Pojezierze eemskie: uwagi o genezie i zaniku jezior polodowcowych centralnej Polski

• Authors: Roman Małgorzata

Title variants

EN

Eemian lakeland: remarks on origin and decline of the post-glacial lakes in Central Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje aktualny stan rozpoznania stanowisk eemskich w centralnej Polsce oraz uwagi natury pale - ogeograficznej wynikające z analizy ich rozprzestrzenienia, w nawiązaniu do genezy mis jeziornych, charakteru wypełnień i paleoreliefu. Zestawiono 58 stanowisk posiadających paleobotanicznie udokumentowane osady z interglacjału eemskiego oraz wyszczególniono kolejnych 30 miejsc występowania kopalnych osadów organogenicznych uznanych za eemskie. Wskazano, wykorzystując także materiały dotychczas niepublikowane, na znaczne zagęszczenie kopalnych zbiorników, porównywalne z obecnym rozprzestrzenieniem jezior na pojezierzach północnej Polski. Określono, na podstawie danych palinostratygraficznych, że zanik jezior polodowcowych mógł trwać nawet około 80 tys. lat.

EN

The article presents the current state of recognizing of the Eemian subfossil flora sites in central Poland and palaeogeographic remarks resulting from the analysis of their distribution in relation to the origin of palaeolakes, the nature of their infillings and palaeolandscape. 58 sites in the area with palaeobotanic documentation of the Eemian interglacial have been summarized and also following 30 places of fossil organogenic deposits considered as Eemian were listed. Indicated have been, also using the materials previously unpublished, a significant frequency of the fossil lake depressions comparable with the present spread of lakes in the northern Poland lakelands (lake districts). It has been determined, referring to palynostratigraphy, that the decline of glacial lakes may take up to ca 80 thousand years.

Keywords

PL

kopalne zbiorniki jeziorne; interglacjał eemski; vistulian; paleokrajobraz; centralna Polska

EN

subfossil lakes; Eemian interglacial; Vistulian; palaeolandscape; Central Poland

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2016
• Volume: 105
• Pages: 11-25

