Ochrona zdrowia jako obowiązek państwa. Ewolucja polskiego ustroju konstytucyjnego w aspekcie przepisów dotyczących zdrowia

• Authors: Piotr Romaniuk , Katarzyna Brukało

Title variants

EN

Health Care as a Duty of the State. Evolution of the Polish Constitutional System in Terms of Health Rules

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Guarantees of the right to health has evolved in convergence with the history of the modern political systems: from the individualistic approach, to the perception from the perspective of basic social needs. The aim of this study is to review Polish constitutions in terms of regulations determining the shape of state health policy. The evolution of provisions relating to the health aspect of social security, as well as the source of contemporary regulatory model has been outlined. Polish regulations relating to health in a limited scale appeared in the March Constitution, to be degraded by the April Constitution. This was in line with the evolution of the political model, where the second mentioned constitution was a manifestation of tendency towards authoritarianism reluctant to guarantee the individual rights. The regulations relating to health policy has been widely expanded in 1952. The Constitution currently in force continues the approach initiated in the previous political model, but it shows symptoms of evolution in the direction of regulating health in context of its environmental and behavioral determinants. Further changes in this direction should be expected in future.

EN

Gwarancja prawa do zdrowia przeszła ewolucję zbieżną z historią nowożytnych ustrojów państwowych: od ujęcia indywidualistycznego aż po postrzeganie przez pryzmat podstawowych potrzeb socjalnych. Celem pracy jest przegląd konstytucji polskich w aspekcie unormowań determinujących kształt polityki zdrowotnej państwa. Zakreślono ewolucję treści odnoszących się do zdrowotnego aspektu zabezpieczenia społecznego, a także źródła regulacji charakteryzujących dzisiejszy model ustrojowy. Polskie regulacje odnoszące się do zdrowia w ograniczonym zakresie pojawiły się w Konstytucji Marcowej, by ulec degradacji na mocy Konstytucji Kwietniowej. Było to zbieżne z ewolucją modelu ustrojowego, gdzie druga z wymienionych konstytucji stanowiła przejaw ciążenia ku autorytaryzmowi niechętnemu gwarancjom praw jednostkowych. Poszerzenie skali regulacji odnoszących się do polityki zdrowotnej nastąpiło w 1952 r. Konstytucja obecnie obowiązująca kontynuuje ujęcie zapoczątkowane w poprzednim modelu ustrojowym, jednak wykazując znamiona ewolucji w stronę ujmowania zdrowia przez pryzmat jego środowiskowych i behawioralnych determinantów. Należy oczekiwać dalszych zmian w tym kierunku.

Keywords

PL

ochrona zdrowia; konstytucja; polityka zdrowotna państwa; prawa socjalne

EN

health care; constitution; health policy; social rights

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2015
• Volume: 7(43)
• Issue: 1
• Pages: 101-124

Contributors

author

Piotr Romaniuk

• Zakład Polityki Zdrowotnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

author

Katarzyna Brukało

• Zakład Polityki Zdrowotnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

References

• Ajnenkiel A., Polskie konstytucje, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1991.
• Grzybowski K., Republika otoczona instytucjami socjalnymi (ze studiów nad Marksem – teoretykiem prawa konstytucyjnego), w: K. Grzybowski, Refleksje sceptyczne, t. II, Warszawa: Książka i Wiedza 1970, s. 198-202.
• Jędrasik-Jankowska I., Ubezpieczenie społeczne, t. I: Część ogólna, Warszawa: Lexis Nexis 2003.
• Kallas M. (red.), Konstytucje Polski, Warszawa: PWN 1980.
• Kallas M. (red.), Historia ustroju Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
• Karski J.B., Promocja zdrowia z perspektywy ostatniej dekady XX wieku, w: J.B. Karski (red.), Promocja zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo IGNIS 1999, s. 19-39.
• Karski J.B., Promocja zdrowia i jej aktualne kierunki aktywności i rozwoju. Meandry rozwoju promocji zdrowia, „Sztuka Leczenia”, 16(2008), nr 1-2, s. 11-21.
• Kluszczyńska Z., Koczur W., Rubel K., Szpor G., Szumlicz T., System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe, Warszawa: Lexis Nexis 2006.
• Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006.
• Konstytucja 3 Maja.
• Konstytucja Marcowa, Dz.U. 1921, nr 44, poz. 267.
• Konstytucja Kwietniowa, Dz.U. 1935, nr 30, poz. 227.
• Konstytucja Lipcowa, Dz.U. 1952, nr 33, poz. 232.
• Konstytucja z 2 IV 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
• Konstytucja Światowej Organizacji Zdrowia, Dz.U. 1948, nr 61, poz. 477.
• Lalonde M., A New Perspective on the Health of Canadians – A Working Document, Ottawa, April 1974, Ottawa: Ottawa Information Canada 1975.
• Łaszewski R., Salmanowicz S., Historia ustroju Polski, Toruń: TNOiK Dom Organizatora 1995.
• Miller M., Wysocki M.J., Cianciara D., Promocja zdrowia wobec reform systemu ochrony zdrowia w Polsce, „Przegląd Epidemiologiczny”, 57(2003), nr 3, s. 513-519.
• Miller M., Zieliński A., Zdrowie publiczne – misja i nauka, „Przegląd Epidemiologiczny”, 56(2002), nr 4, s. 547-557.
• Nosko J., O potrzebie ustawy o zdrowiu publicznym, „Zdrowie Publiczne”, 111(2001), s. 75-80.
• Ottawa Charter for Health Promotion, „Health Promotion”, 1987, nr 1, s. 382-384.
• Poździoch S., System zdrowotny, w: A. Czupryna, S. Poździoch, A. Ryś, W.C. Włodarczyk (red.), Zdrowie publiczne. Wybrane zagadnienia, t. I, Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne VERSALIUS 2000, s. 127-144.
• Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 2997 z 16 XII 1972 r.
• Romaniuk P., Syrkiewicz-Świtała M., Marketing ubezpieczeń zdrowotnych, w: M. Syrkiewicz-Świtała (red.), Marketing w ochronie zdrowia, Katowice: Wydawnictwo Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 2011, s. 38-49.
• Skrzydło W., Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 roku, Kraków: Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE 2000.
• Uchwała Konferencji Sztokholmskiej z 14 VI 1972 r.
• Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Luksemburg 2010.
• Wielka Encyklopedia PWN, t. XIX, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2003.
• Winslow C.-E.A., The Untilled Fields of Public Health, „Science”, 51(1920), nr 1306, s. 23-33.
• Włodarczyk W.C., Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym, Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne VERSALIUS 1996.
• Wysocki M., Miller M., Nowe zdrowie publiczne w perspektywie ostatnich 30 lat, „Zdrowie Publiczne”, 113(2003), nr 1-2, s. 3-7.
• Ziembiński Z., Wartości konstytucyjne: zarys problematyki, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 1993.

Identifiers

DOI

10.18290/rns.2015.7(43).1-8