Dawne godła polskich aptek i problem ich ochrony

• Authors: Roeske Wojciech

Title variants

EN

THE ANCIENT SIGNS OF THE POLISH PHARMACIES AND THE PROBLEM OF THEIR PROTECTION

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The a u th o r, a h is to rian of p h a rm a cy , is d ealin g w ith a h ighly in te re s tin g an d new p ro b lem of p ro te c tio n of signs an d emb lems in old tim e s m a rk in g th e an c ie n t Po lish p h a rm a c ie s. In th e s e a p p a re n tly u n im p o rta n t relics may be tra c ed th e c en tu rie s old tra d itio n a c comp an y in g th e d ev e lo pm en t of p h a rm a cy . A lth o u g h n o t a ll an c ie n t p h a rm a cy signs can be considered as th o se possessing h igh a rtis tic or a r c h ite c tu ra l v a lu e s it is th e h is to ric a l reaso n s th a t d ic ta te a n u rg e n t n e ed to p re s e rv e th em in place s w h e re th e y w e re c re a ted . An ap p ro a ch to th e p h a rm a cy signs according to w h ich th ey could be tre a te d as th e o b je c ts from th e a re a of th e Polish m a te ria l c u ltu re w ill e n ab le th e ir p ro te c tio n an d p re s e rv a tio n . The m a tte r h a s risen to im p o rta n t p ro b lem a s th e ra p id g row th of h e a lth service an d th e th u s ad v an c in g to ta l mo d e rn iz a tio n of p h a rm a c ie s pro v id e s an easily u n d e rs ta n d a b le rise to fe a rs th a t th e n o t s a tisfa c to rily considered decisions can be m ad e le ad in g to rem o v a l of an c ie n t p h a rm a cy signs. In his a rtic le th e a u th o r gives a good d eal of h is to ric a l an d p h a rm a c e u tic a l in fo rm a tio n ex p la in in g th e p ro v en an c e of p h a rm a c y signs. In a n tiq u ity as w e ll as in th e Middle Ages v a rious k in d s of symbols w e re in use fo r m a rk in g th e dw e llin g -h o u se s, th e a rtis a n s ’ w o rk sh o p s or tra d e sm e n ’s sta lls th e re a s th e n um e ric a l m a rk in g s w e re in tro d u c e d a t th e much la te r dates. Th e above e x p lan a tio n re la te s in eq u a l m e a su re to signs of th e a n c ie n t p h a rm a c ie s. T h e ir fir s t specimens in P o lan d may be fo u n d as la te as in th e six te e n th c en tu ry . L ik e on th e whole E u ro p e an co n tin e n t also in th is co u n try v a rio u s c rite ria w e re ap p lied fo r th e ir choice. The motifs, th e persons, symbols a s w e ll as th e n am e s of p a tro n s fo r signs a n d emb lems w e re ta k e n from b o th G re ek an d Roman mythology (e.g. Aesculapius, Hygea, Themis, Minerva), from th e Holy Bible (Holy Virgin Mary, angels, saints) a n d from among th e o u ts tan d in g h is to ric a l p erso n ag es (e.g. K in g Ca sim iru s th e G re a t, Qu e en Hedvig, C o p e rnicus, G en e ra l Kościuszko or King S ta n is la u s A u g u stus). A n o th e r g ro u p of symbols was ta k e n from th e re a lm of an im a ls as, e.g. a lion, a tig e r, an e lep h an t, a n eagle , or from th a t of p la n ts ; to th e la s t group of symbols belonged th e th in g s as, fo r in s tan c e , a crown, a b ell, a s ta r o r th e su n an d s.o. A ll signs can be co n sid e red as ex p re s sio n s of th e d e fin ite h is to ric a l c ircum s tan c e s or fe a tu re s ; so, fo r ex am p le , as one of th e mo st e a rly signs used fo r p h a rm a c ie s may be q uoted th a t of a Negro w h ich th e fig u re h ad to rem in d th a t th e m ed ic in a l p la n ts an d o th e r stu ffs w e re im p o rted from o verseas. In sev e ra l in s tan c e s th e p h a rm a cy sign was im m e d ia te ly co nnected w ith th e n am e of th e d ru g g ist himself. As a step fo rw a rd an d , in addition, w e ll se rv in g th e id e a of p re s e rv a tio n of those in te re s ting re lic s is to be con sid e red th e ir in v en to ry in g th e need of w h ich th e a ction is stro n g ly emphasized by th e a u th o r. H av in g th e re so u rc e s a t h an d a p p ro p ria te ly re co rd ed it w ill be possible to u n d e rta k e th e fu r th e r actions. T h e re is bey o n d an y discussion or dou b t th a t th e p h a rm a c y signs a n d emblems owing to th e ir ra r ity a n d in d iv id u a lity sh o u ld be p re s e rv e d a s th e specimens of n a tio n a l c u ltu re .

