Tematyka biblijna na stuletnich łamach „Języka Polskiego” (rekonesans)

• Authors: Koziara Stanisław

Title variants

EN

Biblical themes on the pages of the 100-year-old Język Polski (exploration)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą rekonesansowego spojrzenia na wybrane obszary tematyczne dorobku publikacyjnego czasopisma „Język Polski” – jednego z najstarszych polskich periodyków lingwistycznych, którego setny rocznik ukazał się w roku 2020. Celem kwerendy oraz bardziej szczegółowej analizy autor uczynił obecność tematyki biblijnej w dotychczasowej historii czasopisma. Na podstawie zebranego materiału, liczącego ponad sto publikacji artykułowych, wskazano na główne domeny badawcze, w których uobecnia się na łamach krakowskiego pisma lingwistycznie pojęta problematyka biblijna. Są nimi takie kręgi tematyczne, jak: 1) język polskich przekładów i parafraz Pisma Świętego, 2) zagadnienia polskiego stylu biblijnego i stylizacji biblijnej, 3) frazeologia pochodzenia biblijnego oraz 4) inne problemy polszczyzny biblijnej. Na kanwie tych danych autor podjął próbę oceny dotychczasowej roli czasopisma „Język Polski” w dziedzinie prezentacji i opisu tej części językowego i kulturowego dziedzictwa polszczyzny, która wyrasta z tradycji biblijnej.

EN

The paper is an attempt at an exploratory overview of selected thematic areas in the publications of Język Polski – one of the oldest Polish linguistic journals whose hundredth issue was released in 2020. The target of the query and a more detailed analysis was the presence of biblical themes in previous publications of the journal. On the basis of the collected material that consists of over one hundred publications, the main research domains were indicated, in which the linguistically understood biblical issues are represented on the pages of the journal. These include the following topics: 1) the language of Polish translations and paraphrases of the Bible, 2) the issues concerning the Polish biblical style and biblical stylization, 3) the phraseology of biblical origin and 4) other issues related to biblical Polish. Using the data, the author made an attempt at assessing the role of the journal Język Polski in the field of presentation and description of this part of linguistic and cultural heritage of the Polish language which originates from biblical tradition.

Keywords

PL

polszczyzna biblijna; czasopismo "Język Polski"; historia języka polskiego

EN

biblical Polish; journal „Język Polski”; the history of Polish language

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2021
• Volume: 101
• Issue: 4
• Pages: 5-18

