Formy wernakularności: folklor muzyczny w polskiej komedii filmowej (1953-1980)

• Authors: Krzysztof Siwoń

Title variants

EN

Forms of the Vernacular: Traditional Folk Music in Polish Film Comedies (1953-1980)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wernakularność – rozumiana jako rodzimość, potoczność – to pojęcie, które pozwala ujrzeć polską komedię filmową jako zjawisko lokalne, na wielu poziomach związane z aktualnymi przemianami kultury. Rolą komedii od zawsze było komentowanie bieżących zdarzeń z życia politycznego oraz społecznego, jednak w okresie Polski Ludowej związek ten stał się wyraźnie ambiwalentny. W sytuacji państwowego mecenatu gatunek komedii nie tylko był nośnikiem funkcji ludycznych, lecz także został uwikłany w bieżący dyskurs ideologiczny. Problem ten dotyczy szczególnie obecności muzyki ludowej i folkowego idiomu na ścieżkach dźwiękowych. Od „Przygody na Mariensztacie” (1953) aż po „Misia” (1980) występy zespołów takich jak „Mazowsze” były kojarzone z oficjalnymi uroczystościami. Jednocześnie można interpretować powracanie muzyki ludowej w filmach z tego okresu jako wyraz tęsknoty za autentycznością, być może bezpowrotnie utraconą w wyniku umasowienia, modernizacji i przeobrażeń kultury narodowej.

EN

The vernacular, understood as something native and colloquial, is a concept which permits to see Polish comedies as a local phenomenon, on many levels associated with current cultural changes. The role of a comedy has always been to comment on current political and social affairs, however during the socialist era this role became distinctly ambivalent. In the context of a state patronage the comedy not only had the ludic function but was also involved in the current ideological discourse. This problem in particular applies to the presence of folk music and the folk idiom on film soundtracks. Starting with the “Adventure in Marienstadt” (1953) up to the “Teddy Bear” (1980) performances of folk groups such as “Mazowsze” was associated with official ceremonies. At the same time, one can interpret the appearance of folk music in films from this period as an expression of longing for authenticity, perhaps irretrievably lost as a result of massification, modernisation and transformation of national culture.

Keywords

PL

Muzyka folkowa; Kino polskie; komedia

EN

Folk music; Polish Cinema; Comedy

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2015
• Issue: 91 Film między muzyką pop a popkulturą
• Pages: 80-92

Contributors

author

Krzysztof Siwoń

• Instytut Sztuk Audiowizualnych, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Uniwersytet Jagielloński

References

• Chion, Michel. Audio-wizja. Dźwięk i obraz w kinie. Trans. K. Szydłowski. Warszawa-Kraków: Stowarzyszenie Nowe Horyzonty, Korporacja ha!art, 2012.
• Dadak-Kozicka, Józefa Katarzyna. Folklor sztuką życia. U źródeł antropologii muzyki, Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 1996.
• Dahlig, Piotr. Muzyka ludowa we współczesnym społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1987.
• Drozd-Piasecka, Mirosława, Wanda Paprocka, W kręgu tradycji sztuki ludowej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1985.
• Edensor, Tim. Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne. trans. Agata Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.
• Green, Archie, “Vernacular Music: A Naming Compass”. “The Musical Quarterly”, 77: 1 (1993): 35-46.
• Hendrykowski, Marek. „Farmazon. Studium z genologii polskiego kina popularnego”, „Kwartalnik Filmowy” 56 (2006): 74-92.
• Hobsbawm, Eric, Terence Ranger (eds.).Tradycja wynaleziona. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
• Kłoskowska, Antonina. Kultura masowa. Krytyka i obrona. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Michalski, Dariusz. Piosenka przypomni ci.... Historia polskiej muzyki rozrywkowej, lata 1945-1958. Warszawa: Iskry, 2010.
• Sowińska, Iwona. Polska muzyka filmowa 1945-1968. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006.
• Stańczak-Wiślicz, Katarzyna (ed.). Kultura popularna w Polsce w latach 1944-1989. Problemy i perspektywy badawcze. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2012).
• Trębaczewska, Marta. Między folklorem a folkiem. Muzyczna konstrukcja nowych tradycji we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
• Zwoliński, Andrzej. Dźwięk w relacjach społecznych. Kraków: Wydawnictwo Akademii Muzycznej, 2004. 258-259.