Dates

published

2016

Contributors

author

Roman Małgorzata

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

References

• Alexandrowicz S.W. 1997. Malacofauna of the Eemian Interglacial in Kochanów (Middle Poland). Biuletyn Peryglacjalny 36,1: 11-18.
• Balwierz Z. 1994. Wyniki analizy palinologicznej serii organicznych z Barczewa i Knap. Opracowanie archiwalne dla Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Złoczew (697). Narodowe Archiwum Geologiczne PIG-PIB, Warszawa.
• Balwierz Z. 2003. Roślinność vistulianu w Polsce środkowej. Botanical Guidebooks 26: 217-232.
• Balwierz Z., Roman M. 2002. A new Eemian Interglacial to Early Vistulian site at Łanięta, central Poland. Geological Quarterly 46,2: 41-51.
• Baraniecka M.D. 1989. Zasięg lądolodu bałtyckiego w świetle stanowisk osadów eemskich na Kujawach. Studia i Materiały Oceanologiczne 56, Geologia Morza 4: 131-135.
• Baraniecka M.D. 1993. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Lubień Kujawski (480). PIG, Warszawa: 1-67.
• Baraniecka M.D., Goździk J. 1992. Osady interglacjalne w stanowisku „Rogowiec” w Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów”. Sprawozdania z badań naukowych Komitetu Badań Czwartorzędu PAN IX: 22-23.
• Baraniecka M.D., Janczyk-Kopikowa Z. 1991. Deposits and pollen analysis of the Eemian Interglacial section at Sokolniki Stare (Płock Upland). Geological Quarterly 35: 27-36.
• Baraniecka M.D., Sarnacka Z. 1971. Stratygrafia czwartorzędu i paleogeografia dorzecza Widawki. Biuletyn Instytutu Geologicznego 254: 157-269.
• Behre K.E., Plicht J. 1992. Towards an absolute chronology for the last glacial period in Europe: radiocarbon dates from Oerel, northern Germany. Vegetation History and Archaeobotany 1: 111-117.
• Błaszkiewicz M. 2005. Późnoglacjalna i wczesnoholoceńska ewolucja obniżeń jeziornych na Pojezierzu Kociewskim (wschodnia część Pomorza). Prace Geograficzne 201: 1-192.
• Borówko-Dłużakowa Z. 1956. Nowe stanowiska trzech plejstoceńskich flor kopalnych. Biuletyn Instytutu Geologicznego 100: 247-262.
• Borówko-Dłużakowa Z. 1973. Analiza pyłkowa interglacjału eemskiego w Skierniewicach, Białyninie i Wyszkowie. Przegląd Geograficzny 45, 4: 771-779.
• Borówko-Dłużakowa Z. 1979. Młodoplejstoceńskie i późnoglacjalne stanowiska flor kopalnych w Koninie. Geological Quarterly 23,1: 247-258.
• Breyermeyer A. 1991. Ekosystemy. W: L. Starkel (red.) Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 514-546.
• Bruj M., Roman M. 2007. Zasięg pojezierza z interglacjału eemskiego w Polsce a pozycja stratygraficzna lądolodów zlodowaceń środkowopolskich. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 425: 27-34.
• Chmielewski W. 1961. Skaratki. Guide-book of Excursion C – The Łódź Region. INQUA VIth Congress. PWN, Oddz. Łódź.
• Czyż J., Forysiak J., Kamiński J., Klatkowa H. 2008. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geolo¬gicznej Polski 1:50 000, ark. Dobra (587). Wyd. Geol., Warszawa: 1-39.
• Domosławska-Baraniecka M.D. 1965. Stratygrafia czwartorzędu okolic Chodcza na Kujawach. Biuletyn Instytutu Geologicznego 187: 85-106.
• Dutkiewicz L. 1992. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Parzęczew. PIG, Warszawa: 1-40.
• Dylik J. 1963. Nowe problemy wiecznej zmarzliny plejstoceńskiej. Acta Geographica Lodziensia 17: 1-93.
• Dylikowa A. 1973. Geografia Polski. Krainy geograficzne. PZWS, Warszawa: 1-816.
• Florek W. 1991. Postglacjalny rozwój dolin rzek środkowej części północnego skłonu Pomorza. WSP Słupsk: 1-238.
• Forysiak J., Kamiński J. 2011. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 000, ark. Uniejów. PIG-PIB: 1-35.
• Goździk J. 1980. Würmskie osady peryglacjalne w Łodzi-Teofilowie. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica, ser. II 22: 3-19.
