Myśl etyczno-medyczna Władysława Biegańskiego (1857-1917)

• Authors: Raniszewska-Wyrwa Agnieszka

Title variants

EN

Ethical-medical reflections of Wladyslaw Bieganski (1857−1917)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Władysław Biegański był jednym z najbardziej znanych polskich filozofów medycyny, żyjącym na przełomie XIX/XX wieku. W swoich licznych pracach podejmował m.in. rozważania nad miejscem etyki i filozofii w zawodzie lekarza. Podkreślał, iż sztukę lekarską konstytuuje część faktyczna i etyczna, przy czym ta pierwsza uwarunkowana jest wzrostem wiedzy empirycznej, natomiast etyczna nie jest w sposób bezpośredni związana z nauką i myślami, lecz z uczuciami, które rządzą światem oraz z ogólnymi etycznymi ideałami ludzkości. Zdaniem Biegańskiego próby ujmowania zasad etycznych, które powinny obowiązywać w zawodzie lekarza, w kodeksy i przepisy pozostaną nieefektywne, jeżeli nie będą one umocowane na wewnętrznym poczuciu moralności przedstawicieli środowisk medycznych. Postulował zreformowanie systemu nauczania medycyny w taki sposób, ażeby poza przekazywaniem wiedzy ściśle naukowej wykształcić w adeptach sztuki medycznej umiejętność holistycznego podejścia do pacjenta, do czego nieodzowne będzie rozwijanie w nich poczucia obowiązku, współczucia i szacunku dla drugiego człowieka, co czynić należy nie za pośrednictwem słów, lecz na podstawie własnego przykładu, gdyż najwięcej wymagać należy zawsze od siebie. Dobrym lekarzem nie będzie ten, kto ogranicza się do leczenia dolegliwości fizycznych, lecz ten, „kto w długotrwałych cierpieniach i rozpaczliwych przypadkach nie straci cierpliwości i spokoju i potrafi natchnąć ufnością chorego i otoczenie”. Postulowany przez Biegańskiego wzorzec lekarza-filantropa oraz zespół typowych dla niego cnót, bliski jest modelowi opiekuna spolegliwego przedstawionemu przez Tadeusza Kotarbińskiego. Pomimo upływu lat refleksja Władysława Biegańskiego na temat kultury etycznej lekarza wydaje się nie tracić na swej aktualności, a nawet zyskiwać, akcentując humanistyczny wymiar medycyny, który niestety coraz częściej ulega zatraceniu w dobie rozwijającego się konsumpcjonizmu – stąd też na zawsze pozostanie ideałem, do którego należy dążyć i propagować również współcześnie, zwłaszcza w kręgach przedstawicieli służby zdrowia.

EN

Wladyslaw Bieganski was one of the most famous philosophers of medicine in Polish history, living at the turn of the 19th and 20th century. In his numerous works he considered, among others, the place of ethics and philosophy in a doctor’s work. He stressed that medical art constitutes of actual and ethical parts, with the first one being conditioned by the development of empirical knowledge, while the ethical part is not directly connected to science and thought, but with feelings that rule the world and with general ethical ideals of humanity. According to Bieganski, the attempts to put ethical rules, which should be in effect in the medical profession, into codes and regulations will remain ineffective as long as they are not established in the internal feeling of morality of the representatives of the medical profession. He called for the reform of the medical teaching system in a way that it would not only grant scientific knowledge but also shape the ability of a holistic approach to the patient, requiring the development of a sense of duty, compassion and respect for another person, which should be done not with words but by setting an example, as one should always demand the most of oneself. Good doctors are not those who only heal physical ailments, but those who “do not lose patience and calm in long suffering and desperate cases and [are] able to inspire the patient and his family with confidence”. Postulated by Bieganski, the pattern of doctor-philanthropist and the set of his typical virtues is close to the model of trustworthy carer presented by Tadeusz Kotarbinski. Despite the passage of time, Bieganski’s thoughts on ethical culture of doctors seems not to have lost its relevance; on the contrary – it is growing, emphasizing the humane dimension of medicine, which unfortunately more and more often is lost in the age of developing consumerism – and hence always remains an ideal to which it belongs, seeks and promotes well today, especially in the circles of the healthcare community.

Keywords

PL

Biegański Władysław; etyka lekarska; pacjent; współczucie; odpowiedzialność

EN

Bieganski Wladyslaw; medical ethics; patient; compassion; responsibility

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2013
• Volume: 49
• Issue: 3
• Pages: 43-70

Contributors

author

Raniszewska-Wyrwa Agnieszka

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Filozofii, Zakład Filozofii Moralnej i Bioetyki, ul. Fosa Staromiejska 1a, 87-100 Toruń, Poland