Contributors

author

Koziara Stanisław

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Bąba S. 1971: Frazeologia biblijna i modlitewna w tytułach utworów literackich, „Język Polski” XLI, z. 5, s. 358–364.
• Bąba S. 1984: Modyfikacje zwrotu głos wołającego na puszczy, „Język Polski” LXIV, z. 3, s. 235–238.
• Bąba S. 1987: Rzucić na kogo kamieniem – rzucić w kogo kamieniem, „Język Polski” LXVII, z. 1–2, s. 76–79.
• Bąba S. 1989a: Warianty i modyfikacje zwrotu kłaść zdrową głowę pod ewangelię, „Język Polski” LXIX, z. 1–2, s. 73–75.
• Bąba S. 1989b: Modyfikacje wyrażenia sól ziemi, „Język Polski” LXIX, z. 3–5, s. 225–226.
• Bąba S. 1989c: Chować coś pod korcem, „Język Polski” LXIX, z. 3–5, s. 227–230.
• Bąba S. 1991: Dni czyjeś są policzone – dni czegoś są policzone, „Język Polski” LXXI, z. 3–5, s. 310–312.
• Bąba S. 1993a: Przejść (przecisnąć się) przez ucho igielne, „Język Polski” LXXIII, z. 4–5, s. 388–389.
• Bąba S. 1993b: Wierzgać przeciw ościeniowi, „Język Polski” LXXIII, z. 4–5, s. 390–391.
• Bąba S. 2001: Sprzedać coś za miskę soczewicy, „Język Polski” LXXXI, z. 4, s. 308–311.
• Bieńkowska D. 2003: Sąd Ostateczny (Mt 25, 31–46) – forma literacka i właściwości stylistyczne, „Język Polski” LXXXIII, z. 2, s. 90–95.
• Breza E. 1987: Skąd pochodzą formy efezjanie, koryntianie, kolosanie i o tytulaturze niektórych ksiąg Nowego Testamentu, „Język Polski” LXVII, z. 1–2, s. 31–35.
• Breza E. 1988: Galaci, nie Galacjanie, „Język Polski” LXVIII, z. 4–5, s. 285–287.
• Breza E. 1991: Polszczyzna «Ojcze nasz» i «Zdrowaś Maryjo», „Język Polski” LXXI, z. 1, s. 2–9.
• Brückner A. 1902: Psałterze polskie do połowy XVI wieku, „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny”, t. 34, s. 257–339.
• Gajda S. (red.) 1995: Przewodnik po stylistyce polskiej, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
• Górna M. 2002: Stopień znajomości biblijnych związków frazeologicznych wśród uczniów, „Język Polski” LXXXII, z. 3, s. 214–221.
• Herej-Szymańska K. 2002: Czy Judyta rzeczywiście jadła ziele? Spojrzenie z boku, „Język Polski” LXXXII, z. 3, s. 238–240.
• Herej-Szymańska K. 2004: Biblijny obraz językowy stosunku człowieka do śmierci, „Język Polski” LXXXIV, z. 3, s. 164–173.
• Język Polski 1971: Język Polski. Organ Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. Zeszyt jubileuszowy. Bibliografia zawartości roczników 1–50, zestawiona przez W. Fedorowicza i W. Twardzika przy współpracy i pod kierunkiem J. Reczka, indeksy wyrazów, przedrostków i przyrostków zestawione przez K. Kalicką, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków.
• Kabata M. 2001: Biblijne odwołania w poezji księdza Twardowskiego, „Język Polski” LXXXI, z. 4, s. 253–258.
• Karpluk M. 1998: O Słowniku staropolskiej terminologii chrześcijańskiej (do r. 1500), „Język Polski” LXXVIII, z. 1–2, s. 91–97.
• Kochanowski J. 1982: Psałterz Dawidów. Fototypia – transkrypcja, opr. J. Woronczak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Kossowska M. 1962: Z dziejów polskiego stylu psałterzowego, „Język Polski” XLII, z. 2, s. 135–148; z. 3, s. 194–212.
• Koziara S. 1994: O Psałterzu z roku 1594 w przekładzie ks. Jakuba Wujka – uwagi jubileuszowe, „Język Polski” LXXIV, z. 3, s. 161–168.
• Koziara S. 1997: O frazeologizmach w polskich przekładach biblijnych. Od Biblii Wujka do Biblii Tysiąclecia, „Język Polski” LXXVII, z. 2–3, s. 89–96.