• Goździk J.S., Balwierz Z. 1994. Kuców. Upper units of the Wartian complex, the Eemian and Vistulian sediments. The Excursion guide-book of INQUA SEQS Symposium The Cold Warta Stage: Lithology, Paleogeography, Stratigraphy. October 11-15, 1994, Łódź, Poland: 45-48.
• Goździk J., Jastrzębska-Mamełka M. 1982. Osady eemskie w Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów”. I Sympozjum Czwartorzęd rejonu Bełchatowa. Wrocław-Warszawa. Wyd. Geol.: 158-163.
• Goździk J., Skórzak A. 2011. Zmienność akumulacji jeziorno-bagiennej od interglacjału do holocenu w obszarze odkrywki „Bełchatów”. Przewodnik sesji terenowej Warsztatów Naukowych Torfowiska w krajobrazie przekształconym. Torfowiska dorzecza Widawki. Wybrane problemy i przykłady. Łódź-Bełchatów: 19-32.
• Goździk J., Balwierz Z., Szynkiewicz A., Lesiak M. 1998. Quaternary deposits overlying the brown coal sedimentation. Guide to Excursion 2. The V European Palaeobotanical and Palynological Conference. W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Science, Cracow: 16-26.
• Janczyk-Kopikowa J. 1965. Flora interglacjału eemskiego w Kaliskiej koło Chodcza na Kujawach. Biuletyn Instytutu Geologicznego 187: 107-117.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1971. Analiza pyłkowa nowych stanowisk interglacjału eemskiego z dorzecza Widawki. Biuletyn Instytutu Geologicznego 254: 65-88.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1985a. Analiza pyłkowa osadów interglacjału eemskiego w Rogowie. Roczniki Gleboznawcze 36,2: 143-148.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1985b. Orzeczenie dotyczące próbek z miejscowości Kołomia, Kanibród i Bzówka wykonane dla arkusza Lubień Kujawski. Narodowe Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1991. Palynostratigraphy of the Pleistocene in Poland and the problem of the age of deposits from Besiekierz (Central Poland). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sec. B 46: 111-128.
• Janczyk-Kopikowa Z. 1997. Analiza pyłkowa osadów interglacjału eemskiego w Ruszkówku na Pojezierzu Kujawskim. Przegląd Geologiczny 45,1: 101-104.
• Jasnowski M. 1978. Znaczenie torfowisk w Polsce i ich ochrona. W: I.W. Michajłow, Z. Zabierowski (red.) Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego, t. I: 279-316.
• Jastrzębska-Mamełka M. 1984. Interglacjał eemski i wczesny Vistulian w Świątnikach. Konferencja robocza Rozwój sieci dolinnej w późnym plejstocenie i holocenie na Wyżynie Łódzkiej. Wyd. UŁ, Łódź: 118-122.
• Jastrzębska-Mamełka M. 1985. Interglacjał eemski i wczesny vistulian w Zgierzu-Rudunkach na Wyżynie Łódzkiej. Acta Geographica Lodziensia 53: 1-75.
• Jastrzębska-Mamełka M. 1994. Orzeczenie palinolo¬giczne w sprawie próbek torfów i gytii z Łodzi. Archiwum Geotechnika-Łódź Grzegorz Roman, Łódź.
• Jewtuchowicz S. 1970. Rozwój rzeźby okolic Łęczycy po zlodowaceniu środkowopolskim. Prace Geograficzne IG PAN 85: 1-79.
• Jurkiewiczowa I. 1952. Interglacjał Szczercowa i Dzbanek Kościuszkowskich w świetle nowych danych geologicznych. Biuletyn Instytutu Geologicznego 67: 183-230.
• Kamiński J. 1993. Późnoplejstoceńska i holoceńska transformacja doliny Moszczenicy. Acta Geographica Lodziensia 64: 1-104.
• Klajnert Z., Piechocki A. 1972. Górnoplejstoceńskie osady doliny Bobrówki koło Łowicza i ich zawartość malakologiczna. Folia Quaternaria 40: 1-36.
• Klatkowa H. 1972. Paleogeografia Wyżyny Łódzkiej i obszarów sąsiednich podczas zlodowacenia warciańskiego. Acta Geographica Lodziensia 28: 1-228.
• Klatkowa H. 1987. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Pabianice (664). Wyd. Geol., Warszawa: 1-52.
• Klatkowa H. 1989. Postwarciańskie kształtowanie górnych odcinków dolin. Przykłady z Wyżyny Łódzkiej. Acta Geographica Lodziensia 59: 61-74.
