Koncentracja zanieczyszczeń pyłowych powietrza PM2,5 w Krakowie w latach 2010–2014

• Authors: Jędruszkiewicz Joanna , Piotrowski Piotr , Pietras Bartłomiej

Title variants

EN

Concentration of the air dust pollution PM2.5 in Cracow in 2010–2014

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Kraków należy do najbardziej zanieczyszczonych miast w Polsce. Szczególnie niebezpieczny dla zdrowia jest pył o frakcji 2,5 μm (PM2,5). Największa jego koncentracja w powietrzu występuje w półroczu chłodnym, szczególnie duża jest w lutym i grudniu. Najwyższe stężenia pyłu PM2,5 odnotowano na obszarze o gęstej zabudowie w centrum Krakowa, a w przebiegu dobowym – w godzinach wieczornych oraz nieco mniejsze w godzinach porannych, podczas szczytu komunikacyjnego. W półroczu chłodnym najwyższe stężenie PM2,5 stwierdzono podczas napływu mas powietrza z kierunku południowo- zachodniego i południowego, natomiast w półroczu ciepłym – z południowo-wschodniego i południowego. Wraz ze wzrostem prędkości wiatru stężenie pyłu PM2,5 wyraźnie się zmniejszało we wszystkich analizowanych punktach pomiarowych.

EN

Krakow is one of the most polluted cities in Poland. The dust fraction of 2.5 μm (PM2.5) has a significant impact on human health. The greatest concentration of PM2.5 was found for the cold half year (especially in February and December) and in the most densely built-up area of the city center. The worst air quality occurs in the evening and morning (peak traffic) hours. In the cold half year the highest concentration of PM2.5 was observed for the south-western and southern air masses advection, while in the warm half year for the south eastern and southern advection. The increase in wind speed is followed by a considerable decrease of the concentration of PM2.5 in all monitoring sites.

Keywords

PL

zanieczyszczenia pyłowe powietrza; PM2,5; Kraków; prędkość wiatru; cyrkulacja atmosferyczna

EN

air dust pollution; PM2.5; Kraków; wind speed; atmospheric circulation

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2016
• Volume: 104
• Pages: 123-135