• Koziara S. 1998: O szyku zaimkowej przydawki dzierżawczej w polskich przekładach Psałterza (na przykładzie psalmu Miserere), „Język Polski” LXXVIII, z. 1–2, s. 62–69.
• Koziara S. 2016: Biblia Tysiąclecia wobec tradycji polszczyzny biblijnej – uwagi jubileuszowe, „Język Polski” XCVI, z. 4, s. 15–31.
• Koziara S. 2020: Próba periodyzacji dziejów polszczyzny biblijnej, „Język Polski” C, z. 4, s. 10–20.
• Kucała M. 1973: Bohemizmy frazeologiczne w staropolszczyźnie, „Język Polski” LIII, z. 2–3, s. 118–132.
• Kucała M. (opr.) 1984: O języku poetyckim Jana Kochanowskiego. Wybór artykułów z „Języka Polskiego”, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Kraków.
• Kulwicka-Kamińska J. 2011: Z problematyki przekładu biblijnych i koranicznych nazw aniołów oraz innych istot duchowych, „Język Polski” XCI, z. 1, s. 23–35.
• Kwilecka I. 1978: O swobodnych średniowiecznych przekładach biblijnych (na przykładzie tłumaczeń francuskich, czeskich i polskich), „Język Polski” LVIII, z. 2, s. 87–98.
• Lange J. 1930: Kto się w opiekę poda Panu swemu, „Język Polski” XV, z. 6, s. 161–168.
• Laskowski R., Twardzik W. 2005: Samogłoski nosowe w Rozmyślaniu przemyskim (cz. I–III), „Język Polski” LXXXV, z. 3, s. 171–184; z. 4, s. 257–267; z. 5, s. 366–377.
• Leszczyński Z. 1960: Mucha w Biblii królowej Zofii, „Język Polski” XL, z. 2, s. 143–145.
• Lubaś W. 1977: Literacka organizacja rymu Kochanowskiego, „Język Polski” LVII, z. 4, s. 248–256.
• Makuchowska M. (opr.) 2007: Bibliografia języka religijnego 1945–2005, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos, Tarnów.
• Malec T. 1985: Koryncjanie zamiast Koryntianie, „Język Polski” LXV, z. 5, s. 389–390.
• Matuszczyk B. 1993: Kilka uwag o języku Nowego Testamentu (1593) w tłumaczeniu Jakuba Wujka, „Język Polski” LXXIII, z. 4–5, s. 241–245.
• Mika T., Twardzik W. 2011: Jak zagadkowe cztery tytuły rozdziałów w Rozmyślaniu przemyskim pozwalają wyobrażać sobie jego zagubiony autograf, „Język Polski” XCI, z. 5, s. 321–334.
• Mika T., Rojszczak-Robińska D., Ziółkowska O. 2016: W poszukiwaniu genezy tytułów w Rozmyślaniu przemyskim, „Język Polski” XCVI, z. 1, s. 7–23.
• Nitsch K. 1919: Rozbiór językowy Ojczenasza, „Język Polski” IV, z. 1–5, s. 75–85; 116–117; 147–155.
• Nitsch K. 1920: Rozbiór językowy Ojczenasza, „Język Polski” V, z. 1, s. 23–27; z. 2, s. 44–48.
• Nitsch K. 1956: Składnia mianownika l. mn. u pierwszego pisarza Psałterza floriańskiego, „Język Polski” XXXVI, z. 4, s. 241–245.
• Oesterreicher H. 1926: Z teki słownikarza: obierża, „Język Polski” XI, z. 3, s. 76–79.
• Ostrowska E. 1953: Walka o piękne słowo psałterzowe (Psałterz Kochanowskiego i Psałterz brzeski), „Język Polski” XXXIII, z. 4, s. 285–317.
• Ostrowska E., 1970: Rej w ocenie Kochanowskiego, „Język Polski” L, z. 4, s. 241–257.
• Petrov I.N., Twardzik W. 2010: Kamień, który odrzucili budując, czyli o staropolskich imiesłowach nieodmiennych w funkcji podmiotu, „Język Polski” XC, z. 1, s. 5–15.
• Pisarek W. 1995: Kto, o czym, jak i po co?, „Język Polski” LXXV, z. 3, s. 169–182.
• Reczek S. 1951: Od naboya Psałterza puławskiego. (Drobiazg ze staropolskiego słownictwa), „Język Polski” XXXI, z. 2, s. 75–78.
• Reczek S. 1953: Staropolski dostatek (Leksykalna zagadka Psałterza floriańskiego), „Język Polski” XXXIII, z. 1, s. 25–28.
