Strach przed postępem – kilka uwag o nurtach antytechnicznych

• Authors: Tomasz Łach

Title variants

EN

Fear of Technological Progress: Comments on Anti-technology Movements

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współcześnie można zaobserwować dwa bardzo ogólne podejścia do techniki: pozytywne i negatywne. W pierwszym technikę traktuje się jako coś, co jest zasadniczo dobre. W negatywnym podejściu technika traktowana jest jako coś, co stanowi zagrożenie dla człowieka. Te nastawienia przejawiają się w ramach niektórych ruchów społecznych. Przedmiotem analiz jest negatywne podejście do techniki, które występuje na gruncie romantyzmu, luddyzmu i neoluddyzmu oraz nurtów ekologicznych. Pierwszym etapem analiz jest wskazanie desygnatów terminu technika: 1) technika jako rodzaj wiedzy na temat reguł tworzenia środków materialnych umożliwiających ekonomiczne sposoby osiągania obranych celów; 2) technika jako umiejętność wykonywania określonych czynności; 3) technika jako artefakty. Pierwszym wskazanym nurtem antytechnicznym jest romantyzm, który sprzeciwiał się industrializacji oraz niszczeniu przyrody. Kolejny omawiany nurt to luddyzm (który pojawił się jako robotniczy sprzeciw wobec zastępowaniu ich pracy maszynami) i neoluddyzm – współczesna kontynuacja luddyzmu. Cechą zasadniczą neoluddyzmu jest przekonanie, że technika jest wrogiem dobrze przeżytego życia. Ostatni z prezentowanych nurtów jest nurt ekologiczny, w którym głównym punktem odniesienia jest przyroda. Wspomniane nurty jako wspólny element mają negatywne nastawienie do techniki, które przejawia się w następujących postulatach: 1) postulat całkowitego wyeliminowania technik, które stanowią zagrożenie 2) postulat zastąpienia wspomnianych technik przez techniki bardziej bezpieczne. Zasadniczą różnicą pomiędzy tymi nurtami jest punkt odniesienia: dla luddyzmu jest to zdrowie duchowe i cielesne człowieka, dla ekologii przyroda.

EN

Today one can observe two very general approaches to technology: positive and negative. The first treats technology as something that is fundamentally good. In the negative approach technology is regarded as something that is a threat to humans. These attitudes are manifest ed in the context of certain social movements. The object of the analysis is the negative approach to technology that exists on the basis of Romanticism, Neo-Luddism and Luddism and ecological trends. The first stage of the analysis identifies the term designated as technology: (1) technology as a kind of knowledge about the rules which are needed in order to create the material resources that enable cost-effective ways of achieving their objectives; (2) technology as the ability to perform certain activities; (3) technology as artifacts. The first trend is Romanticism, which is a form of opposition to industrialization and the destruction of nature. Another trend is Luddism (which appeared as workers’ opposition movement against the replacement of their work by machines) and Neo-Luddism, a modern continuation of Luddism. The essential feature of Neo-Luddism is the belief that technology is the enemy of a well-lived life. The author then presents current ecological trends, the main reference point being nature. These trends all share in common a negative attitude towards technology, which is manifested in the following postulates: (1) the complete elimination of technologies that are a threat; (2) or the replacement of these techniques with a safer one. The main difference between these currents lies in the belief that for Luddism most import_ant is the spiritual and physical health of the human being, whereas for ecology it is nature.

Keywords

EN

Luddism; Neo-Luddism; philosophy of technology environmental movement

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2012
• Issue: 4
• Pages: 33-43

Contributors

author

Tomasz Łach

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II