Ewaluacja w szkole – w kierunku kontroli czy wspomagania?

• Authors: Sury Zuzanna

Title variants

EN

Support or Audit – What is the Main Function of School Evaluation?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule prezentuję miejsce ewaluacji wśród pozostałych form nadzoru pedagogicznego z uwzględnieniem zawiłości definicyjnych pojawiających się w tym obszarze. Omawiam stan prawny ewaluacji w Polsce oraz historię badań ewaluacyjnych od pierwszej do czwartej generacji, wskazując na różne sposoby rozumienia ewaluacji. Prezentując wyniki badań empirycznych, przeprowadzonych we wrześniu 2015 roku, uzasadniam tezę, że rozumienie ewaluacji w szkole jako badania oceniającego utrudnia stosowanie jej w celu wspomagania szkoły. Dzieje się tak, mimo że ewaluacja sama w sobie jest działalnością mającą na celu wspomaganie zainteresowanych nią podmiotów. Podjęty w badaniu problem został sformułowany jako pytanie: Jaki jest stosunek emocjonalny nauczycieli wobec ewaluacji? Jakościowa analiza treści zawartych w wypowiedziach na forach internetowych dla pedagogów pozwoliła wyłonić dziesięć kategorii opisujących nastawienia nauczycieli wobec ewaluacji: ewaluacja jako „narzędzie dominacji”, „bzdura”, „straszak”, „szkoła przetrwania”, „pożeracz kosztów”, „zło konieczne”, „tajemnica”, „droga do rozwoju”, „rozczarowanie” oraz „potwierdzenie – jesteście dobrzy”. Analiza wykazała, że wśród nauczycieli można zauważyć intensywne natężenie nastawień negatywnych, które są związane z pojmowaniem ewaluacji jako oceny. Przyczynami tego zjawiska mogą być: prowadzenie w szkołach ewaluacji zewnętrznej oraz kontroli przez te same instytucje, niezrozumienie istoty ewaluacji przez osoby pracujące w szkołach oraz wyznaczanie poziomów spełniania poszczególnych kryteriów przez szkoły poddawane badaniu. Zagadnienia te wskazują na potrzebę dalszego szerzenia rzetelnych informacji na temat ewaluacji oraz na pożytek płynący z proponowanego oddzielenia instytucji przeprowadzających ewaluację i kontrolę.

EN

The paper presents the role of evaluation in the Polish education system. The system is based on three forms of supervision: evaluation, audit and support. They are described in the context of their complex definitions, different meanings, historical roots and law regulations. The description of evaluation is based on E. Guba’s and Y.S. Lincoln’s conception of four generations of evaluation. Evaluation can be identified as assistance or assessment. Notwithstanding its influence on human’s development, it can be seen as a kind of barrier to advancement. The thesis is that understanding evaluation in school as assessment research inhibits schools’ and teachers’ development.According to empirical research conducted in September 2015, the paper presents the main research problem worded in a question: What is the affective component of a teachers’ attitude toward evaluation in school? Qualitative content analysis of the posts in the three biggest Polish internet forums for teachers enabled ten categories to be distinguished which describe the affective aspect of attitude toward evaluation in the teaching profession. Due to the study, evaluation is seen by them as: “a tool of domination”, “nonsense”, “fear generator”, “survival school”, “costs generator”, “necessary evil”, “a secret”, “way of development” and “certification of good job”. The analysis showed that there are strong negative attitudes and that a negative attitude is often connected with understanding evaluation as the process of assessment. Further research would provide an explanation and recommendations for the modification of teachers’ attitudes toward evaluation in schools.

Keywords

PL

ewaluacja; ocena; szkoła; nauczyciel; kontrola; wspomaganie; nadzór pedagogiczny

EN

evaluation; school evaluation; educational evaluation; attitudes toward evaluation; teachers; teachers evaluation; supervision; support

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2016
• Volume: 11
• Issue: 2(40)
• Pages: 41-56

Contributors

author

Sury Zuzanna

References

• Ciężka B., Koncepcja metodologiczna w nadzorze pedagogicznym w kontekście czterech generacji ewaluacji, czyli gdzie jesteśmy na drzewie ewolucji ewaluacji, [w:] Jak być jeszcze lepszym? Ewaluacja w edukacji, red. G. Mazurkiewicz, Wyd. UJ, Kraków 2012.
• Ewaluacja a jakość kształcenia w szkole wyższej, red. A. Brzezińska, J. Brzeziński, A. Eliasz,Wyd. SWPS Academica, Warszawa 2004.
• Ewaluacja w szkole. Wybór tekstów, red. H. Mizerek, Wyd. MG, Olsztyn 1997.
• Guba E., Lincoln Y.S., Fourth Generation Evaluation, Sage, Newbury Park, London, New Delhi 1989.
• Jak być jeszcze lepszym? Ewaluacja w edukacji, red. G. Mazurkiewicz, Wyd. UJ, Kraków 2012.
• Mizerek H., Dyskretny urok ewaluacji, [w:] Jak być jeszcze lepszym? Ewaluacja w edukacji, red. G. Mazurkiewicz, Wyd. UJ, Kraków 2012.
• Niemierko B., Pomiar wyników kształcenia, WSiP, Warszawa 1999.
• Potulicka E., Ewaluacja jakości pracy nauczyciela – ewolucja celów, funkcji i form, [w:] Ewaluacja jakości pracy nauczyciela, red. R. Cierzniewska, Wyd. Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2003.
• Przybylska I., Organy w systemie oświaty, [w:] Podstawy prawne i organizacyjne oświaty, red. B. Dyrda, S. Koczoń-Zurek, I. Przybylska, Wyd. UŚ, Katowice 2008.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. 2009 nr 168 poz. 1324).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia 2015 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz.U. 2015 poz. 1270).
• Ustawa z 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz.U. 2015 poz. 2156).