Na czym polegał błąd Iwana Karamazowa – Albert Camus o kompetencji rozumu wobec irracjonalnego

• Authors: Urszula Lisowska

Title variants

EN

What Was Ivan Karamazov’s Mistake All About? Albert Camus on the Competence of Reason in Confrontation with the Irrational

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest poruszany przez Alberta Camusa problem kompetencji rozumu względem tego, co irracjonalne. W tekście stawiam pytanie o zasadność sądów rozumu w obli-czu chaotyczności i niezrozumiałości świata. Analizując Camusowskie pojęcie absurdu, wskażę na etyczne i poznawcze zobowiązania zawarte w diagnozie absurdu. Związane z tą kategorią doświadczenie buntu traktuję jako podstawowy sposób przejawiania się specyfi cznej dla czło-wieka cechy, którą Max Scheler określał jako zdolność do „mówienia »nie«” (”Nein” sagen)., Przedstawiam fi lozofi ę autora Dżumy jako racjonalizm świadomy swoich ograniczeń, uwzględ-niając jego refl eksję nad opozycyjnymi stanowiskami, takimi jak koncepcja Karla Jaspersa. Pod-stawę rozważań stanowią prace Alberta Camusa, Człowiek zbuntowany oraz eseje ze zbioru Mit Syzyfa i inne eseje, ale także fragmenty Braci Karamazow Fiodora Dostojewskiego.

EN

Summary The study is concerned with the problem of the capability of reason when confronted with the irrational, as presented in Albert Camus’ philosophy. A question is posed about the validity of reasonable judgment in view of the incomprehensibility of the world. My analysis of A. Camus’ notion of absurdity reveals ethical and epistemological obligations inherent in the diagnosis of the absurdity of reality. The experience of rebellion (connected with the above mentioned category) is the basic aspect of an exclusively human feature, which Max Scheler described as the ability to “say no” (“»Nein« sagen”). In order to present A. Camus’ philosophy as a mature version of rationalism, and aware of its limitations, I take into account Camus’ reflection on the opposite attitude, as it reveals itself in the ideas of Karl Jaspers. The analysis is based on A. Camus’ The Rebel. An Essay on Man in Revolt, selected essays from the collection The Myth of Oedipus and Other Essaysand selected excerpts from Fyodor Dostoyevsky’s Brothers Karamozov.

Keywords

PL

absurd; rozum/intelekt; irracjonalność; solidarność; bunt; miara

EN

Absurd; eason/intellect; irrationality; solidarity; rebellion; measure

• Publisher: Fundacja Pro Scientia Publica
• Journal: Ogrody Nauk i Sztuk
• Year: 2012
• Issue: 2

Dates

published

2012

Contributors

author

Urszula Lisowska

Identifiers

ISSN

2084-1426