Jasieński na lewo. Myśl marksistowska w twórczości Brunona Jasieńskiego

• Authors: Michał Nikodem

Title variants

EN

Jasieński to The Left. Marxist Thought in The Work of Bruno Jasieński

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

In my article I present a short, historical overview of the literary works of Bruno Jasieński, put in a chronological order and seen from the Marxist perspective. I refer to the statements on Jasienski’s oeuvre made by Polish Marxist critics both before and after WWII and present their judgments about his books. I adopt a three-part division of Jasieński life and works proposed by Krzysztof Jaworski. Firstly, I focus on what can be called as a futuristic and salon socialism period. In this part I analyze Jaśnieński’s poetical debut – But w butonierce, a volume widely seen as being strongly influenced by the Russian Ego-Futurism. I also present a brief overview of the role played by Jasieński in the unification of Polish futurist movement. Finally, I refer to Pieśń o głodzie, a narrative poem in which Jasieński combined futuristic and socialist inspirations, effectively inventing a new kind of Polish poetry. In the next section of the article, I focus on what may be called a revolutionary formation period, in which Janieński organized Polish Workers Theater. I conclude this part with an analysis of I Burn Paris, a novel depicting burning down of the capital of European bourgeoisie. The last section covers the soviet period of Jasieński’s life, starting with his experiments with merging fantastic narratives with a new-born socrealistic aesthetics in Bal manekinów. In this part I focus on the arguably most important work of the soviet period – Ziemia zmienia skórę, a novel about building socialism in Tajikistan, which became an obligatory read in Tajik public schools. In conclusion, I offer a short reassessment of the opposing views on Jasiński’s work proposed by Polish critics.

Keywords

EN

Bruno Jasieński,; Marxism; works; poetry; prose; I burn Paris; futurism; USRR

• Publisher: Instytut Filozofii, Uniwersytet Szczeciński
• Journal: Nowa Krytyka
• Year: 2015
• Issue: 34
• Pages: 227-246

Contributors

author

Michał Nikodem

• Uniwersytet Śląski

References

• Balcerzan E. 1968. Styl i poetyka twórczości dwujęzycznej Brunona Jasieńskiego, Wrocław– Bruno Jasieński w sowieckim więzieniu, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, Kielce 1995 Bujnicki T. 1982. Poezja rewolucyjna jako problem historycznoliteracki, w: Marksizm, kultura, literatura, red. B. Owczarek, K. Rutkowski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, Bujnicki T. 1984. Bunt żywiołów i logika dziejów. W kręgu idei polskiej Lewicy, Katowice: Wydawnictwo Śląsk, Burluk D., Kruczonych A., Majakowski W., Chlebinkow W. 2005. Policzek dla gustów publiczności, w tłum. A. Pomorskiego, w: W. Chlebnikow, Widziądz widziadeł bezkształtnych. Wiersze i teksty 1904–1916, Warszawa: Open, Dolindowska K. 1977. „Książka” i „Tom”. Z dziejów legalnych wydawnictw KPP 1918–1937, Warszawa: Centralne Archiwum KC PZPR, Frejman J. 2009. Leksykalne wyznaczniki języka poetyckiego Brunona Jasieńskiego. Wybrane zagadnienia, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Gacki S.K. 1924. Almanach Nowej Sztuki, nr 4, Hempel J. 1929. Apokalipsa według Brunona Jasieńskiego, „Kultura Mas”, nr 4–5, Jasieński B. 1923. Nogi Izoldy Morgan, Lwów: Odrodzenie, Jasieński B. 1931. Palę Paryż, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze "Rój", Jasieński B. 1961. Człowiek zmienia skórę, Warszawa: Czytelnik, Jasieński B. 1962. Zmowa obojętnych. Nie ukończonej powieści część pierwsza, Warszawa: Czytelnik, Jasieński B. 1963. O rewolucję językową, „Kultura Mas”, nr 1–2, Jasieński B. 1972. Futuryzm polski (Bilans), w: Utwory poetyckie, manifesty, szkice, red. E. Balcerzan, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Jasieński B. 1978. Do narodu polskiego. Manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia, w: Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki, red. Z. Jarosiński, H. Zaworska, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Jasieński B. 1978. Manifest w sprawie ortografii fonetycznej, w: Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki, red. Z. Jarosiński, H. Zaworska, Wrocław– Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Jasieński B. 2008. Poezje zebrane, Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Jaworski K. 2009. Dandys. Słowo o Brunonie Jasieńskim, Warszawa: Wydawnictwo Iskry, Karwacka H. 1968. Witold Wandurski, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, Łunczarski A. 1966. Wstęp, w: B. Jasieński, Bal manekinów, w: idem, Nogi Izoldy Morgan i inne utwory, Warszawa: Czytelnik, M. Sz. [Marian Szyjkowski], 1921. Więdnące kwiaty, „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1921, nr 148, Mitzner P. 1993. Śmierć futurysty, „Karta”, nr 11, Ostatnie zachowane zeznanie Brunona Jasieńskiego z 11 stycznia 1938 roku, w: K. Jaworski, Piechal M. 1931. Łódź jako źródło doznań artystycznych, „Prądy”, nr 1 Shore M. 2008. Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem, tłum. M. Szuster, Warszawa: Świat Książki, Sierocka K. 1963. Z dziejów czasopiśmiennictwa polskiego w ZSRR, Warszawa: Książka i Wiedza, Sierocka K. 1968. Polonia Radziecka 1917–1939. Z działalności kulturalnej i literackiej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, Stawar A. 1927. Poezja Broniewskiego, „Dźwignia”, nr 4, Stern A. 1928. O zmianę metod naszej krytyki, „Wiadomości Literackie”, nr 31, Stern A. 1964. Poezja zbuntowana, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, Stern A. 1969. Bruno Jasieński, Warszawa: Wiedza Powszechna, Sterna-Wachowiak S. 1985. Miąższ zakazanych owoców. Jankowski–Jasieński–Grędziński (szkice futuryzmie), Bydgoszcz: Prasa-Książka-Ruch, Stępień M. 1967. Twórczość literacka Brunona Jasieńskiego w świetle ocen Polonii radzieckiej, „Ruch Literacki”, nr 3, Strumiłło-Miłosz G. 1971. Szczyt Brunona Jasieńskiego, „Perspektywy”, nr 16 Trzynadlowski J. 1977. Futuryzm polski, w: Futuryzm i jego warianty w literaturze europejskiej, red. J. Heistein, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Tuwim J. [Qius] 1926. Słowo o Kubie Rozpruwaczu („Jakub Szelka”), „Cyrulik Warszawski”, nr 26, Tuwim J. 1978. Sprawozdanie z książki Jasieńskiego „But w butonierce”, w: Księga parodii, wybór D. Sykucka, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wat A. 2011. Mój wiek. Pamiętnik mówiony, Kraków: Universitas, Żeromski S. 1922. Snobizm i postęp, Warszawa: Wydawnictwo J. Mortkowicza.