Specyfika chrystologicznej terminologii św. Cyryla Aleksandryjskiego w kontekście kontrowersji nestoriańskiej V wieku

• Authors: Charyło Andrzej

Title variants

EN

Some specific features of the Christological Terminology of St. Cyril of Alexandria in the context of the Nestorian controversy of the 5th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiona jest specyfika chrystologicznej terminologii św. Cyryla Aleksandryjskiego, stosowanej w jego nauce o zjednoczeniu dwóch natur w jednej osobie Bogoczłowieka Jezusa Chrystusa. Zostało podkreślone, że arcybiskup Aleksandrii, w celu wyjaśnienia tajemnicy Wcielenia, posługiwał się specyficznym językiem teologicznym. Autor ukazuje główne chrystologiczne pojęcia i porównuje sposoby ich wykorzystania przez św. Cyryla. Na podstawie analizy dzieł arcybiskupa Aleksandrii dowodzi, że św. Cyryl nie rozróżniał terminów φύσις, ὑπόστασις, πρόσωπον i stosował je tak, jakby były one ewidentnymi synonimami. Właśnie w tym zawierała się ogromna trudność interpretacji języka teologicznego arcybiskupa Aleksandrii. Według opinii autora, św. Cyryl próbując wyrazić prawdę o jedności natury boskiej oraz natury ludzkiej w jednej osobie Bogoczłowieka, nie mógł znaleźć jednoczącego wyrażenia zrozumiałego dla wszystkich. Jednakże św. Cyryl starał się sformułować chrześcijański dogmat o zjednoczeniu dwóch natur w jednej osobie Jezusa Chrystusa. Autor tego artykułu stwierdza, że nawet jeśli arcybiskup Aleksandrii w swoich chrystologicznych wypowiedziach nie rozróżniał niektórych terminów i wykorzystywał je jako synonimy, to może być to wytłumaczone przez jeszcze nie ukształtowany i niedokładnie sprecyzowany teologiczno-filozoficzny system terminów w V wieku. Św. Cyryl wyraził głęboką teologiczną koncepcję pomimo wciąż nie jednoznacznie sformułowanych pojęć.

EN

In this article are reviewed some peculiarities of St. Cyril of Alexandria’s Christological Terminology, that was used in his statement of the Christological dogma about union of the two natures in the single Person of Jesus Christ. It has been highlighted that the Archbishop of Alexandria had made use of the particular and original theological language to explain the mystery of Christ’s Incarnation. The author reveals the main Christological notion and the ways of usage of these terms by St. Cyril. The Analysis of the writings of the Archbishop of Alexandria proves that St. Cyril did not distinguish the terms φύσις, ὑπόστασις, πρόσωπον and he used them, as if they were obvious synonyms. Therefore it is extremely difficult to interpret the theological language the Archbishop of Alexandria. In the author’s opinion is that St. Cyril sought to ascertain the truth of the unity of the divine and human natures of Christ in one individual existence and could not find a unifying expression understandable by everyone. However, St. Cyril of Alexandria made an effort to formulate the Christian dogma of the union of the two natures in the single Person of Jesus Christ. The author of this article concludes that even if the Archbishop of Alexandria in his Christological word usage mixed and did not distinguish some terms and was using them as synonyms, it can be explained by not steady-state theological and philosophical terminology in the 5th century. St. Cyril expressed deep theological idea in spite of still ambiguous term formulations.

Keywords

PL

św. Cyryl Aleksandryjski; Wcielenie; chrystologia; szkoła aleksandryjska; spory chrystologiczne; hipostaza; natura

EN

St. Cyril of Alexandria; Incarnation; Christology; Catechetical School of Alexandria; Christological Disagreements; hypostasis; nature

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
• Journal: Rocznik Teologiczny
• Year: 2017
• Volume: 02
• Pages: 263-286

