Socjologia wobec kultury – uwagi na marginesie koncepcji Antoniny Kłoskowskiej

• Authors: Marek Czyżewski

Title variants

EN

Sociology Facing Culture: Some Remarks Inspired by Antonina Kłoskowska’s Approach

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dzisiejsze spojrzenie na dzieło Antoniny Kłoskowskiej prowadzi do podjęcia dwóch kwestii ogólnych. Pierwsza z nich dotyczy istoty kultury, a także jej historii oraz obecnego stanu. Druga odnosi się do statusu socjologii kultury jako jednej z dziedzin wiedzy o kulturze. Obydwa te zagadnienia rozpatrywane są na dwóch poziomach: rzeczowym (czym jest kultura? czym jest socjologia kultury?) i dyskursowym (jak kształtowały się dzieje pojęcia kultury i pojęcia socjologii kultury?). W tych ramach omawiam następujące problemy: kultura w tzw. węższym rozumieniu a kultura duchowa; socjologia kultury a socjologia kulturowa; autoteliczność a autonomia kultury; homogenizacja a hybrydowość kultury; oraz dystancjacja a dedystantacjacja. W tych kontekstach nawiązuję w szczególności do koncepcji Alfreda Webera, Jeffreya Alexandera, Theodora Adorno i Karla Mannheima.

EN

A contemporary look at the oeuvre of Antonina Kłoskowska leads to consideration of two general issues. The first of these concerns the essence of culture as well as its history and current state of affairs. The second question involves the status of the sociology of culture as one of the domains of knowledge regarding culture itself. Each of these issues is discussed on two separate levels: culture as substance (what is culture? what is the sociology of culture?), and culture as discourse (how have the notions of culture and of the sociology of culture been formed?). It is within this framework that the following problems are addressed: culture in a narrower sense of the term vs. intellectual culture (Geisteskultur); the sociology of culture vs. cultural sociology; the autotelicity vs. autonomy of culture; the homogenization vs. hybridity of culture; and, finally, distantiation vs. de-distantiation. In these contexts I refer in particular to the concepts of Alfred Weber, Jeffrey Alexander, Theodor Adorno, and Karl Mannheim.A contemporary look at the oeuvre of Antonina Kłoskowska leads to consideration of two general issues. The first of these concerns the essence of culture as well as its history and current state of affairs. The second question involves the status of the sociology of culture as one of the domains of knowledge regarding culture itself. Each of these issues is discussed on two separate levels: culture as substance (what is culture? what is the sociology of culture?), and culture as discourse (how have the notions of culture and of the sociology of culture been formed?). It is within this framework that the following problems are addressed: culture in a narrower sense of the term vs. intellectual culture (Geisteskultur); the sociology of culture vs. cultural sociology; the autotelicity vs. autonomy of culture; the homogenization vs. hybridity of culture; and, finally, distantiation vs. de-distantiation. In these contexts I refer in particular to the concepts of Alfred Weber, Jeffrey Alexander, Theodor Adorno, and Karl Mannheim.

Keywords

PL

socjologia kultury; socjologia kulturowa; kultura duchowa; historia kultury,; autoteliczność a autonomia kultury homogenizacja a hybrydowość kultury; dystancjacja; dedystantacjacja

EN

sociology of culture; cultural sociology; intellectual culture (Geisteskultur) historyof culture; autotelicity vs. autonomy of culture homogenization vs. hybridity distantiation; and de-distantiation

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2012
• Volume: 61
• Issue: 3
• Pages: 67-89

