Klimat szkoły jako kategoria opisowa środowiska szkolnego

• Authors: Kulesza Marek , Kulesza Marta

Title variants

EN

School climate as a descriptive category of the school environment

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono teoretyczne rodowody pojęcia „klimat szkoły” oraz zakorzenienie tego terminu w pedagogice. Odwołując się do bogatej literatury niemieckojęzycznej i polskiej pokazano możliwości wielopłaszczyznowej klasyfikacji tego terminu. Przedstawiono pięć głównych, kryteriów różnicujących: (1) treści, (2) odniesień organizacyjnych, (3) odniesień podmiotowych, (4) podstawy opisowej oraz (5) źródła (źródeł) danych oraz trzy główne wymiary klimatyczne: (1) relacje między nauczycielami a uczniami, (2) relacje między uczniami, (3) właściwości procesów edukacyjnych. W artykule pokazane są również dwa główne modele koncepcyjno-badawcze. Pierwszy próbuje (wciąż) postrzegać (oraz badać) klimat w kategoriach zobiektywizowanych, dążąc do ujęcia/opisu zbioru specyficznych cech wewnątrzszkolnego środowiska, w szczególności jego psychospołecznych uwarunkowań. Drugi nie tyle podkreśla znaczenie obiektywnych uwarunkowań, ile subiektywnego procesu percepcji tych właściwości środowiska szkoły (głównie przez uczniów), które oddają trwałe, względnie typowe jego cechy. Jednocześnie artykuł nakreśla podstawowe koncepcje metodologicznego pomiaru klimatu szkoły.

EN

In this article theoretical genesis of the term „school climate” has been presented together with the establishment of the term within pedagogics. In relation to abundant German and Polish literature of the subject the possibility of multilayered classification of the term has been presented. Five main differentiating criteria have been displayed i.e. (1) the content, (2) organisational references, (3) subjective references, (4) the descriptive basis and (5) data source (or sources). Additionally three main dimensions of the climate have been discussed: (1) the relationships between students and teachers, (2) the relationships among the students and (3) the properties of the educational processes. In the article I have also displayed two main conceptuallyscientific models. The first still attempts to perceive and study the climate within objectivised categories, aiming at describing the set of features significant for the school environment, with a focus on its psychosocial conditioning. The second one emphasises not so much the significance of the objective conditioning as rather the subjective process of perceiving those properties of the school climate (mainly by the students) which reflect its typical, set features. At the same time the article outlines basic concepts of methodological probing of the school atmosphere.

Keywords

PL

klimat szkoły; pomiar; szkoła; nauczyciel; uczeń; procesy edukacyjne; model koncepcyjno-badawczy; klimat indywidualny; klimat agregowany; klimat kolektywny

EN

school climate; probing; school; teacher; student; educational processes conceptually-scientific; model; individual atmosphere aggregated atmosphere; collective atmosphere

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2015 (R. XIV)
• Issue: 3(57)
• Pages: 113-125

