The idea of progress as a secularized concept of God’s providence – an approach within the framework of political gnosis by Eric Voegelin

• Authors: Sulkowski Mariusz

Title variants

PL

Idea postępu jako zsekularyzowane pojęcie opatrzności Bożej – ujęcie w ramach gnozy politycznej Erica Voegelina

RU

Идея прогресса как секуляризованная концепция Божьего провидения - подход в рамках политического гнозиса Эрика Фогелина

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Eric Voegelin is one of the key thinkers embarking upon an issue of a “political religion” who dedicated a portion of his work towards the concept of progress and claimed that it has become a permanent theme in all discussions concerning politics since the 18th century. The thesis stated in this article aims to prove that according to Voegelin’s philosophy, the concept of progress is a secularised counterpart of the Christian Divine Providence. The progress is considered as a guarantor of the betterment of the world and humanity, allowing for an optimist outlook for the future. Along with crisis of the Christian faith, there was a dire need to hold on to the hope in the meaning of life, formerly ensured by the Divine Providence. The downfall of the belief in the transcendent God resulted in a projection of the salvation hopes and “the history revealing its meaning” onto the earthly existence, simultaneously becoming an integral part of the gnostic religious approach. In the secularised world, the faith in progress replaced the Divine Providence, i.e. a merciful God watching over the world and humanity.

PL

Voegelin, jako jeden z kluczowych myślicieli podejmujących kwestię religii politycznych, istotną część swojej pracy poświęcił badaniu idei postępu stwierdzając, że idea ta od XVIII w. stała się stałym elementem myślenia o polityce. W niniejszym artykule postawiono tezę, że w myśli Voegelina idea postępu jest zsekularyzowaną kategorią chrześcijańskiej Opatrzności Bożej. Postęp traktowany jest jako gwarant samodoskonalenia się świata i człowieka pozwalający z optymizmem patrzyć na przyszłość. Wraz z kryzysem chrześcijańskiej wiary człowiek dążył do podtrzymania nadziei w sens istnienia, którą przynosiła ufność w Bożą Opatrzność. Upadek wiary w transcendentnego Boga skutkował przeniesieniem nadziei zbawienia i „spełnienia się historii” na płaszczyznę świata doczesnego i stał się tym samym integralnym elementem religijnej postawy gnostyckiej. W zsekularyzowanym świecie wiara w postęp stała się substytutem wiary w Bożą Opatrzność, a więc tego, że nad losem człowieka i świata czuwa troskliwy Bóg.

RU

Фогелин, как один из ключевых мыслителей, занимающихся проблемой «политических религий», посвятил значительную часть своей работы изучению идеи прогресса, заявив, что с XVIII века эта идея стала постоянным элементом размышлений о политике. В данной статье представлен тезис о том, что, по мнению Фогелина, идея прогресса является секуляризованной категорией христианского Божественного Провидения (средства, при помощи которого Бог управляет всем во вселенной). Прогресс рассматривается как гарант самосовершенствования мира и человека, позволяющий с оптимизмом смотреть в будущее. В условиях кризиса христианской веры человек стремился сохранить надежду в смысле существования, которую приносило доверие к Провидению Божию. Падение веры в трансцендентного Бога привело к переносу надежды на спасение и «свершение истории» на план временного мира и, таким образом, стало неотъемлемым элементом гностической религиозной установки. В секуляризованном мире вера в прогресс стала заменой веры в Божье Провидение, то есть в то, что заботливый Бог наблюдает за судьбой человека и мира.

Keywords

EN

Voegelin; progress; Divine Providence; Enlightenment; Secularisation

PL

Voegelin; postęp; Opatrzność Boża; Oświecenie; sekularyzacja

RU

Фогелин; прогресс; Божественное Провидение; Просвещение; секуляризация

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2020
• Volume: XVII (2020)
• Issue: 4: Nauki o polityce i historia administracji
• Pages: 9-26

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Sulkowski Mariusz

• The Cardinal Wyszyński University in Warsaw

References

• Berdayev M., Sens historii, Antyk Publishing House, Kęty 2002.
• Brunner E., Eternal Hope, The Westminster Press, Philadelphia 1954.
• Bury J. B., The Idea of Progress: An Inquiry Into Its Origin and Growth, CosimoClassic, New York 2008.
• Condorcet N., Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje, Kraków 1957.
• Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984.
• Jaeger W., Teologia wczesnych filozofów greckich, Homini, Kraków 2007.
• Clement of Alexandria, Stromata, as translated by Instytut Wydawniczy Pax, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1994.
• Koselleck R., Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009.
• Xenophon, Wspomnienia o Sokratesie, [in:] Pisma sokratyczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Biblioteka Klasyków Filozofii, Warszawa 1967.
• Lubac H., Dramat humanizmu ateistycznego, WAM, Kraków 2004.
• Mill J. S., Auguste Comte and Positivism, Reprinted from the Westminster Review, London 1865, (available in an electronic format free of charge: https://play.google.com/books/reader?id=HvQGAAAAcAAJ&printsec=frontcover&output=reader&hl=pl&pg=GBS.PP6.
• Platon, Prawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1960.
• Rahner K., Vorgrimler H., Mały słownik teologiczny, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1987.
• Stępień T. ks., Porządek i miłość. Koncepcja opatrzności Bożej w myśli starożytnej, Teologia Polityczna, Warszawa 2019.
• Taubes J., Zachodnia eschatologia, Kronos, Warszawa 2016.
• Voegelin E., What Is History, [in:] What Is History? And Other Late Unpublished Writings, Baton Rouge – London 1990, p. 1-51.
• Voegelin E., Nowa nauka polityki, Biblioteka Aletheia, Warszawa 1992.
• Voegelin E., The political religions, [in:] E. Voegelin, Modernity without restraint. The collected works of Eric Voegelin, Columbia–London 2000.
• Voegelin E., World-Empire and the Unity of Mankind, [in:] The Collected Works of Eric Voegelin, Volume 11: Published Essays, 1953-1965, Ellis Sandoz (ed.), University of Missouri Press 2000.
• Voegelin E., Duchowa i polityczna przyszłość Zachodu, Człowiek w kulturze 15/2003, p. 323-348.
• Voegelin E., Gnostycka polityka, Człowiek w kulturze 16/2004, p. 231-250.
• Voegelin E., Namiastka religii, Człowiek w kulturze 17/2005, p. 271-290.
• VoegelinE., Od Oświecenia do Rewolucji, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.
• Wernick A., Auguste Comte and the Religion of Humanity: The Post-theistic Program of French Social Theory, Cambridge University Press, Cambridge 2004.

Identifiers

DOI

10.36121/msulkowski.17.2020.4.009