Poznanie, rozumienie i wyjaśnienie naukowe jako wyznaczniki użyteczności badań społecznych

• Authors: Plewka Czesław

Title variants

EN

Cognition, understanding and scientific explanation as determinants of the utility of social research

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Nauka - spełniając swoje trzy podstawowe funkcje: deskryptywną, eksplanacyjną i prognostyczną - ma na celu dostarczanie takiej wiedzy naukowej, która może być zweryfikowana. Wiedza taka pomaga zrozumieć i wyjaśnić badane zjawiska empiryczne oraz cechy lub zachowania rzeczy, procesów i idei, którymi zajmuje się określona dziedzina. Owo poznanie, zrozumienie i wyjaśnienie jest możliwe tylko wtedy, gdy jest prowadzone zgodnie z przyjętymi w nauce procedurami metodologicznymi. Warunek ten może być spełniony jedynie przez badaczy/naukowców, którzy dysponują rzetelną wiedzą i umiejętnościami jej obiektywnego wykorzystania w praktyce. W niniejszym artykule podjęto próbę przybliżenia i scharakteryzowania istoty niektórych modeli naukowego rozumienia i wyjaśniania, wskazując na ich użyteczność oraz ograniczenia wykorzystania w naukach społecznych.

EN

Science - fulfilling its three basic functions: descriptive, explanatory and predictive - aims to provide such scientific knowledge that can be verified. Such knowledge helps to understand and explain the researched empirical phenomena and the characteristics or behavior of things, processes and ideas that are dealt with in a specific field. This knowledge, understanding and clarification is possible only when it is carried out in accordance with scientifically accepted methodological procedures. This condition can be met only by researchers / scientists who have reliable knowledge and skills to use it objectively in practice. This article attempts to introduce and characterize the essence of some models of scientific understanding and explanation, pointing to their usefulness and limitations use in social sciences.

Keywords

PL

nauka; naukowe rozumienie; naukowe wyjaśnianie

EN

science; scientific understanding; scientific explanation

• Publisher: "Pedagogium" Wydawnictwo OR Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie
• Journal: Edukacja Humanistyczna
• Year: 2021
• Issue: 1
• Pages: 31-44

Dates

published

2021-06-30

Contributors

author

Plewka Czesław

• Wyższa Szkoła Humanistyczna Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie

References

• Ajdukiewicz K., Język i poznanie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• Alejziak W., Wyjaśnianie naukowe i rozumienie a epistemologiczne problemy badań nad turystyką, Wydawnictwo Uniwersytetu Ludzkiego, Turyzm 2019, nr 2.
• Apanowicz J., Metodologia nauk, Dom Organizatora, Toruń 2003.
• Benton T., Graib I., Filozofia nauk społecznych. Od pozytywizmu do postmodernizmu, przeł. L. Ruciński, Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2003.
• Bogucka I., Wyjaśnianie a wyjaśnianie funkcjonalne. Folia Philosophica 1991, nr 3, s. 96.
• Burrell G., Morgan G., Sociological Paradigms and Organizational Analysis, Heinemann Educational Books, London 1979.
• Czarnowska M., Myśl i pojęcie – ku rozumieniu tekstu filozoficznego, Wydawnictwo Zakładu Teorii Poznania Filii Uniwersytetu Warszawskiego, Białystok 1991.
• Gnitecki J., Wstęp do ogólnej metodologii badań w naukach pedagogicznych. Tworzenie wiedzy o edukacji w naukach pedagogicznych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2007.
• Grobler A., Metodologia nauk, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008.
• Kamiński S., Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk, Wydawnictwo Naukowe KUL, Lublin 1992.
• Krajewski W., Współczesna filozofia naukowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
• Landgrebe L., Rozumienie w naukach o duchu, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, Wybór G. Sowiński, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 1993.
• Łuszczuk W., Normatywny i interpretacyjny paradygmat w badaniach pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły „Humanitas”, Sosnowiec 2008, zeszyt 3.
• Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, t. 6.
• Pilch T., Bauman T., Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001.
• Poleszczuk J., Publiczny status i wartość poznawcza badań społecznych, [w:] Metody, techniki i praktyka badań społecznych, red. A. Bąk i Ł. Kubisz-Muła, Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2009.
• Popper K. R., Logika nauk społecznych, ”Acta Universitaris Wratislaviensis”, no. 1317, Prace filozoficzne. LXXI, Wrocław 1992.
• Prokopiuk J., Nauka i potrzeba jej przemiany, BZB, nr 1, „Ekorozwój 2020”.
• Waszczyk M., Szczerbicki E., Metodologiczne aspekty opisowego modelowania w naukach ekonomicznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej, Filozofia 2003, nr 7.
• Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, przeł. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

Identifiers

ISSN

1507-4943