The History of Krynica Morska Lighthouse

• Authors: Iwona Pietkiewicz

Title variants

PL

Historia latarni morskiej w Krynicy Morskiej

• Languages of publication: EN

Abstracts

PL

Miejscowość Krynica Morska, w której znajduje się najdalej na wschód położona polska latarnia morska, znajduje się na Mierzei Wiślanej. Rozwój miejscowości, która nosiła niemiecką nazwę Kahlberg, nastąpił w połowie XIX w., kiedy to z inicjatywy kupców elbląskich powstało konsorcjum zajmujące się sprawami żeglugi po Zalewie Wi¬ślanym. Dzięki ich staraniom uruchomiono wówczas liniężeglugową między Królew¬cem a Elblągiem – do Kahlbergu zaczęli przybywać pierwsi wczasowicze. Latarnia morska Kahlberg (1895–1945) wzniesiona została 300 m na wschód od miejscowości Kahlberg, na 29-metrowej zalesionej wydmie. Wybudowano ją w celu wy¬pełnienia luki nawigacyjnej (brak widoczności świateł nawigacyjnych), jaka istniała po¬między zasięgami świateł latarni na Helu i w Piławie, co utrudniało orientację statkom znajdującym się w centralnej części Zatoki Gdańskiej. Do realizacji przyjęto zatwierdzony w Berlinie 4 maja 1893 r. projekt wykonany przez Waltera Körtego, specjalisty zajmującego się od wielu lat niemieckimi latarniami morskimi. Wybudowano wieżę o wysokości 23,3 m z przylegającym do niej podpiw¬niczonym, jednokondygnacyjnym budynkiem mieszkalnym oraz zabudowaniami gos¬podarczymi. Zarówno budynek mieszkalny, jak i wieżę latarni wykonano z czerwonej cegły licówki. Szczyt wieży zakończono ośmiokątną latarnią z zielonym dachem. We¬wnątrz laterny zainstalowano aparat Fresnela III klasy, który składał się z urządzenia optycznego, czyli soczewki Fresnela, wewnątrz której umieszczona była lampa zasilana benzolem. Przez środek wieży latarni przebiegał tunel, wewnątrz którego znajdowały się ciężarki stanowiące napęd mechanizmu zegarowego, dzięki któremu uzyskiwano odpowiednią charakterystykęświatła. Od momentu uruchomienia do wybuchu drugiej wojny światowej latarnia morska Kahlberg kilkakrotnie przeszła modernizację systemu optycznego, co pociągało za sobą również zmiany charakterystyki światła latarni. Na czas działań drugiej wojny światowej latarnię dodatkowo obsadzono załogą wojskową. Kres funkcjonowania latarni nastąpił w roku 1945, kiedy na wieży wybuchły ładunki założone przez wycofujące się oddziały niemieckie, grzebiąc pod gruzami kilku żołnierzy radzieckich. Wzniesienie, na którym znajdowały się gruzy latarni, do 1958 r. zwane było Łysicą i przez pierwsze lata po zakończeniu wojny znajdowało się pod jurysdykcją stacjonu¬jących tam wojsk radzieckich. Taki stan uniemożliwiał polskim specjalistom z Urzędu Morskiego zbadanie pozostałości latarni i szybkie jej odbudowanie. Brak światła latarni znacznie utrudniałżeglugę w tej części Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego, zwłaszcza w porze nocnej. Dlatego też, aby zmienić istniejącą sytuację, decyzją Gdańskiego Urzę¬du Morskiego w czerwcu 1949 r. na dachu ówczesnego domu wypoczynkowego „Bał¬tyk”, w odległości pół mili od zniszczonej latarni, zainstalowano nawigacyjne światło acetylenowe o zasięgu 10 mil morskich. Dzięki temu zlikwidowano lukę w świeceniu, która pojawiła się w tej części akwenu już po raz kolejny. Pod koniec lat czterdziestych XX w. rozpoczęto projektowanie, a następnie budowę nowej latarni morskiej w Krynicy Morskiej. Okrągła wieża latarni wzniesiona została z pustaków. Szczyt wieży zakończono okrągłą metalową laterną z galeryjką i stożko¬wym dachem. Wieża latarni ma wysokość 27 m i stoi w odległości 15 m od miejsca usytuowania wcześniejszej latarni Kahlberg. Wewnątrz laterny znajduje się system świetlny składający się z soczewki bębnowej i dwupozycyjnego zmieniacza, w którym umieszczone są dwie żarówki żarowe o mo¬cy 1000 W każda. Jedna żarówka świeci, druga natomiast jest zapasowa i włącza się automatycznie po przepaleniu się pierwszej. Od chwili oddania latarni do eksploatacji w 1951 r. system świetlny latarni nie uległ zmianie. Światło latarni widoczne jest z od¬ległości 19,5 Mm. Obsługę latarni stanowi obecnie dwóch latarników: starszy latarnik Andrzej Marczyk i latarnik Andrzej Włoch.

Keywords

PL

Latarnie morskie; Bezpieczeństwo żeglugi; Krynica morska

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2010
• Volume: 23
• Pages: 111-119

Contributors

author

Iwona Pietkiewicz

References

• Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz in Berlin-Dahlem
• Archiwum Państwowe w Gdańsku, Oddział Gdynia [State Archives in Gdańsk, Division in Gdynia]
• Hartmann S.: Danziger Leuchttürme und Seezeichen im 19. und beginnenden 20. Jahrhun¬dert, “Westpreußen Jahrbuch”, 44, 1994
• Łysejko A.: Latarnia w Krynicy Morskiej [The Lighthouse in Krynica Morska], Gdańsk 2007
• Techman R.: Służba hydrograficzna terenowej administracji morskiej w latach 1945–1951 [The Hydrographic Service of the Local Maritime Administration 1945–1951], “Nautologia” [Nautology], 2003, 1–4
• Verzeichnis der Leuchtfeuer und Signalstellen aller Meere, Teil II, Berlin 1935