Geografia i metageografia ziem dawnej Sarmacji

• Authors: Wlicznyński Witold

Title variants

EN

Geography and Meta-Geography of Former Sarmatia Lands

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sarmacja to nazwa stosowana w przeszłości na oznaczenie terytoriów położonych od Polski na wschód, po Syberię i Turkiestan. W polskiej literaturze była ona powszechna w okresie Renesansu i przetrwała nawet do końca XIX wieku. W publikacjach w krajach zachodnich jest ona nadal stosowana, choć coraz rzadziej (najbardziej obecna jest w literaturze geograficznej i publikacjach kartograficznych we Włoszech). Ponieważ nazwę tę należy jednak uznać za nieaktualną, pojawia się pytanie: jak należy dzisiaj poprawnie nazywać terytoria dawnej Sarmacji? Odpowiedź na nie stanowi główny cel studium. Problem ten jest uzasadniony, gdyż, jak wykazano, nazwy obecnie stosowane na oznaczenie tych obszarów nie są z naukowego punktu widzenia poprawne. Takie wyrażenia jak Europa Wschodnia, Europa Środkowa, jak i Europa Środkowo-Wschodnia to nie nazwy geograficzne, ale formuły metageograficzne, stworzone w celu realizacji pewnych celów ideologicznych i politycznych. W sytuacji obecnej reorientacji geopolitycznej Rosji w kierunku idei eurazjatyzmu, coraz częściej stanowią one przedmiot kontestacji. Odpowiedź na pytanie o poprawną nazwę geograficzną dawnej Sarmacji nie jest możliwa bez uprzedniego rozwiązania problemu geograficznej istoty i zasięgu Europy oraz położenia geograficznego Polski. Na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych wykazano, że położenie Polski w Europie jest w społeczeństwie rozmaicie rozumiane, gdyż nie ma jednomyślności w kwestii granicy wschodniej Europy. Aby rozstrzygnąć powyższe kwestie autor zastosował sposób pojmowania regionu właściwy dla klasycznej geografii regionalnej, który wydaje się także bliski zasadom geopolityki szkoły neoklasycznej. Jest to równoznaczne z odrzuceniem najbardziej rozpowszechnionych, metageograficznych koncepcji Europy, jak i Polski, sprzecznych ze stanem wiedzy naukowej i argumentacją empiryczną.

EN

According to contemporary dictionaries Sarmatia is the ancient district between the Vistula River and the Caspian Sea. In Polish geographical literature this name was popular during the Renaissance and remained quite well-known till the end of XIXth century. Till now Sarmatia seems to be present in few English sources, however is much more utilized by authors of geographical publications and editors of cartographical materials in Italy. The areas of ancient Sarmatia are universally called Eastern Europe, Central Europe, or East Central Europe. These expressions are however not proper geographical names, and instead they constitute metageographical creations formulated for ideological and political purposes. They are more and more often contested due to the geopolitical re-orientation in Russia. For these reasons there appears question of what is the exact geographical name for these territories. An answer to this question seems to be possible only when the concepts of Europe and Poland are properly defined, since these two terms are very often used in entirely improper way. For this reason it is necessary to answer the question as to Poland's place in Europe, by pointing to the part of Europe to which Poland belongs. Although Polish society is characterized by a high level of competency in the area of geographical studies, according to the questionaires and polling conducted among the students, Poles themselves are not able to define what Europe is and what exactly defines her territory. To formulate answers to all these questions the author decided to utilize the classical concept of geographical region, which seems to be acceptable from the point of view of modern neoclassical geopolitics. It is tantamount with the ultimate rejection of the widely accepted metageographical concepts of Europe and Poland, whose continued uncritical use stands as an insult to that which is rational, and a negation of empirical argument.

Keywords

PL

geografia; metageografia; Sarmacja

Sarmatia; geography; meta-geography

• Publisher: Polskie Towarzystwo Geopolityczne
• Journal: Przegląd Geopolityczny
• Year: 2014
• Volume: 9
• Pages: 9-30