• Klatkowa H. 1990a. Eemski i vistuliański rozwój osadów zbiornika jeziornego na Chropach koło Pabianic. Acta Geographica Lodziensia 61: 19-38.
• Klatkowa H. 1990b. Występowanie eemskich osadów organicznych i uwagi o paleomorfologii środkowej Polski u schyłku warty i podczas eemu. Acta Geographica Lodziensia 61: 7-17.
• Klatkowa H. 1997. Remarks on the palaeogeography of Middle Poland during the Neopleistocene time in the light of investigations of deposits of closed depressions. Quaternary Studies in Poland 14: 41-52.
• Klatkowa H., Balwierz Z. 1990. Bezodpływowy zbiornik z florą eemską w Modlnej koło Łodzi. Acta Geographica Lodziensia 61: 19-38.
• Klatkowa H., Jastrzębska-Mamełka M. 1990. Stanowisko eemskich osadów organicznych w Ślądkowicach koło Łodzi. Acta Geographica Lodziensia 61: 51-58.
• Klatkowa H., Winter H. 1990. Interglacjał eemski w Ostrowie koło Grabicy. Acta Geographica Lodziensia 61: 59-68.
• Klatkowa H., Załoba M. 1991. Kształtowanie budowy geologicznej i rzeźby południowego obrzeżenia Basenu Uniejowskiego. W: W. Stankowski (red.) Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek. Instytut Badań Czwartorzędu UAM, Poznań: 33-44.
• Kobojek E. 2000. Morfogeneza doliny Rawki. Acta Geographica Lodziensia 77: 1-157.
• Kołaczek P., Karpińska-Kołaczek M., Petera-Zganiacz J. 2012. Vegetation patterns under climate changes in the Eemian and Early Weichselian in central Europe inferred from a palynological sequence from Ustków (Central Po¬land). Quaternary International 268: 9-20.
• Kozarski S. 1991. Paleogeografia Polski w vistulianie. W: L. Starkel (red.) Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 80-105.
• Kozydra Z., Skompski S. 1995. Unikalne stanowisko interglacjału eemskiego w Ruszkówku na Po¬jezierzu Kujawskim. Przegląd Geologiczny 43,7: 572-575.
• Krupiński K.M. 1978. Historia, dynamika rozwoju i zaniku zbiornika interglacjalnego w Żyrardowie. Biuletyn Instytutu Geologicznego 300: 153-178.
• Krupiński K.M. 2005. Badania paleobotaniczne mło¬doplejstoceńskich osadów jeziornych Wyso¬czyzny Płockiej. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 184: 1-58.
• Krupiński M., Forysiak J. 2007. Osady biogeniczne interglacjału eemskiego na obszarze Wyżyny Łódzkiej. XIV Konferencja Stratygrafia Plejstocenu Polski Plejstocen Kujaw i dynamika lobu Wisły w czasie ostatniego zlodowacenia. Ciechocinek. Wyd. PIG, Warszawa: 67-68.
• Krupiński K.M., Kotarbiński J., Skompski S. 2006. Osady jeziorne interglacjału eemskiego w Leszczynie Wysoczyzna Płocka. Przegląd Geologiczny 54,7: 632-638.
• Kupryjanowicz M. 2008. Vegetation and climate of the Eemian and Early Vistulian lakeland in northern Podlasie. Acta Palaeobotanica 48,1: 3-130.
• Kuszell T. 1997. Palinostratygrafia osadów interglacjału eemskiego i wczesnego vistulianu w południowej Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku. Acta Universitatis Wratislaviensis 1965, Prace Geologiczno-Mineralogiczne 60: 1-70.
• Majecka A. 2014. The palynological record of the Eemian interglacial and Early Vistulian glaciation in deposits of the Żabieniec Południowy fossil basin (Łódź Plateau, central Poland), and its palaeogeographic significance. Acta Palaeobotanica 54,2: 279-302.
• Mamakowa K. 1989. Late Middle Polish Glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wrocław and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene in Poland. Acta Palaeobotanica 29,1: 11-176.
• Manikowska B. 1993. Mineralogy and abrasion of sand grains due to Vistulian (Late Pleistocene) aeolian processes in Central Poland. Geologie en Mijnbouw 72: 167-177.
• Marks L., Gałązka D., Woronko B. w druku. Climate, environment and stratigraphy of the last Pleistocene glacial stage in Poland. Quaternary International, http://dx.doi.org/10.1016/j.qua int.2015.07.047.
