Medycyna w polu badań socjologii choroby, zdrowia i medycyny w kontekście niemedykocentrycznej orientacji badawczej subdyscypliny

• Authors: Michał Skrzypek

Title variants

EN

Medicine in the research field of the sociology of illness, health and medicine in the context of the subdiscipline’s non-medicocentric orientation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą namysłu nad genezą i poznawczą tożsamością niemedykocentrycznej orientacji badawczej w socjologii medycyny, a także konsekwencjami wyłonienia się tego nurtu dla pola badań subdyscypliny oraz jej nazewnictwa. Przedmiotem analizy jest rozwój tej orientacji badawczej w perspektywie historycznej, z uwzględnieniem roli m.in. Ch. McIntire’a, R. Strausa i D. Mechanica koncepcji badań socjomedycznych, a także wkładu badaczy odwołujących się do socjologii humanistycznej na terenie amerykańskiej (F. Davis, E. Freidson, E. Goffman, A.Strauss) i brytyjskiej socjologii medycyny (M. Bury). Przedmiotem analizy są szczegółowe nurty badawcze, składające się na niemedykocentryczną orientację badawczą socjologii medycyny, z uwzględnieniem socjologii doświadczenia choroby oraz socjologii zdrowia. Autor stawia tezę, że silna w socjologii medycyny orientacja na laickie interpretacje i działania, podejmowane w stanie zdrowia i choroby nie powinna prowadzić do wykluczenia instytucjonalnej medycyny poza zasięg jej zainteresowań badawczych, zwłaszcza w kontekście nowych wyzwań badawczych, związanych z rozwojem socjologii diagnozy lekarskiej, socjologii choroby niepewnej, socjologii leku etc., co umożliwiłoby budowanie zrównoważonego scenariusza rozwoju badań socjomedycznych

EN

The paper seeks to discuss the origin and cognitive identity of the non-medicocentric research orientation in medical sociology as well as the consequences of the emergence of this trend for medical sociology’s field of research and terminology. The subject of analysis is the development of this research orientation in a historical perspective taking into account the role of inter alia Ch. McIntire’s, R. Straus’s and D. Mechanic’s concept of sociomedical research, and the contribution of scholars who refer to humanist sociology in the area of American (F. Davis, E. Freidson, E. Goffman, A. Strauss) and British medical sociology (M. Bury). The subject of analysis are detailed research trends that constitute the non-medicocentric research orientation in medical sociology taking into account the sociology of illness experience and sociology of health. The author advances a proposition that a strong orientation in medical sociology towards lay interpretations and measures undertaken in health and in illness should not lead to the exclusion of institutional medicine outside its research interests, in particular in the context of new research challenges connected with the development of ‘sociology of medical diagnosis’, ‘sociology of uncertain illness’, ‘sociology of pharmaceuticals’, etc., which would make it possible to build a balanced scenario for the development of socio-medical research.

Keywords

PL

socjologia choroby; socjologia zdrowia i medycyny niemedykocentryczna; orientacja badań socjomedycznych medycyna.

EN

sociology of illness; health and medicine non-medicocentric orientation of; socio-medical research; medicine

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2012
• Volume: 61
• Issue: 2
• Pages: 155-172