Dates

published

2016

Contributors

author

Jędruszkiewicz Joanna

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii

author

Piotrowski Piotr

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii

author

Pietras Bartłomiej

• Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii,

References

• Air Quality Standards – Environment – European Commission. ec.europa.eu. Retrieved 1 February 2015.
• Bielec-Bąkowska Zuzanna, Grażyna Knozova, Mieczysław Leśniok, Dorota Matuszko, Katarzyna Piotrowicz. 2011. „High suspended dust concentrations in Brno, Sosnowiec and Krakow (the year 2009 as an example)”. Prace Geograficzne IGiGP UJ 126: 67-84.
• Bokwa Anita. 2007. Zanieczyszczenie powietrza. W: Dorota Matuszko (red.) Klimat Krakowa w XX wieku, 187-198. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bokwa Anita. 2010. Wieloletnie zmiany struktury mezoklimatu miasta na przykładzie Krakowa. Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bokwa Anita. 2012. Zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym PM10 a sytuacje synoptyczne i warunki termiczne w Krakowie. W: Zuzanna Bielec-Bąkowska, Ewa Łupikasza, Artur Widawski (red.) Rola cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu klimatu, 275-286. Sosnowiec: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego.
• Dworak T. Zbigniew, Bernard Polański, Alina Ziobroń. 2000. „Zmiany elementów meteorologicznych w aglomeracjach miejskich pod wpływem zanieczyszczeń atmosferycznych (na przykładzie Krakowa)”. Przegląd Geofizyczny XLV (1): 63-69.
• German Krystyna. 2007. Środowisko przyrodnicze Krakowa i jego wpływ na warunki klimatyczne. W: Dorota Matuszko (red.) Klimat Krakowa w XX wieku, 11-18. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Godłowska Jolanta, Monika Hajto, Anna Tomaszewska. 2015. „Spatial analysis of air masses backward trajectories in order to identify distant sources of fine particule matter emission”. Archives of Environmental Protection 41 (2): 28-35.
• Godłowska Jolanta, Anna Tomaszewska, Monika Hajto. 2008. Związek wysokości imisji zanieczyszczeń w Krakowie z warunkami w miejskiej warstwie granicznej określonymi na podstawie danych sodarowych. W: Kazimierz Kłysik, Joanna Wibig, Krzysztof Fortuniak (red.) Klimat i bioklimat miast, 455-465. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Gradziński Ryszard. 1974. „Budowa geologiczna terytorium Krakowa”. Folia Geographica, Series Geographica-Physica 8: 11-17.
• Jenkinson Arthur F., Peter Collison. 1977. An initial climatology of gales over the North Sea. Synoptic Climatology Branch Memorandum No. 62. Bracknell: Meteorological Office.
• Jędruszkiewicz Joanna. 2013. Scenariusze zmian wybranych cech klimatu Polski na lata 2021–2050 oraz 2071–2100 na podstawie regionalnych modeli klimatu. Praca doktorska.
• Kalnay Eugenia, Masao Kanamitsu, Robert Kistler, William Collins, Dennis Deaven, Lev Gandin, Mark Iredell, Suranjana Saha, Glenn White, John Woollen, Yong Zhu, Ants Leetmaa, Richard Reynolds, Muthuvel Chelliah, Wesley Ebisuzaki, Wayne Higgins, John Janowiak, Kingtse C. Mo, Chester Ropelewski, Jian-Jian Wang, Roy Jenne, Joseph Dennis. 1996. „The NCEP/NCAR 40-Year Reanalysis Project”. Bulletin of the American Meteorological Society 77: 437-471.
• Lewińska Janina. 1984. „Struktura termiczna powietrza nad Krakowem”. Biuletyn Instytutu Kształtowania Środowiska 3-4: 46-52.
• Milata Stanisława, 1959, „Częstotliwość inwersji względnych temperatury powietrza w Krakowie w latach 1954, 1955 i 1957”. Przegląd Geofizyczny IV (1): 19-37.
• Morawska-Horawska Maria. 1978. „Struktura termiczna dolnej części troposfery i jej wpływ na zanieczyszczenie powietrza w Krakowie”. Człowiek i Środowisko 2/1: 61-85.
• Niedźwiedź Tadeusz, Zygmunt Olecki. 1994. „Wpływ sytuacji synoptycznych na zanieczyszczenie powietrza w Krakowie”. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne 96: 55-67.
• NOAA Earth System Research Laboratory, 21.12.2015. http://www.esrl.noaa.gov/
• Oleniacz Robert, Marek Bogacki, Mateusz Rzeszutek, Agata Kot. 2014. Meteorologiczne determinanty jakości powietrza w Krakowie. W: Jan Konieczyński (red.) Ochrona powietrza w teorii i praktyce, tom 2, 163-178. Zabrze: Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk.
• Palarz Angelika. 2014. „Zmienność inwersji temperatury powietrza nad Krakowem w świetle warunków cyrkulacyjnych”. Prace Geograficzne IGiGP UJ 138: 29-43.
• Pietras Bartłomiej. 2013. „Czynniki meteorologiczne wpływające na koncentracje aerozoli w Krakowie oraz analiza cząstek aerozoli”. W: Darmowe dane i open source w badaniach środowiska. Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie 2: 90-100.
• Piotrowski Piotr. 2009. „Obiektywna metoda klasyfikacji cyrkulacji atmosferycznej dla Polski”. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Physica 10: 1-216.
• Raport o stanie środowiska województwa małopolskiego w 2014 roku. 2015. Biblioteka Monitoringu Środowiska.
• Realizacja Programu Ochrony Powietrza w Aglomeracji Krakowskiej. 2012. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2012 poz. 1031).
• Tomaszewska Anna M. 2010. Analiza zależności występowania wysokich stężeń PM10 od typów cyrkulacji Lityńskiego. W: Jan Konieczyński (red.) Ochrona powietrza w teorii i praktyce, tom 2, 375-387. Zabrze: Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk.
• Walczewski Jacek. 1984. „Charakterystyka warstwy granicznej atmosfery nad Krakowem w oparciu o wyniki akustycznego sondażu atmosfery”. Materiały badawcze IMGW, seria Meteorologia 9: 1-190.
• Walczewski Jacek. 1994. „Charakterystyka warstwy granicznej atmosfery nad miastem (na przykładzie Krakowa)”. Materiały badawcze IMGW, seria Meteorologia 22: 1-109.
• Walczewski Jacek, Jakub Łukaszewski. 1986. „Elementy klimatu Krakowa wpływające na jakość powietrza”. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej, seria Sozologia i Sozotechnika 22: 65-79.
• Walczewski Jacek, Maria Feleksy-Bielak, Katarzyna Dębicka, Urszula Śliwińska. 2000. „Wskaźniki meteorologicznych warunków dyspersji zanieczyszczeń powietrza i ich zmienność w Krakowie w latach 1990-1999”. Wiadomości IMGW XXIII (3): 13-27.
• WHO. 2005. WHO Air quality guidelines for particulate matter, ozone, nitrogen dioxide and sulfur dioxide. Summary of risk assessment.

Identifiers

ISSN

0065-1249