• Miotk-Szpiganowicz G. 1999. Sprawozdanie z wykonania analizy pyłkowej próbek osadu torfowego ze stanowiska Chropy. Maszynopis. Narodowe Archiwum Geologiczne, PIG-PIB, Warszawa.
• Mirosław-Grabowska J., Niska M. 2005. Isotopic and Cladocera records of climate changes of Early Eemian at Besiekierz (central Poland). Geological Quarterly 49: 67-74.
• Mirosław-Grabowska J., Niska M. 2007. Isotope and Cladocera data and interpretation from the Eemian optimum and postoptimum deposits, Kaliska palaeolake (central Poland). Quaternary International 175: 155-167.
• Mirosław-Grabowska J., Niska M., Roman M. w druku. Long (MIS 5e - 3) environmental history of a paleolake in central Poland recorded in the succession from Kubłowo. Quaternary International, http://dx.doi.org/10.1016/j.quaint.2016.06.027
• Mirosław-Grabowska J., Niska M., Sienkiewicz E. 2009. Evolution of the palaeolake at Ruszkówek (central Poland) during the Eemian Interglacial based on isotopic, cladoceran and diatom data. Journal of Paleolimnology 42: 467-481.
• Niewiarowski W. 1986. The phases of transformation of subglacial channels into river valleys: a case study of the Lower Vistula Region. Acta Universitatis Nicolai Copernicus, Geografia 21: 61-72.
• Niklewski J. 1968. Interglacjał eemski w Główczynie koło Wyszogrodu. Monographiae Botanicae 27: 125-192.
• Niklewski J., Kącki J., Stawin J. 1964. Analiza pyłkowa interglacjału z Główczyna. Acta Geologica Polonica 14,3: 407-414.
• Niska M. 2012. Fossil Cladocera remains in the Eemian sediments – preservation, frequency and dominant species. Studia Quaternaria 29: 31-43.
• Niska M., Roman M. 2014. Development of the Kubłowo palaeolake, Central Poland, during the Eemian Interglacial as against subfossil Cladocera analysis – preliminary results. Studia Quaternaria 31,1: 31-37.
• Noryśkiewicz B. 1999. Palynology of biogenic sediments of Eemian Interglacial at Krzyżówki near Koło, central Poland. Geological Quarterly 43,1: 107-112.
• Oszast J. 1972. Wyniki analizy palinologicznej z Pałczewa. Arch. Zakładu Paleobotan. PAN, Kraków.
• Pawłowski D. 2011. Evolution of an Eemian lake based on Cladocera analysis (Konin area, Central Poland). Acta Geologica Polonica 61,4: 441-450.
• Petera-Zganiacz J., Borówka R.K., Forysiak J., Miotk-Szpiganowicz G., Pawłowski D. 2013. Palaeogeographical significance of the Eemian biogenic sediments at the Bór site (Warta River valley, central Poland). Geological Quarterly 57,4: 687-700.
• Piech K. 1930. Badania nad dyluwium woj. Łódzkiego, część II Botaniczna. Flora warstw międzylodowcowych Szczercowa, Dzbanek Kościuszkowskich i niektórych innych miejscowości w dorzeczu środkowej Warty. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego VI: 14-20.
• Piech K. 1932. Z badań nad dyluwium południowo-zachodniej części środkowej Polski. II. Utwory międzylodowcowe w Szczercowie, pow. wieluński, woj. łódzkie. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego VIII, 2: 51-132.
• Roman M. 1999. Dokumentacja prac geologicznych na obszarze arkusza Gostynin Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000. Narodowe Archiwum Geologiczne, PIG-PIB, Warszawa.
• Roman M. 2006. Rola tektoniki solnej w kształtowaniu pokrywy kenozoicznej i rzeźby południowo-wschodniej części Pojezierza Kujawskiego. W: P. Czubla, W. Mizerski (red.) Geologia regionu łódzkiego i obszarów są¬siednich. Wyd. UŁ, Łódź: 47-58.
• Roman M. 2010. Rekonstrukcja lobu płockiego w czasie ostatniego zlodowacenia. Acta Geographica Lodziensia 96: 1-171.
• Roman M. 2011. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, ark. Gostynin (481). PIG-PIB, Warszawa: 1-47.
• Roman M., Balwierz Z. 2010. Eemian and Vistulian pollen sequence at Kubłowo (Central Poland): implications for the limit of the Last Glacial Maximum. Geological Quarterly 54,1: 55-68.