Keywords

PL

godła apteczne; godła dawnych aptek; inwentaryzacja godeł aptecznych; motywy zwierzęce w godłach aptek

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 1973
• Issue: 1
• Pages: 47-56

Dates

published

1973

Contributors

author

Roeske Wojciech

• doc. dr hab., Muzeum Farmacji Akademii Medycznej Kraków

References

• Z. B i e n i e c k i , Potrzeba i drogi ochrony o b ie k tow a r c h ite k tu r y n a jn ow s z e j, „Ochrona Z a b y tk ow ”, X X II (1969) n r 2, s. 83—116, il. 44.
• W. R o e s к e, A p te k a „Pod M u r z y n y” w K ra kow ie w ed łu g inw e n ta r z y z la t 1565 i 1604, „K w a rta ln ik Historii K u ltu ry M a te ria ln e j”, 17 (1969) n r 1, s. 23.
• S. N a w r o c k i , J. W i s ł o c k i , Inw e n ta r z e m ie szcza ń skie z lat 1528— 1635 z ksią g m ie js k ic h Poznania, Poznań 1961, s. 223.
• K. W e n d a , K a r tk i z życia prywatnego aptekar zy w d awne j Polsce, „Wiadomości F a rm a c e u ty c z n e ”, 26 (1919) n r 12, s. 190, cyt.: „insignium ad fen e s tram Reginae
• J a g ie llo n ia e ” . A u to r b łęd n ie tłum a c zy ła c iń sk ie słowo „ in s ig n ium ” n a w iz e ru n ek ; nigdy tak ieg o z n a czenia nie miało.
• F. G i e d r o y ć , Materiały do dziejow farmacji w dawne j Polsce — spis aptekar zy (w. X IV—XVI I), W a rszawa 1905, s. 27.
• E. S u l i m c z y k - S w i e ż a w s k i , K. W e n d a , A p te k a jako officina sanitatis, „Wiadomości F a rm a c e u tyc z n e ”, 8 (1881) n r 7/8, s. 318.
• W. S z u m o w s k i , Kra kowska Szkoła Le kar ska po reformach Kołłątaja, K rak ow 1929, s. 7.
• A rch iw um Muzeum F a rm a c ji, K ra k ow sygn. 1824, Liber Gremii Pharmacopoeorum Cracoviensium 1803, s. 1.
• J. L a c h s , Dawne a p te ka r stw o k ra k ow s k ie , W a rszaw a 1933, s. 146; L achs b łęd n ie p o d a je n r 452.
• A rch iw um Muzeum F a rm a c ji K rak ow , Tek a 40/58, r. 1891, n r 2/2.
• W. R o e s k e , A p te k a „Pod M u r z y n y” w Krakowie... o.e., s. 23.
• A rch iw um Muzeum F a rm a c ji K rak ow , sygn. 1822, s. 36.
• A rch iw um P ań stw ow e K rak ow , Teki A. G ra b ow sk ie go, E 103, n r 204: „A p tek a K amień sk ieg o pod znakiem „Złotego S ło n ia ”, k to reg o w y o b ra ż en ie g ip s a tu rą w y z ła - c an ą b y ło n a m u rz e k am ien icy n a d wch o d em do a p te ki”.
• J. L u i s , Przechadzka kronikarza po R y n k u K r a kowskim, K rak ow 1890, s. 194; au to r myli się, p o d a ją c rok 1564 oraz imię Wojciecha z am ia st S ta n isław a ; zob. A rchiwum P ań stw ow e Krak ow, rk p s 1423, s. 148.
• „Czasopismo T ow a rzy stw a A p tek a rsk ieg o 7'. i5 (1911) n r 10, s. 175.
• A rch iw um Miejskie, Tarnow, Acta A d v o c a t.; 1624, s. 358 i 396.
• A rch iw um Muzeum F a rm a c ji K rak ow , sygri. 1488, ro k 1902, s. 161.
• 300-lecie apteki w Reszlu, „F a rm a c ja P o lsk a ”, 13 (1957) n r 11, s. 304, il. 1.
• „P h a rm a z e u tis c h e r K a le n d e r”, 18 (1928).
• L. K o s t r z e ń s k i , Materiały do historii aptek wielkopolskich, t. 2, A p te k i prowincjonalne, Warszawa 1936, s. 99.
• Z. K u b i a k , Nadanie apte kom k ra k ow s k im imion zas łużonych farmaceutow, „F a rm a c ja P o lsk a ”, 16 (1960) n r 17—18, s. 362.