Contributors

author

Wlicznyński Witold

References

• Abramow W., 2013, Rosja i Europa: perspektywy historyczne, [w:] A. Meller, L. Sykulski (red.), Europa od Atlantyku do Pacyfiku. Europejska myśl integracyjna po 2004 roku, Instytut Geopolityki, Częstochowa, s. 71- 90.
• Bassin M., 1991, Russia between Europe and Asia: The Ideological Construction of Geographical Space, Slavic Review, 50, s. 1-17.
• Cosgrove D., 1999, Mappings, Reaktion, London.
• Eberhardt P., 2004, Koncepcja granicy między cywilizacją zachodniego chrześcijaństwa a bizantyńską na kontynencie europejskim, Przegląd Geograficzny, 2, s. 169-188.
• Eberhardt P., 2005, Geneza niemieckiej koncepcji “Mitteleuropy”, Przegląd Geograficzny, 4, s. 463-483.
• Eberhardt P., 2012, Rosja i Europa według Mikołaja Danilewskiego, Przegląd Geograficzny, 4, s. 597-616.
• Enciclopedia geografica, 2005, Istituto Geografico De Agostini, vol. 6, Quotidiani s.p.a., Milano.
• Febvre L., 1930, Civilisation: évolution, d’un mot et d’un groupe d’idées, Première Seminaire Internationale de Synthèse, Paris.
• Forsyth J., 1992, A History of the Peoples of Siberia: Russia’s North Asian Colony 1581-1990, Cambridge University Press, Cambridge.
• Gierowska-Kałłaur J., 2003, Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (19 lutego 1919 – 9 września 1920), Wydawnictwo IH PAN i Neriton, Warszawa.
• Gottmann J., 1966, Essais sur l’amenagement de l’espace habité, Mouton, Paris.
• Gourou P., 1964, Changes in civilization and their influence on landscapes, Impact of Science on Society, 14, s. 57-71.
• Halecki O., 1952, The Borderlands of Western Civilization. A History of East Central Europe, Roland Press, New York.
• Hicks D., 1980, Images of the World: An Introduction to Bias in Teaching Materials, Occasional Paper no. 2, University of London Institute of Education, London.
• Huntington S.P., 2000, Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, S.A., Warszawa
• Kamler M., 2000, Europa. Regiony i państwa historyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Koneczny F., 1997, Prawa dziejowe, Wydwnictwo “Antyk”, Komorów.
• Koneczny F., 2011, Polska między Wschodem a Zachodem, Dom Wydawniczy „Ostoja”, Krzeszowice.
• Laue T.H., von, 1987, The World Revolution of Westernization: The Twentieth Century in Global Perspective, Oxford University Press, Oxford.
• Lewicki G., 2012, Powrót do Jagiellonów. Geopolityka Oskara Haleckiego, Pressje, Teka 30/31, s. 65-71.
• Lewis M.W., Wigen K.E., 1997, The Myth of Continents. A Critique of Metageography, University of California Press, Berkeley.
• Malatesta S., Squarcina E., 2011, Where does Europe End?, Review of International Geographical Education Online, Vol. 1, No. 2, s. 113-140.
• Meller A., Sykulski L. (red.), 2013, Europa od Atlantyku do Pacyfiku. Europejska myśl integracyjna po 2004 roku, Instytut Geopolityki, Częstochowa.
• Mello Vianna F., de, (red.), 1979, The International Geographic Encyclopedia and Atlas, Walter de Gruyter & Company, Berlin.
• Michajłow W., 2013, O europejskiej tożsamości i anachronizmach w dialogu między europejskim wschodem a zachodem, [w:] A. Meller, L. Sykulski (red.) Europa od Atlantyku do Pacyfiku, Instytut Geopolityki, Częstochowa, s. 91-118.
• Nałkowski W., 1877, Rzeki Wałdajsko – Sarmackie, Przewodnik Naukowy, nr 8, Lwów.
• Naumann F., 1915, Mitteleuropa, Verlag von Georg Reimer, Berlin.
• Neumann I.B., 2003, Russia and the idea of Europe. A study in identity and international relations, Taylor & Francis e-Library, NewYork.
• Olszewicz B., Małuszyński M., 1967, Maciej z Miechowa, [w:] Dziewięć wieków geografii polskiej, B. Olszewicz (red.), Wiedza Powszechna, Warszawa, s. 25-51.
• Pink S., 2006, Thinking about visual research, Sage, London.
• Prosser J., 1998, Image-based research: a sourcebook for qualitative researchers, Routledge, London.
• Ranke L. von, 1885, Universal History: The Oldest Historical Group of Nations and the Greeks, przekład: G.W. Prothero i D.C. Tovey, Harper Brothers, New York.
• Rojek P., 2012, Teoria Strefy Środkowej. Kazimierz Smogorzewski i aktualność polskiego federalizmu, Pressje, teka 30/31, s. 52-64.
• Romer E., 1917, Polska. Ziemia i państwo, G. Gebethner, Warszawa.
• Romer E., 1926, Geografia na usługach państwa, Czasopismo Geograficzne, 4, s. 183-192.
• Rosemont F., 1988, Surrealists on whiteness from 1925 to the present, Race Traitor, 9.
• Siwiński J.B., 1990, Wczesne dzieje Polan, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
• Smoleński J., 2012, Questions concerning the political geography of Poland [w:] A Source Book of the Polish Classical Geography, W. Wilczyński (red.), Dehon, Kraków, s. 87-99.
• Stryjkowski M., 1846, Kronika Polska, Litewska, Żmódzka i wszystkiéj Rusi, wydanie nowe będące dokładném powtórzeniem wydania pierwotnego królewieckiego z roku 1582, G.L. Glücksberg, Warszawa.
• Sulimirski T., 1979, Sarmaci, PIW, Warszawa.
• Toynbee A., 2000, Studium historii, PIW, Warszawa.
• Turowski K.J. (red.), 1860, Z Kroniki Sarmacyi Europskiej Alexandra Gwagnina z Werony, Biblioteka Polska, Kraków.
• Walicki A., 1989, The Slavophile Controversy: History of a Conservative Utopia in Nineteenth Century Russian Thought, University of Notre Dame Press, Notre Dame, Indiana.
• Walicki A., 2002, Rosja, katolicyzm i sprawa polska, Pruszyński i Ska, Warszawa.
• Wapowski B.R., 1848, Dzieje Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego od roku 1380 do 1535, T. Glücksberg, Wilno.
• Wierzbicki A., 2009, Europa w polskiej myśli historycznej i politycznej XIX I XX wieku, Wydawnictwo TRIO, Warszawa.
• Wilczyński W., 2011, Europa – geograficzna wspólnota ducha, Pressje, teka 26/27, s. 20-31.
• Wilczyński W., red., 2012, A Source Book of the Polish Classical Geography, Dehon, Kraków.
• Wolff L., 1994, Inventing Eastern Europe: The Map of Civilization on the Mind of Enlightenment, Stanford University Press, Stanford.