1956 – rewolucja w pół drogi

• Authors: Skórzyński Jan

Title variants

EN

1956 – halfway revolution

• Languages of publication: PL

Abstracts

Odgórna liberalizacja systemu komunistycznego nastąpiła po śmierci Józefa Stalina w całym bloku sowieckim. W Polsce zmiany odbywały się pod silną presją społeczną, czego gwałtownym wyrazem był bunt robotników Poznania w czerwcu 1956 r. Na ruch wolnościowy składali się działacze robotniczy i studenccy, niepokorni dziennikarze, animatorzy Klubów Młodej Inteligencji, intelektualiści. Ich program obejmował zaniechanie represji, uwolnienie życia społecznego spod kontroli partii, zahamowanie kolektywizacji, równoprawne stosunki z ZSRR, Rady Robotnicze. W ruchu wolnościowym silne były także hasła narodowe i religijne. Społeczne poparcie dla powrotu do władzy Władysława Gomułki wiązało się z nadziejami na głęboką demokratyzację. Jednak zmiany roku 1956 zatrzymały się w pół drogi, utrzymując zasadnicze cechy systemu monocentrycznego.

EN

Top-down liberalization of communist sytstem in the whole soviet block took place after Joseph Stalin death. In Poland, the changes underwent under strong social pressure, which was reflected in the Poznan workers’ revolt in June 1956. The freedom movement consisted of workers and students, pro-freedom journalists, animators of the Young Intelligentsia Clubs, intellectuals. They wanted the government to stop the repressions and collectivisation, release of social life from party control, equal relations with the USSR, the Workers’ Council. Strong national and religious postulates were also present. Social support for the return to power of Władysław Gomułka was due to the hope of deep democratization. However, changes of 1956 stopped halfway, keeping core characteristics of monocenter political system.

Keywords

PL

odwilż; liberalizacja; destalinizacja; ruch demokratyczny; samorząd robotniczy; protest

EN

Polish thaw; liberalization; destalinization; democratic movement; wrokers’ self-government; protest

• Publisher: Collegium Civitas
• Journal: Zoon Politikon
• Year: 2016
• Issue: 7
• Pages: 367-395

Dates

published

2016-12-31

Contributors

author

Skórzyński Jan

• Collegium Civitas

References

• Brzeziński Z. (1964), Jedność czy konflikty, Odnova, Londyn
• Dąbrowska M.(1997), Dzienniki powojenne 1955-1959, Czytelnik, Warszawa
• Fejto F. (1969), Histoire des democraties populaires. Tome 2. Apres Staline 1953-1979, Editions du Seuil, Paris
• Karpiński J. (2002), Taternictwo nizinne, Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryż, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
• Paczkowski A. (2003), Strajki, bunty, manifestacje jako „polska droga” przez socjalizm, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań
• Poznański Czerwiec 1956 (1990), (red.) Maciejewski J., Trojanowiczowa Z., Wydawnictwo Poznańskie, Poznań
• Wróblewski A.K. (2008), Dzienniki zabrane przez bezpiekę, Polityka, Agora, Warszawa
• Codogni P. (2006), Rok 1956, Prószyński i S-ka, Warszawa
• Dudek A., Marszałkowski T. (1999), Walki uliczne w PRL 1956-1989, Wydawnictwo Geo, Kraków
• Gombrowicz W. (1997), Dziennik 1953-1956, Wydawnictwo Literackie, Kraków
• Gomułka i inni. Dokumenty z archiwum KC 1948-1982 (1987), Aneks, Londyn
• Karpiński J. (2001), Wykres gorączki. Polska pod rządami komunistycznymi, Wyd. Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej, Lublin
• Kersten K. (1997), Rok 1956 – Przełom? Kontynuacja? Punkt zwrotny, w: Polska 1944/45-1989. Studia i materiały, vol. 3, Instytut Historii PAN, Warszawa
• Machcewicz P. (1993), Polski rok 1956, Oficyna Wydawnicza Mówią Wieki, Warszawa
• Materiały z dziejów Polski 1945-1980. Od października 1956 do grudnia 1970 (1985), cz. 1., Wokół Października, (red.) Radziwiłł A., Oficyna Wydawnicza „Pokolenie”, Warszawa
• Opozycja i opór społeczny w Łodzi 1956-1981 (2003), red. Lesiakowski K., Instytut Pamięci Narodowej, Wydział Filozoficzno-Historyczny Uniwersytetu Łódzkiego, Warszawa
• Persak K. (197), Kryzys stosunków polsko-radzieckich w 1956 roku, w: Polska 1944/45-1989. Studia i materiały, vol. 3, Instytut Historii PAN, Warszawa
• Pomian K. (1985), Wymiary polskiego konfliktu 1956-1981, Aneks, Londyn
• Prażmowska A. (2016), Władysław Gomułka, Wydawnictwo RM, Warszawa
• Rafalska D. (2008), Między marzeniami a rzeczywistością. Tygodnik „Po postu” wobec głównych problemów społecznych i politycznych Polski w latach 1955-1957, Neriton, Warszawa
• Rykowski Z., Władyka W., Polska próba. Październik ’56, Wydawnictwo Literackie, Kraków
• Skórzyński J. (1995), Odwilż w cenzurze, „Krytyka” nr 34-35
• Skórzyński J. (1985), Upadek rad robotniczych, „Zeszyty Historyczne” nr 74
• Steinsbergowa A. (2016), Widziane z ławy obrończej, Biblioteka „Więzi”, Warszawa
• de Weydenthal J.B. (1978), Communists of Poland. An Historical Outline, Hoover Institution Press, Stanford
• Władyka W. (1989), Na czołówce. Prasa w Październiku 1956 roku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Łódź
• Zawadzka-Wetz A. (1967), Refleksje pewnego życia, Instytut Literacki, Paryż

Identifiers

DOI

10.19247/ZOON201618