Krzyże i kapliczki pokutne (pojednania), jako element średniowiecznej jurysdykcji karnej

• Authors: Warylewski Jerosław

Title variants

EN

Crosses and Chapels of Penance (Reconciliation) as Part of the Medieval Criminal Jurisdiction

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artkuł prezentuje zagadnienia z zakresu historii prawa karnego i tzw. archeologii prawnej oraz przedstawia ich źródła oraz wpływ na kształtowanie się i rozwój kultury prawnej w wiekach średnich na ziemiach polskich. Zagadnieniem kluczowym jest ewolucja kary i pojawienie się systemu kompozycji, w ramach której dochodziło do zawarcia ugody między sprawcą zabójstwa i rodziną (krewnymi) zabitego. Elementem zawieranej ugody był nakładany na sprawcę zabójstwa obowiązek wystawienia kamiennego krzyża lub kapliczki. Te elementy: krzyże i kapliczki, miały charakter ekspiacyjny, dlatego też powszechnie używa się nazwy krzyże i kapliczki pokutne. Tych kamiennych świadków średniowiecznego wymiaru sprawiedliwości karnej jest w Polsce kilkaset.

EN

The article presents issues related to the history of criminal law and the so-called legal archeology. In addition it shows their sources and their impact on the formation and development of legal culture in the Middle Ages on Polish land. The key issue is the evolution of the penalty and the emergence of the composition system (łac. compositio), in which there have to reach a settlement between the perpetrator of the murder and the victim’s family (relatives). Element of the agreement was imposed on the perpetrator of the murder of an obligation to build a stone cross or chapel. These elements - crosses and shrines - had an expiatory character. Therefore they are commonly known as penitential crosses and shrines. There is several hundred of these stone witnesses of the medieval criminal justice in Poland.

Keywords

PL

prawo karne; archeologia prawna; ekspiacja; krzyże pokutne; kapliczki pokutne

EN

criminal law; legal archeology; expiation; penitential crosses; penitential shrines

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2016
• Issue: 38
• Pages: 149-160

Contributors

author

Warylewski Jerosław

• Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Gdański

References

• Dobrzyniecki, A., Krzyże i kapliczki pokutne Ziemi Złotoryjskiej – historia pewnego mitu, „Pomniki Dawnego Prawa” 11-12 (wrzesień-grudzień 2010);
• Dobrzyniecki, A., Tzw. krzyże i kapliczki pokutne – zarys problematyki badawczej, „Pomniki Dawnego Prawa” 1 (maj 2008).
• Hellmich, M., Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechts in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtstische, Liegnitz 1923.
• Komorowski, W., Kamienne krzyże i kapliczki na Dolnym Śląsku, Polkowice 2014.
• Lechowicz, Z., Archeologiczny przyczynek do problematyki tzw. krzyży pokutnych, „Acta Universitatis Lodziensis; Folia Archaeologica” 4(1983).
• Maisel, W., Archeologia prawna Europy, Warszawa – Poznań 1989.
• Maisel, W., Archeologia prawna Polski, Warszawa – Poznań 1982.
• Majewska, A., Krzyż pokutny w Stargardzie, Stargard 2005.
• Makarewicz, J., Ewolucja kary, Prace rozproszone, t. 1, Lublin 2010.
• Makarewicz, J., Wstęp do filozofii prawa karnego, Lublin 2009.
• Milka, J., Kamienne pomniki dawnego prawa, Wrocław 1968.
• Müller, G. – Quietsch, M., Steinkreuze und Kruzesteine in Sachsen, Berlin 1977.
• Scheer, A., Krzyże pokutne Ziemi Świdnickiej, Świdnica 1984.
• Warylewski, J., Kara. Podstawy historyczne i filozoficzne, Gdańsk 2007.
• Wojtucki, D. – Zobniów, S., Pomniki dawnego prawa karnego na pograniczu czesko-polskim, Wrocław 2007.