Dates

published

2012

Contributors

author

Michał Skrzypek

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Armstrong D. [1999], Medical Sociology, [w:] A. Kuper, J. Kuper (eds.), The Social Science Encyclopedia, London–New York: Routledge.
• Armstrong D. [2011], Diagnosis and Nosology in Primary Care, “Social Science and Medicine”, Vol. 73: 801–807.
• Bielecki W.J. [2007], Syndrom choroby funkcjonalnej: socjologiczny mit czy rzeczywistość?, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Bloom S.W. [2002], The Word as a Scalpel. A History of Medical Sociology, Oxford: Oxford University Press.
• Brown P., Lyson M., Jenkins T. [2011] From Diagnosis to Social Diagnosis, “Social Science and Medicine”, Vol. 73: 939–943.
• Bury M. [1982], Chronic Illness as Biographical Disruption, “Sociology of Health and Illness”, Vol. 4, No. 2: 167–182.
• Conrad P. [2000], Medicalization and Social Control, [w:] P. Brown (ed.), Perspectives in Medical Sociology, Long Grove: Waveland Press.
• Conrad P. [2007], Eliot Freidson’s Revolution in Medical Sociology, “Health. An International Journal for the Social Study of Health, Illness and Medicine”, Vol. 11, No. 2: 141–144.
• Conrad P., Gabe J. [1999], Introduction: Sociological Perspectives on the New Genetics: An Overview. “Sociology of Health and Illness”, Vol. 21, No. 5: 505–516.
• Corbin J., Strauss A. [1985], Managing Chronic Illness at Home: Three Lines of Work, “Qualitative Sociology”, Vol. 8, No. 3: 224–247.
• Davis F. [1991, I wyd. 1963], Passage Through Crisis. Polio Victims and Their Families. With a New Introduction by the Author, New Brunswick–London: Transaction Publishers.
• Fox N.J., Ward K.J. [2008], Pharma in Bedroom … and the Kitchen … The Pharmaceuticalization of Daily Life, “Sociology of Health and Illness”, Vol. 30, No. 6: 856–868.
• Fredericks M. et al. [2004], Toward an Understanding of ”Genetic Sociology” and its Relationships to Medical Sociology and Medical Genetics in the Educational Enterprise, ”Education”, Vol. 125, No. 2: 222–235.
• Freidson E. [1970], Profession of Medicine. A Study of the Sociology of Applied Knowledge, New York–Hagerstown–San Francisco–London: Harper and Row.
• Fukuyama F. [2004], Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, przeł. B. Pietrzyk, Kraków: Znak.
• Gisquet E. [2008], Cerebral Implants and Parkinson’s Disease: A Unique Form of Biographical Disruption?, “Social Science and Medicine”, Vol. 67, No. 7: 1847–1851
• Goffman E. [2006], Charakterystyka instytucji totalnych, [w:] A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (wyb. i oprac.), Współczesne teorie socjologiczne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Heath C., Luff P., Svensson M.S. [2003], Technology and Medical Practice, “Sociology of Health and Illness”, Vol. 25: 75–96 (Silver Anniversary Issue).
• Horobin G. [1985], Medical Sociology in Britain: True Confessions of an Empiricist, “Sociology of Health and Illness”, Vol. 7, No. 1: 94–107.
• Jutel A. [2009], Sociology of Diagnosis: A Preliminary Review, “Sociology of Health and Illness”, Vol. 31, No. 2: 278–299.
• Jutel A., Nettleton S. [2011], Towards a Sociology of Diagnosis: Reflections and Opportunities, “Social Science and Medicine”, Vol. 73: 793–800.
• Latoszek M. [1979], Socjologia medycyny. Zagadnienia programowe, Gdańsk: Akademia Medyczna, Instytut Medycyny Społecznej.
• Latoszek M. [1998], Socjologia choroby, zdrowia i medycyny. Zarys problematyki, [w:] Z. Krawczyk, K.Z. Sowa (red.), Socjologia w Polsce, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedegogicznej.
• McKinlay J.B., McKinlay S.M. [2001], Medical Measures and the Decline of Mortality, [w:] P. Conrad (ed.), The Sociology of Health and Illness. Critical Perspectives, New York: Worth Publishers.
• Mechanic D. [1968], Medical Sociology. A Selective View, New York: The Free Press.
• Nettleton S. [1996], The Sociology of Health and Illness, 1st ed., Cambridge: Polity Press.
• Nettleton S. [2006a], ‘I Just Want Permission To Be Ill’: Towards a Sociology of Medically Unexplained Symptoms, “Social Science and Medicine”, Vol. 62, No. 5: 1167–1178.
• Nettleton S. [2006b], The Sociology of Health and Illness, 2nd ed., Cambridge: Polity Press.
• Ostrowska A. [2002], Komu potrzebna jest socjologia medycyny. Doświadczenia polskie i amerykańskie, [w:] W. Piątkowski, A. Titkow (red.), W stronę socjologii zdrowia, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Ostrowska A. [2004], Polska socjologia medycyny na tle zachodniej, [w:] W. Piątkowski (red.), Zdrowie – choroba – społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Ostrowska A. [2011], Profilaktyka zdrowotna: interpretacje, definicje sytuacji, racjonalności. (Przypadek profilaktyki ginekologicznej kobiet), „Studia Socjologiczne”, nr 3(202): 73–94.
• Parsons T. [1966; I wyd. 1951], The Social System, New York: The Free Press.
