Kamienica przy ulicy Marszałkowskiej 81 w Warszawie

• Authors: Kilanowski Piotr

Title variants

EN

Tenement house at 81 Marszałkowska street, Warsaw

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Dom czynszowy przy ul. Marszałkowskiej 81 stanowi obecnie jedyny relikt przedwojennej zabudowy zachodniej pierzei północnego odcinka tej ulicy. Pierwotnie była to jedna z nielicznych warszawskich kamienic wzniesionych z pełnym zastosowaniem stylistyki secesyjnej na podstawie projektu uznanego architekta, Ludwika Panczakiewicza. Niniejszy artykuł przedstawia historię powstania budynku, sylwetkę projektanta, architekturę kamienicy, uwzględniając przy tym aspekty konstrukcyjne i funkcjonalne, jej wystrój oraz wyposażenie, a także późniejsze dzieje obiektu w kontekście prowadzonej po 1945 r. przebudowy i odbudowy zniszczonej stolicy.

EN

Today, the tenement at 81 Marszałkowska st. is the only surviving relic of the group of pre-war buildings which had once formed the western frontage of the north section of the street. Back in its day, it used to be one of the few tenement houses in Warsaw whose design relied fully on the stylistic features of the Art Nouveau style, applied masterfully by the renowned architect, Ludwik Panczakiewicz. This article presents the history of the building’s origins, the profile of its designer, the architecture of the building itself – including the structural and functional aspects and its décor, fixtures and fittings – as well as the subsequent fate of the tenement in the context of the post-war reconstruction and redevelopment efforts.

Keywords

PL

Ludwik Panczakiewicz; Izydor Pianko; Isaak Rothberg; Zygmunt Frumkin; Władysław Panczakiewicz; ul. Marszałkowska 81; ulica Marszałkowska; architekt; budowniczy; Warszawa; kamienica; dom czynszowy; czynszówka; secesja; art nouveau; Biuro Odbudowy Stolicy; BOS

EN

Ludwik Panczakiewicz; Izydor Pianko; Isaak Rothberg; Zygmunt Frumkin; Władysław Panczakiewicz; 81 Marszałkowska st.; Marszałkowska st.; architect; construction engineer; Warsaw; tenement house; tenement; Art Nouveau; Capital City Reconstruction Bureau

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2017
• Issue: 1
• Pages: 49-75

Dates

published

2017

Contributors

author

Kilanowski Piotr

• architekt, Pracownia Architektoniczno-Konserwatorska PROART, doktorant na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.
• architect, PROART Architecture and Conservation Bureau, doctoral student at the Faculty of Architecture of the WUT