Contributors

author

Charyło Andrzej

References

• Altaner, Berthold, i Alfred Stuiber. 1966. Patrologie. Leben, Schriften und Lehre der Kirchenväter. Freiburg/Basel/Wien: Herder.
• Anastazy Synaita. 1865. „Viae Dux adversus Acephalos.” W Patrologia Cursus Completus. Series Graeca. T. 89. Red. J.P. Migne, 35-328. Paris.
• Bardenhewer, Otto. 1984. Cyrill von Alexandrien: Über den rechten Glauben (Schriften der Kirchenväter 8). München: Kösel.
• Batiffol, Pierre. 1901. La littérature grecque. Anciennes Littératures Chrétiennes I. Paris: V. Lecoffre.
• Berardino, Di Angelo, i Basil Studer. 2003. Historia teologii. Epoka patrystyczna. T. 1. Kraków: Wydawnictwo M.
• Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. 1996. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego. Warszawa: Towarzystwo Biblijne w Polsce.
• Charles, Robert Henry, tłum. 1916. The Chronicle of John, Bishop of Nikiu. Translated from Zotenberg's Ethiopic Text. Oxford: Oxford University Press. Dostęp 2016.06.17. http://www.earlychristianwritings.com/fathers/nikiu2_chronicle.html.
• Cross, Frank Leslie, i Elisabeth Anne Livingstone, red. 1997. The Oxford Dictionary of the Christian Church. New York: Oxford University Press.
• Cyryl Aleksandryjski. 1859a. „Scholia de incarnatione Unigeniti.” W Patrologia Cursus Completus. Series Graeca. T. 75. Red. J.P. Migne, 1363-1412. Paris.
• Cyryl Aleksandryjski. 1859b. „Apologeticus contra Theodoretum pro XII Capitibus.” W Patrologia Cursus Completus. Series Graeca. T. 76. Red. J.P. Migne, 385-452. Paris.
• Cyryl Aleksandryjski. 1859c. „Epistola 46. Ad Succensum Epistola II.” W Patrologia Cursus Completus. Series Graeca. T. 77. Red. J. P. Migne, 237-246. Paris.
• Cyryl Aleksandryjski. 1861a. „List do Akacjusza z Meliteny.” W Деяния Вселенских Соборов. T. 2. Изданные в русском переводе при Казанской Духовной Aкадемии. 381-402. Казань. Dostęp 2016.06.22. https://medii-aevi.ru/sources/38.pdf.
• Cyryl Aleksandryjski. 1861b. „Apologia dwunastu anatematyzmów przeciwko biskupom wschodnim.” W Деяния Вселенских Соборов. T. 2. Изданные в русском переводе при Казанской Духовной Aкадемии, 47-123. Казань. Dostęp 2016.06.22. https://medii-aevi.ru/sources/38.pdf.
• Cyryl Aleksandryjski. 1861c. „List do Jana Antiocheńskiego i do soboru w Antiochii.” W Деяния Вселенских Соборов. T. 2. Изданные в русском переводе при Казанской Духовной Aкадемии, 481-486. Казань. Dostęp 2016.06.22. https://medii-aevi.ru/sources/38.pdf.
• Cyryl Aleksandryjski. 1980. „List do cesarza Teodozjusza II.” W Wykład prawdziwej wiary, W obronie tytułu Bogurodzica, Homilie efeskie (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy XVIII), tłum. W. Kania, 35-74. Warszawa: ATK.
• Cyryl Aleksandryjski. 2005. „Trzeci List do Nestoriusza. Anatematyzmy.” W Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski. T. 1 (325-787). Układ i opracowanie Arkadiusz Baron i Henryk Pietras, 133-157. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Drączkowski, Franciszek. 2001. „Antynestoriańska teologia Wcielenia Cyryla Aleksandryjskiego.” Vox Patrum 20 (38-39): 259-266.
• Durand, Georges Mathieu de. 1964. „Introduction.” W Cyrille d’Alexandrie Deux dialogues christologiques (Sources Chrétiennes 97). 7-171. Paris: Cerf.
• Eberle, Adolf. 1921. Die Mariologie des heiligen Cyrillus von Alexandrien (Freiburger Theologische Studien 27). Freiburg im Breisgau: Herder.
• Focjusz z Konstantynopola. 1860. „Bibliotheca.” W Patrologia Cursus Completus. Series Graeca. T. 103. Red. J.P. Migne, 41-1588. Paris.
• Grillmeier Alois. 2004. Jesus der Christus im Glauben der Kirche. Von der Apostolischen Zeit bis zum Konzil von Chalcedon (451). T. 1. Freiburg/Basel/Wien: Herder.
• Karas, Marcin. 2001. „Życie Nestoriusza, patriarchy Konstantynopola (V w.).” Nowy Filomata 4: 262-271.
• Koen, Lars. 1991. The Saving Passion. Incarnational and Soteriological Thought in Cyril of Alexandria's Commentary on the Gospel according to St. John (Acta Universitatis Upsaliensis. Studia doctrinae Christianae Upsaliensia 31). Uppsala: Uppsala University Press.
• Krąpiec, Mieczysław. 2006. „Osoba.” W Powszechna Encyklopedia Filozofii. T. 7. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu: 873-887.