• Roman M., Dzieduszyńska D., Petera-Zganiacz J. 2014. Łódź Region and its northern vicinity under Vistulian Glaciation conditions. Qu¬aestiones Geographicae 54: 55-68.
• Sobolewska M. 1966. Wyniki badań paleobotanicznych nad eemskimi osadami z Józefowa na Wyżynie Łódzkiej. Biuletyn Peryglacjalny 15: 303-312.
• Stankowska A., Stankowski W. 1976. Sytuacja geologiczna kopalnych utworów organicznych z odkrywki Jóźwin kopalni węgla brunatnego w Koninie. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią 29: 167-177.
• Stankowski W., Tobolski K. 1981. Osady torfowe i limniczne wieku eemskiego z odkrywki Kazimierz Kopalni Węgla Brunatnego w Koninie (doniesienie wstępne). Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią 34: 171-178.
• Stankowski W., Bluszcz A., Nita M. 1999. Stanowiska osadów górnoczwartorzędowych Mikorzyn i Sławoszewek w świetle badań geologicznych, datowania radiowęglowego i luminescecyjnego oraz analiz palinologicznych. W: A. Pazdur i in. (red.) Geochronologia górnego czwartorzędu Polski. WIND – J. Woje¬woda: 87-112.
• Straszewska K., Stupnicka E. 1979. Sites of the Quaternary lacustrine and peaty deposits in Poland. Bulletin of the Polish Academy of Scien¬ces 27,3-4: 169-177.
• Szałamacha G., Skompski S. 1999. Biogenic sediments of the Eemian Interglacial at Krzyżówki near Koło, central Poland. Geological Quarterly 43,1: 99-106.
• Środoń A., Gołąbowa M. 1956. Plejstoceńska flora z Bedlna. Biuletyn Instytutu Geologicznego 100: 7-44.
• Tobolski K. 1986. Paleobotanical studies of the Eemian Interglacial and Early Vistulian, Władysławów in the vicinity of Turek (preliminary report). Quaternary Studies in Poland 7: 91-101.
• Tobolski K. 1991. Biostratygrafia i paleoekologia interglacjału eemskiego i zlodowacenia Wisły rejonu konińskiego. W: W. Stankowski (red.) Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek. Wyd. Nauk. im. A. Mickiewicza, Poznań: 45-87.
• Turkowska K. 1988. Rozwój dolin rzecznych na Wyżynie Łódzkiej w późnym czwartorzędzie. Acta Geographica Lodziensia 57: 1-157.
• Turkowska K. 1999. Kryteria oceny roli morfogenezy peryglacjalnej w Polsce środkowej. Acta Ge¬graphica Lodziensia 76: 101-132.
• Turkowska K. 2006. Geomorfologia regionu łódz¬kiego. Wyd. UŁ: 1-237.
• Turkowska K. 2007. Rzeźba i struktura wypełnień dolin górnej Mrogi i Mrożycy jako świadectwo polodowcowych etapów ewolucji międzyrzecza. Acta Geographica Lodziensia 93: 87-105.
• Wachecka-Kotkowska L., Krzyszkowski D., Malkiewicz M., Mirosław-Grabowska J., Niska M., Krzymińska J., Myśkow E., Raczyk J., Wieczorek D., Stoiński A., Rzodkiewicz M. w druku. An attempt to reconstruct the late Sa¬alian to Plenivistulian (MIS6-MIS3) natural lake environment from the “Parchliny 2014” section, central Poland. Quaternary International, http://dx.doi.org/10.1016/j.quaint.2016.06.013.
• Wasiak G. 1977. Kształtowanie północno-zachodniego przedpola Wyżyny Łódzkiej podczas zanikania lodowca warciańskiego. Maszynopis pracy doktorskiej. Łódź, Uniwersytet Łódzki.
• Wieczorkowska J. 1975. Rozwój stoków Pagórków Romanowskich na tle paleogeografii obszaru. Acta Geographica Lodziensia 35: 1-118.
• Więckowski K. 1966. Osady denne Jeziora Mikołajskiego. Prace Geograficzne IG PAN 57.
• Więckowski K. 1968. Geneza, wiek i ewolucja jezior północno-wschodniej Polski. Folia Quaternaria 29: 145-151.
• Woldstedt P. 1947. Über die stratigraphische Stellung einiger wichtiger Interglazialbildungen im Randgebiet der nordeuropäischen Vergletscherung. Zeitschrift der Deutschen Geologische Gesellschaft 99: 96-123.
• Załoba M., Jastrzębska-Mamełka M. 1990a. Kopalny zbiornik eemski w Raczkowie koło Warty. Acta Geographica Lodziensia 61: 69-74.
• Załoba M., Jastrzębska-Mamełka M. 1990b. Stanowisko interglacjału eemskiego w Zagajewie koło Warty. Acta Geographica Lodziensia 61: 75-82.

Identifiers

ISSN

0065-1249