References

• Akta Biura Odbudowy Stolicy, Marszałkowska 81, teczka, sygn. 4335, Archiwum Państwowe w Warszawie.
• Akta Biura Odbudowy Stolicy, Marszałkowska 81, teczka, sygn. 14/1240, Wydział Archiwum Biura Administracyjno-Gospodarczego Urzędu m.st. Warszawy.
• Barański M, Sołtan J., Warszawa – ostatnie spojrzenie: niemieckie fotografie lotnicze sprzed sierpnia 1944, Warszawa 2004.
• Dom dochodowy w Warszawie, arch. L. Panczakiewicz, „Architekt” 1905, nr 7.
• Dom mieszkalny w Warszawie, arch. L. Panczakiewicz, „Architekt” 1905, nr 1.
• Hale targowe w Warszawie, „Przegląd Techniczny” 1901, nr 46.
• Kilanowski P., Dokumenty Biura Odbudowy Stolicy jako podstawowe źródło wiedzy na temat architektury, konstrukcji i wyposażenia nie zachowanych kamienic warszawskich projektu Henryka Stifelmana i Stanisława Weissa oraz Wacława Heppena i Józefa Napoleona Czerwińskiego, „Ochrona Zabytków” 2015, nr 1.
• Kilanowski P., Wkład architektów łódzkich w budownictwo warszawskie na początku XX w., „Spotkania z Zabytkami” 2014, nr 5-6.
• Kościół pod wezwaniem Zbawiciela w Warszawie, „Przegląd Techniczny” 1901, nr 2; nr 19; nr 20; nr 22; nr 23; nr 42; nr 43; nr 44.
• Krassowski W.C., Problemy architektury polskiej. Schematy planów budynków mieszkalnych, Warszawa 2007.
• Kroniki rodziny Panczakiewicz zgromadzone przez Stanisława Panczakiewicza i uporządkowane przez Andrzeja Buchnera (wnuka Ludwika Panczakiewicza), spisane w listopadzie 2012 r.
• Kujawa H. (oprac.), Studium historyczne kwartałów zabudowy, t. 1-12, 1982-1984, Miejskie Biuro Projektów „Warcent”, mps w Archiwum Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
• L.P., Dwa domy dochodowe w Warszawie, „Przegląd Techniczny” 1907, nr 47.
• Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954.
• Łupienko A., Kamienice czynszowe Warszawy 1864-1914, Warszawa 2015.
• M.T., Dom dochodowy przy ul. Służewskiej w Warszawie, „Architekt” 1903, nr 9.
• Majewski J.S., Marszałkowska 81, „Gazeta Wyborcza” 6.12.2002.
• Majewski J.S., Warszawa nieodbudowana. Metropolia belle epoque, Warszawa 2003.
• Miller H., Inwentaryzacja budowlana bud. mieszkalnego ul. Marszałkowska 81, Warszawa 1967, mps w zbiorach Zarządu Gospodarowania Nieruchomościami.
• Miłobędzki A., Warszawa około roku 1900: scena architektoniczna i jej aktorzy, [w]: Krakowski P., Purchla J. (red.), Sztuka około 1900 w Europie Środkowej: centra i prowincje artystyczne. Materiały międzynarodowej konferencji zorganizowanej w dniach 20-24 października 1994, Kraków 1997.
• O Archiwum Biura Odbudowy Stolicy, „Krajobraz Warszawski” 2011, nr 124.
• Orłowicz M., Krótki ilustrowany przewodnik po Warszawie z 96 ilustracjami w tekście, planem miasta i mapą okolicy, Warszawa 1922.
• P.T. Dom dochodowy przy ul. Służewskiej Nr. 3 w Warszawie, „Przegląd Techniczny” 1905, nr 25.
• P.T., Trzy domy dochodowe w Warszawie zaprojektowane przez Ludwika Panczakiewicza, „Przegląd Techniczny” 1905, nr 39.
• Panczakiewicz L., Dom przy ulicy Jerozolimskiej w Warszawie, „Architekt” 1906, nr 4.
• Rembiewska J., Maślanka M. (Pracownie Konserwacji Zabytków ZAMEK), Inwentaryzacja arch.-bud. budynek zabytkowy Warszawa Al. Jerozolimskie 47, Warszawa 2003, mps w zbiorach Zarządu Gospodarowania Nieruchomościami.
• Roguska J., Detal i dekoracja w architekturze mieszkaniowej Warszawy w drugiej połowie XIX i na początku XX w.; wystrój schodów. Zarys typologii i ewolucji wybranych elementów, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 2008, nr 1.
• Roguska J., Środowisko architektoniczne Warszawy na przełomie XIX i XX w. (1890-1914), „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1974, nr 3.
• Roguska J., Wpływ przepisów na kształtowanie zabudowy Warszawy w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1980, nr 3-4.
• Stifelman H., Weiss S., Dom dochodowy przy ul. Marszałkowskiej w Warszawie, „Architekt” 1906, nr 11.
• Szkurłat A., Secesja w architekturze Warszawy, Warszawa 1999.
• Włodarkiewiczowa J., Gmachy Szkół Powszechnych m.st. Warszawy pobudowane w latach 1925-1928, Warszawa 1928.
• Zakrzewska M., Ludwik Panczakiewicz architekt warszawski, „Stolica” 1979, nr 48.
• Zieliński J., Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, t. 1-15, Warszawa 1995-2012.

Identifiers

ISSN

0029-8247