Znaczenie metody biograficznej w badaniach gwary staroobrzędowców mieszkających w Polsce

• Authors: Pawlaczyk Angelika

Title variants

EN

The biographical method in studies on the dialect of Polish Old Believers

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza przydatności i ukazanie sposobu wykorzystania metody biograficznej w badaniach zjawisk zachodzących w gwarze staroobrzędowców mieszkających w Polsce na podstawie materiałów zebranych podczas ekspedycji dialektologicznych w latach 2014–2017. Udostępnione badaczom prywatne dokumenty i nagrania rodzinne stanowią ważny materiał językowy i socjolingwistyczny. W przekazanym materiale biograficznym odnaleźć można nie tylko osobiste refleksje staro obrzędowców, ale również informacje na temat życia codziennego całej społeczności i/lub poszczególnych osób oraz relacje z określonych zdarzeń. Wspomnienia i relacje osób badanych są niezwykle ważne dla badaczy rosyjskiej gwary staroobrzędowców, ponieważ poszerzają korpus tekstów i nagrań o nowe sfery tematyczne (swobodne wypowiedzi na tematy osobiste, domowe i rodzinne), stylistyczne (artystyczna funkcja gwary w utworach poetyckich), a także stanowią przykłady spontanicznych wypowiedzi (uroczystości wspólnotowe i rodzinne).

EN

This article discusses the usefulness of the biographical method and describes the way it is employed in studying the dialect of the Old Believers living in Poland. Private family documents and recordings, which were made available to the researchers and collected during dialectological expeditions in the years 2014-2017, constitute a significant language and sociolinguistic material. In the biographical material, we can find not only personal reflections of the Old Believers, but also information about everyday life of the whole community and/or of specific people, as well as reports from particular events. Memories and reports of the respondents are especially important for the researchers of the Russian dialect of the Old Believers because they enrich the corpus of texts and recordings with new thematic (casual utterances concerning personal life, household, family) and stylistic areas (artistic function of the dialect in poetic works), as well as with examples of spontaneous utterances (community and family celebrations).

Keywords

PL

metoda biograficzna; dokumenty osobiste; staroobrzędowcy; rosyjska gwara

EN

biographical method; private documents; Old Believers; Russian dialect

• Publisher: Polskie Towarzystwo Językoznawcze; UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych; Wydawnictwo LEXIS
• Journal: Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
• Year: 2018
• Volume: 74
• Pages: 107-116

Contributors

author

Pawlaczyk Angelika

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika

References

• BOSZKAŃSKI Zbigniew, PIOTROWSKI Andrzej, ZIÓŁKOWSKI Marek (1977): Socjologia języka. – Warszawa: Wiedza Powszechna.
• GŁUSZKOWSKI Michał (2009): Dyglosja w społeczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego. – Socjolingwistyka 22–23, 115–131.
• GŁUSZKOWSKI Michał (2013): Socjologia w badaniach dwujęzyczności. – Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• GREK-PABISOWA Iryda (1968): Rosyjska gwara starowierców w województwach olsztyńskim i białostockim. – Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• GREK-PABISOWA Iryda (1999): Kierunki i stan badań nad staroobrzędowcami w Polsce. – [w:] Iryda GREK-PABISOWA (red.): Staroobrzędowcy: szkice z historii, języka, obyczajów. – Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 303–315.
• GREK-PABISOWA Iryda, MARYNIAKOWA Irena (1980): Słownik gwary starowierców mieszkających w Polsce. – Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• GRYKO Czesław (1989): Józef Chałasiński. Socjologiczna teoria kultury. – Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• HANDKE Kwiryna (1995): Polski język familijny. – Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• IWANIEC Eugeniusz (1977): Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII–XX w. – Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• KAŹMIERSKA Kaja (2013): Badania biograficzne w naukach społecznych. – [w:] Kaja KAŹMIERSKA (red.) Przegląd Socjologii Jakościowej: Metoda biograficzna w naukach społecznych. – Łódź, 6–10.
• KUBERA Jacek (2015): Powieść autobiograficzna jako dokument osobisty i podobny do pamiętników konkursowych materiał badań socjologicznych. – Studia Humanistyczne AGH 14, 45–61.
• LEOŃSKI Jacek (1993): Różne sposoby ujmowania metody biograficznej w socjologii. – [w:] Teresa RZEPA, Jacek LEOŃSKI (red.): O biografii i metodzie biograficznej. – Poznań: Wydawnictwo Nakom, 25–32.
• LEOŃSKI Jacek (1995): Historia wykorzystania dokumentów osobistych w socjologii. – Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny LVII, 123–128.
• LUTYŃSKI Jan (1990): Metoda biograficzna i sposoby otrzymywania materiałów w badaniach socjologicznych. – [w:] Jan WŁODAREK, Marek ZIÓŁKOWSKI (red.): Metoda biograficzna w socjologii. – Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 83–90.
• PAŚKO-KONECZNIAK Dorota (2011): Wpływ polszczyzny na zasób leksykalny gwary staroobrzędowców na Suwalszczyźnie. – Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• SZCZEPAŃSKI Jan (1971): Odmiany czasu teraźniejszego. – Warszawa: Książka i Wiedza.
• THOMAS William, ZNANIECKI Florian (1976): Chłop polski w Europie i Ameryce. – Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
• ГЖИБОВСКИЙ Стефан, ГЛУШКОВСКИЙ Михал (2008): Социолингвистическая ситуация старообряд-цев в деревнях Габове Гронды и Бур. – [w:] Леонид КАСАТКИН (red.): Язык, культура, история.
• Сборник статей к XIVМеждународному съезду славистов. – Москва: Языки славянских куль-тур, 200–214.
• ПАВЛЯЧИК Анджелика (2017): Как пишут староверы (на примере поэтических произведений староверки старшего поколения августовского региона). – [w:] Katarzyna DEMBSKA, Dorota PAŚKO- -KONECZNIAK (red.): Współczesne badania nad językiem rosyjskim i jego odmianami. – Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 269–279.