Dates

published

2012

Contributors

author

Marek Czyżewski

• Uniwersytet Łódzki

References

• Adorno Th.W. 1990, Tezy na temat socjologii sztuki, przeł. K. Krzemień-Ojak, [w:] tegoż, Sztuka i sztuki. Wybór esejów, Warszawa: PIW, ss. 21-28.
• Adorno Th.W. 1994, Teoria estetyczna, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa: PWN.
• Adorno Th.W. 1999, Minima Moralia. Refleksje z poharatanego życia, przeł. M. Łukasiewicz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Alexander J.C. 2006, The Civil Sphere, New York: Oxford University Press.
• Alexander J.C. 2010a, Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, przeł. S. Burdziej, J. Gądecki, Kraków: Nomos.
• Alexander J.C. 2010b, The Performance of Politics. Obama’s Victory and the Democratic Struggle for Power, New York: Oxford University Press.
• Alexander J.C., Eyerman R., Giesen B., Smelser N.J., Sztompka P. 2004, Cultural Trauma and Collective Identity, Berkeley: University of California Press.
• Arendt H. 1994, O kryzysie w kulturze i jego społecznej oraz politycznej doniosłości, [w:] tejże, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, przeł. M. Godyń i W. Madej, Warszawa: Fundacja Aletheia, ss. 233-266.
• Bachmann-Medick D. 2012, Cultural Turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Blanning T. 2008, The Pursuit of Glory. Europe 1648-1815, London: Penguin.
• Blanning T. 2009, The Triumph of the Music. Composers, Musicians and Their Audiences, 1700 to the Present, London: Penguin.
• Bollenbeck G. 1996, Bildung und Kultur. Glanz und Elend eines deutschen Deutungsmusters, Frankfurt n. Menem: Suhrkamp.
• Czyżewski M. 2012, Wiedza specjalistyczna i praktyka społeczna – przemiany i pułapki, [w:] A. Jabłoński, J. Szymczyk, M. Zemło (red.), Kontrowersje dyskursywne. Między wiedzą specjalistyczną a praktyką społeczną, Lublin: Wydawnictwo KUL, ss. 71-93.
• Demm E. 1997, Einleitung, [w:] A. Weber, Kulturgeschichte als Kultursoziologie. Alfred Weber-Gesamtausgabe, Band 1, Marburg: Metropolis, ss. 25-48.
• Dyskusja 1983, Dyskusja redakcyjna nad książką Antoniny Kłoskowskiej „Socjologia kultury” (z Wprowadzeniem Jana Szczepańskiego, głosami Andrzeja Piotrowskiego, Zbigniewa Bokszańskiego, Bogusława Sułkowskiego i in. oraz Autorskim postscriptum Antoniny Kłoskowskiej), „Przegląd Humanistyczny”, t. 27, nr 4/211, ss. 171-209.
• Elias N. 1996, Przemiany europejskich standardów zachowań w XX wieku, [w:] tegoż, Rozważania o Niemcach, przeł. I. Sellmer, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, ss. 49-77.
• Foucault M. 1992, Was ist Kritik?, Berlin: Merve (wykład z maja 1978).
• Foucault M. 2010, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja, przeł. M. Herer, Warszawa: PWN (wykłady w Collège de France, 1977-1978).
• Foucault M. 2011, Narodziny biopolityki, przeł. M. Herer, Warszawa: PWN (wykłady w Collège de France, 1978-1979).
• Kłoskowska A. 1964, Kultura masowa. Krytyka i obrona, Warszawa: PWN.
• Kłoskowska A. 1972, Społeczne ramy kultury. Monografia socjologiczna, Warszawa: PWN.
• Kłoskowska A. 1983a, Socjologia kultury, Warszawa: PWN.
• Kłoskowska A. 1983b, Stanisław Ossowski jako socjolog sztuki, „Kultura i Społeczeństwo”, t. 27, nr 4, ss. 89-114.
• Kłoskowska A. 1989, Współczesne tendencje w dziedzinie socjologii kultury, [w:] W. Kwaśniewicz (red.), Orientacje teoretyczne we współczesnej socjologii, Kraków: Instytut Socjologii UJ, ss. 113-132.
• Kołakowski L. 2006, Odwet sacrum w kulturze świeckiej, [w:] tegoż, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków: Znak, ss. 232-245.
• Kroeber A.L. 1973, Istota kultury, przeł. P. Sztompka, Warszawa: PWN.
• Lauder C. 2012, Alfred Weber and the Crisis of Culture, 1890-1933, Houndmills: Palgrave Macmillan.
• Mannheim K. 1956, The Democratization of Culture, [w:] tegoż, Essays on the Sociology of Culture, London: Routledge and Kegan Paul.
• Nowak-Borucka B. 1983, Socjologia kultury Alfreda Webera, „Kultura i Społeczeństwo”, t. 27, nr 4, ss. 225-240.
• Ossowski S. 1966, U podstaw estetyki (Dzieła, tom 1), Warszawa: PWN.
• Tatarkiewicz W. 1988, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa: PWN.
• Tenbruck F.H. 1996, Perspektiven der Kultursoziologie. Gesammelte Aufsätze, Opladen: Westdeutscher Verlag.
• Weber A. 1927, Ideen zur Staats- und Kultursoziologie, Karlsruhe: G. Braun.
• Weber A. 1931, Kultursoziologie, [w:] A. Vierkandt (red.), Handwörterbuch der Soziologie, Stuttgart: Ferdinand Enke, ss. 284-294.
• Weber A. 1935/1950, Kulturgeschichte als Kultursoziologie, Leiden: Sijthoff (cyt. za wznowieniem z roku 1950, München: Piper).

Identifiers

ISSN

0033-2356