• Pescosolido B.A., Kronenfeld J. J. [1995], Health, Illness, and Healing in an Uncertain Era: Challenges From and For Medical Sociology, Extra Issue, 5–33.
• Piątkowski W. [2000], Socjologia medycyny. Nowa i stara tożsamość dyscypliny, [w:] S. Kosiński (red.), Miasto, migracje, ekorozwój. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr hab. Włodzimierzowi Mirowskiemu, Lublin: LTN, Instytut Socjologii UMCS, 227–235.
• Piątkowski W. [2002], W stronę socjologii zdrowia, [w:] W. Piątkowski, A. Titkow (red.), W stronę socjologii zdrowia, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 15–58.
• Piątkowski W. [2008], Lecznictwo niemedyczne w Polsce. Tradycja i współczesność. Analiza zjawiska z perspektywy socjologii medycyny, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Piątkowski W. [2010], Socjologia zdrowia, choroby i medycyny – refleksje na temat przedmiotu badań. Wkład Magdaleny Sokołowskiej, [w:] K. Popielski, M. Skrzypek, E. Albińska (red.), Zdrowie i choroba w kontekście psychospołecznym, Lublin: Wydawnictwo KUL, 195–212.
• Piątkowski W., Nowakowska L. [2010], Socjologia medycyny w Polsce. Zarys historii rozwoju subdyscypliny, [w:] P. Łuczeczko, D. Wicenty (red.), Jedna nauka, wiele historii. Dzieje subdyscyplin socjologicznych w Polsce, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 160–178.
• Piątkowski W., Titkow A. (red.) [2002], W stronę socjologii zdrowia, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Popielski K., Skrzypek M., Albińska E. (red.) [2010], Zdrowie i choroba w kontekście psychospołecznym, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Prior L. [2003], Belief, Knowledge and Expertise: The Emergence of the Lay Expert in Medical Sociology, “Sociology of Health and Illness”, Vol. 25, Silver Anniversary Issue, 41–57.
• Seale C. [2008], Mapping the Field of Medical Sociology: A Comparative Analysis of Journals, “Sociology of Health and Illness”, Vol. 30, No. 5: 677–695.
• Siemińska M.J. [2008], Społeczne wymiary dyskursu nad badaniami genetycznymi w medycynie, [w:] W. Piątkowski, B. Płonka-Syroka (red.), Socjologia i antropologia medycyny w działaniu, Wrocław: Wydawnictwo Arboretum, 41–53.
• Skrzypek M. [2011a], Biotechnologiczny paradygmat zdrowia i choroby w świetle socjologii medycyny. Analiza inspirowana encykliką „Caritas in veritate”, [w:] T. Adamczyk, J. Mazur (red.), Caritas in veritate zasadą polityki społecznej. Refleksje na kanwie encykliki Benedykta XVI o integralnym rozwoju ludzkim, Lublin: Wydawnictwo KUL, 225–251.
• Skrzypek M. [2011b], Perspektywa chorego w socjologii choroby przewlekłej. Ujęcia teoretyczne, ich ewolucja i recepcja, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Sokołowska M. (red.) [1969], Badania socjologiczne w medycynie, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Sokołowska M. [2009] Szpitale i pacjenci, [w:] A. Ostrowska (red.), Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, Warszawa: Wyd. IFiS PAN, 173–188.
• Sokołowska M., Hołówka J., Ostrowska A. (red.) [1976], Socjologia a zdrowie, Warszawa: PWN.
• Straus R. [1957], The Nature and Status of Medical Sociology, “American Sociological Review”, Vol. 22, No. 2: 200–204.
• Strauss A.L., Glaser B.G. [1975], Chronic Illness and the Quality of Life, Saint Louis: The C. V. Mosby Company.
• Szacki J. [2002], Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Titkow A. [1993], Socjologia zdrowia czy socjologia medycyny? Polska specyfika, „Nauka Polska”, nr 2–3: 61–67.
• Tobiasz-Adamczyk B. [2005], Kilka uwag o socjologii choroby, [w:] W. Piątkowski, W.A. Brodniak (red.), Zdrowie i choroba – perspektywa socjologiczna, Tyczyn: Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, 27–37.
• Tulchinsky T.H., Varavikova E.A. [2000], The New Public Health. An Introduction for the 21st Century, Elsevier: www.sciencedirect/science/book/9780127033501 (dostęp 23.06.2009).
• Twaddle A.C. [1982], From Medical Sociology to the Sociology of Health: Some Changing Concerns in the Sociological Study of Sickness and Treatment, [w:] T. Bottomore, S. Nowak, M. Sokołowska (eds.), Sociology. The State of the Art, London–Beverly Hills: Sage, 323–358.
• Twaddle A.C., Hessler R.M. [1977], A Sociology of Health, Saint Louis: The C. V. Mosby Company.
• Uramowska-Żyto B. [1981], Diagnoza medyczna, „Studia Socjologiczne”, nr 3(82), 145–157.
• Uramowska-Żyto B. [1992], Zdrowie i choroba w świetle wybranych teorii socjologicznych, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Usher C.L. [2007], Sociology of Medicine, [w:] G. Ritzer (ed.), The Blackwell Encyclopedia of Sociology, Malden: Blackwell Publishing, 2941–2942.
• Williams S.J., Gabe J., Davis P. [2008], The Sociology of Pharmaceuticals: Progress and Prospects, “Sociology of Health and Illness”, Vol. 30, No. 6: 813–824.
• Vetulani J. [2011], Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice, Kraków: Homini.

Identifiers

ISSN

0033-2356