Dates

published

2015-09-30

Contributors

author

Kulesza Marek

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa

author

Kulesza Marta

• Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie

References

• Adrjan B. (2004), Klimat szkoły, [w:] Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, t. 1, Pilch T. (red.), Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Anderson C.S. (1982), The search for school climate: A review of the Research, „Review of Educational Research”, 52(3).
• Conrad P., Sydow J. (1981), Zur Formulierung des Organisationsklimas als hypothetisches Konstrukt, FU Berlin, Fachbereich Wirtschaftswissenschaft, Arbeitspapier Nr. 40/81, Berlin.
• Dreesmann H., Eder F., Fend H., Pekrun R., Saldern M. von, Wolf B. (1992), Schulklima, [w:] Empirische Pädagogik 1970–1990. Eine Bestandaufnahme der Forschung in der Bundesrepublik Deutschland, Band II, Ingenkamp K., Jäger R.S., Petillon H., Wolf B. (red.), Deutscher Studien Verlag, Weinheim.
• Eder F. (1996), Schul- und Klassenklima. Ausprägung, Determinanten und Wirkungen des Klimas an höheren Schulen, Studien Verlag, Innsbruck–Wien.
• Eder F. (2001), Schul- und Klassenklima, [w:] Handwörterbuch Pädagogischer Psychologie, Rost D.H. (red.), Beltz, Winheim.
• Fend H. (1977), Schulklima: Soziale Einflusprozesse in der Schule, Weinheim-Basel, Beltz.
• Janke N. (2006), Soziales Klima an Schulen aus Lehrer-, Schulleiter- und Schülerperspektive. Eine Sekundäranalyse der Studie „Kompetenzen und Einstellungen von Schülerinnen und Schülern – Jahrgangsstufe 4 (KESS 4)”, Waxman, Münster.
• Janosz M., Georges P., Patent S. (1998), L’environnment socioeducatif a l’ecole secondaire: unmoducle theorique pour guider l’evaluation du milieu, „Revue Canadienne de Psycho-Education” 27(2).
• Joyce W., Slocum J. (1984), Collective Climate: Agreement as a Basis For Defining Aggregate Climates in Organizations, Academy of Management, New York.
• Kulesza M. (2007a), Klimat szkoły – elementy, determinanty, oddziaływanie, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 457(2/07).
• Kulesza M. (2007b), Klimat szkoły a zachowania przemocowe uczniów w świetle wybranych badań empirycznych, [w:] Seminare – poszukiwania naukowe, t. 24, Kraków.
• Kulesza M. (2008), Wpływ klimatu szkoły na przejawianie przez uczniów agresji i przemocy w szkole, [w:] Agresja w szkole. Diagnoza i profilaktyka, Libiszowska-Żółtkowska M., Ostrowska K. (red.), Difin, Warszawa.
• Kulesza M. (2010), Klimat szkoły i jego pomiar w kontekście problemowych zachowań uczniów, [w:] Ciągłość i zmiana w edukacji szkolnej – społeczne i wychowawcze obszary napięć, Surzykiewicz J., Kulesza M. (red.), Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Kulesza M. (2011), Klimat szkoły a zachowania agresywne i przemocowe uczniów, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Mazur J., Tabak I., Małkowska-Szkutnik A., Ostaszewski K., Kołoło H., Dzielska A., Kowalewska A. (2008), Czynniki chroniące młodzież 15-letnią przed podejmowaniem zachowań ryzykownych. Raport z badań HBSC 2006, Vespa-Druk, Warszawa.
• Moos R.H. (1979), Evaluating educational environments, San Francisco.
• Ostaszewski K. (2012), Pojęcie klimatu szkoły w badaniach zachowań ryzykownych młodzieży, „Edukacja”, 4(120).
• Pekrun R. (1985), Schulklima, [w:] Handbuch Schule und Unterricht, Twellmann W. (red.), Schwan, Düsseldorf.
• Petlák E. (2007), Klimat szkoły – klimat klasy, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
• Pytka L. (2000), Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
• Surzykiewicz J. (2007), Klimat a społeczna skuteczność szkoły, [w:] Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia w szkole, z. 12, CMPP-P, Warszawa.
• Saldern M. von (1987), Sozialklima von Schulklassen. Überlegungen und mehrebenenanalytische Untersuchungen zur subjektiven Wahrnehmung von Lernumwelten, Europäische Hochschulschriften. Reihe XI, Pädagogik, Lang, Frankfurt/Main–Bern–New York.
• Tillmann K.J., Holler-Nowitzki B., Holtappels H.G., Meier U., Popp U. (2000), Schülergewalt als Schulproblem. Verursachende Bedingungen, Erscheinnungsformen und pädagogische Handlungsperspektiven, Juventa, Weinheim-München.

Identifiers

ISSN

1642-672X