [w:] Irena Pospiszyl, Renata Szczepanik, red., Zachowania dewiacyjne dziewcząt i kobiet. Łódź: Wyd. WSHE w Łodzi, s. 185-214.

Identifiers

ISSN

2300-3952