• Królikowski, Janusz. 2000. „Zbawcze znaczenie Wcielenia u Teodora z Mopsuestii.” Vox Patrum 20 (38-39): 247-258.
• Lampe, Geoffrey William Hugo. 1978. A Patristic Greek Lexicon. Oxford: Oxford University Press.
• Leoncjusz Bizantyński. 1865. „Scholia.” W Patrologia Cursus Completus. Series Graeca, T. 86. Red. J.P. Migne, 1193-1268. Paris.
• Loon, van Hans. 2009. The Dyophysite Christology of Cyril of Alexandria (Supplements to Vigiliae Christianae 96). Leiden/Boston: Brill.
• Malingrey, Anne-Marie. 1995. Chrześcijańska literatura grecka. Tarnów: Biblos.
• Nau, François. 1910. „Saint Cyrille et Nestorius. Contribution à l'histoire des origines des schismes monophysite et nestorien.” Revue de l'Orient chrétien V (XV): 365-391. Dostęp 2016.06.22. https://archive.org/details/revuedelorientch151910pari.
• Rehrmann, Anton. 1902. Die Christologie des Heiligen Cyrillus von Alexandrien. Hildesheim: Franz Borgmeyer.
• Severus ibn Al-Muqaffa. 1907. „History of the Patriarchs of the Coptic church of Alexandria.” Red. and transl. B. Evetts. Patrologia Orientalis. T. 1. Part 2. Red. R. Graffin, 383-518. Paris.
• Tillemont, de Lenain. 1709. Mémoires pour servir a l'histoire écclésiastique des six premiers siècles. T. 14. Paris: Charles Robustel. Dostęp 2016.06.22. http://archive.org/stream/mmoirespourser14lena#page/n3/mode/2up.
• Vorgrimler, Herbert. 2008. Neues Theologisches Wörterbuch. Freiburg/Basel/Wien: Herder.
• Wallace-Hadrill, David Sutherland. 1982. Christian Antioch: A Study of early Christian thought in the East. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ware, Kallistos. 2002. Kościół Prawosławny. Białystok: Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce.
• Weinandy, Thomas, i Daniel Keating, red. 2003. The Theology of St. Cyril of Alexandria: A critical appreciation. London/New York: T&T Clark.
• Wessel, Susan. 2004. Cyril of Alexandria and the Nestorian Controversy: The Making of a Saint and of a Heretic (Oxford Early Christian Studies). Oxford: Oxford University Press.
• Всеволод, (Филипьев). 2007. Путь Святых Отцов. Патрология. Джорданвилль/Москва: Паломник.
• Давыденков, Олег. 2002. Велия благочестия тайна Бог явися во плоти. Москва: Православный Свято-Тихоновский Гуманитарный Университет.
• „Деяниe второе Халкидонского Собора.” 1862. W Деяния Вселенских Соборов, T. 3, Изданные в русском переводе при Казанской Духовной Aкадемии, 494-546. Казань. Dostęp 2016.06.22. https://medii-aevi.ru/sources/39.pdf.
• Дюшен, Луи. 1914. История древней церкви. T. 2. Перевод с французского издания под редакцией проф. И.В. Попова и проф. А.П. Орлова. Москва: Путь.
• Лебедев, Алексей. 2007. Вселенские Соборы IV и V веков. Санкт-Петербург: Издательство Олега Абышко.
• Лященко, Тимофей. 1913. Св. Кирилл, архиепископ Александрийский: его жизнь и деятельность. Киев: Типография И.И. Чоколова.
• Мейендорф, Иоанн. 2001. Введение в святоотеческое богословие. Клин: Христианская жизнь.
• Новиков, Денис. 2000. „Учение о личности в христианском богословии IV-VIII веков.” Человек 2: 27-37.
• Порфирий, (Попов). 1854. „Св. Кирилл, архиепископ Александрийский.” W Прибавления к Творениям св. Отцов, T. 13, Кн. 2, 250-322. Москва: Московская Духовная Aкадемия.
• Поснов, Михаил. 1964. История христианской Церкви. Брюссель: Жизнь с Богом.
• Сидоров, Алексей. 2000. „Святитель Кирилл Александрийский. Его жизнь, церковное служение и творения.” W Творения святителя Кирилла, епископа Александрийского, Кн. 1, peд. Алексей Сидоров, 3-122. Москва: Паломник.
• Тальберг, Николай. 2005. История Христианской Церкви. Киев: Общество любителей православной литературы в честь свт. Льва, папы Римского.
• Тьерри, Амедей. 1997. Кирилл Александрийский и Несторий, eресиарх V века. Москва: Путем зерна.
• Флоровский, Георгий. 1990. Византийские Отцы V-VIII вв.: Из чтений в Православном богословском институте в Париже. Париж: УМСА-Press.
• Шабуров, Николай. 1989. „Кирилл Александрийский и герметизм.” W Сборник Мероэ, Вып. 4, 220-227. Москва.
• Шёнборн, Кристоф. 2002. Бог послал Сына Своего. Христология. Москва: Христианская Россия.