• Rospond S. 1952: Postscriptum do zagadnień lokalizacji Psałterza puławskiego, „Język Polski” XXXII, z. 5, s. 229–231.
• Rospond S. 1961: W. Rozdzieński a J. Kochanowski, „Język Polski” XLI, z. 4, s. 295–302.
• Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1996a: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 1. Prawdopodobna forma 2. i 3. os. lm. trybu rozkazującego będzicie, „Język Polski” LXXVI, z. 2–3, s. 97–102.
• Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1996b: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 2. Byszę i inne stare formy słowa posiłkowego w trybie warunkowym, „Język Polski” LXXVI, z. 4–5, s. 321–327.
• Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1997a: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 3. Formy z aorystycznym by (3 os. lp. czasownika być), „Język Polski” LXXVII, z. 1, s. 41–46.
• Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1997b: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 4. Pierwotne postaci bezokoliczników rzecy, wybawici, „Język Polski” LXXVII, z. 2–3, s. 102–111.
• Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1997c: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 5. Archaiczne formy 2. i 3. os. lp. czasu teraźniejszego si ‘jesteś’ i jeść, je ‘jest’, „Język Polski” LXXVII, z. 4–5, s. 298–302.
• Rzepka W.R., Twardzik W.B. 1999: Archaizmy fleksyjne w Rozmyślaniu przemyskim. 6. Archaiczne formy part. praet. act. I typu przyszed, kupiw, lizw ‘przyszedłszy, kupiwszy, liznąwszy’, „Język Polski” LXXIX, z. 1–2, s. 35–46.
• Rzepka W.R., Twardzik W.B. 2008: Jeszcze jeden kresowizm w Rozmyślaniu przemyskim: imiesłów czynny chciąc, „Język Polski” LXXXVIII, z. 4–5, s. 348–352.
• Sieradzka-Mruk A. 1996: Nawiązanie do perykop biblijnych w kazaniach i homiliach, „Język Polski” LXXVI, z. 2–3, s. 135–140.
• Szagun D. 2002: Biblijny genetivus partitivus czy forma superlatywu w poezji Norwida?, „Język Polski” LXXXII, z. 1, s. 17–20.
• Szelachowska-Winiarzowa L. 2002: Czy Judyta rzeczywiście jadła żemły? Jeszcze o «zagadkowym» staropolskim zielu, „Język Polski” LXXXII, z. 1, s. 68–73.
• Szymański T. 1994: O wielbłądzie w uchu igielnym, „Język Polski” LXXIV, z. 4–5, s. 379–381.
• Śnieżyńska-Stolot E. 1990: Głos historyka sztuki w sprawie powstania Psałterza floriańskiego, „Język Polski” LXX, z. 5, s. 166–174.
• Taszycki W. 1949a: Psałterz floriański nie jest zabytkiem śląskim, „Język Polski” XXIX, z. 1, s. 1–13.
• Taszycki W. 1949b: Psałterz floriański jest zabytkiem małopolskim, „Język Polski” XXIX, z. 3, s. 122–125.
• Urbańczyk S. 1949: Dwie śląskie cechy dialektalne: wymowa typu fała i końcówka miejsc. l. mn. -och (Głos w dyskusji nad miejscem powstania Psałterza floriańskiego), „Język Polski” XXIX, z. 4, s. 170–173.
• Urbańczyk S. 1980: Uwagi o artyzmie Psałterza w przekładzie Jana Kochanowskiego, „Język Polski” LX, z. 5, s. 321–331.
• Urbańczyk S. 1984: Co wiemy o języku Jana Kochanowskiego?, „Język Polski” LXIV, z. 4, s. 242–250.
• Urbańczyk S. 1991: Glosy do Modlitwy Pańskiej i Pozdrowienia Anielskiego, „Język Polski” LXXI, z. 1, s. 9–17.
• Wanicowa Z. 2002: W odpowiedzi na artykuł polemiczny pt. Czy Judyta rzeczywiście jadła żemły?, „Język Polski” LXXXII, z. 3, s. 236–238.
• Wilczewska K. 2003: W Psałterzu Dawidowym!, „Język Polski” LXXXIII, z. 2, s. 150.
• Zarębina M. 2010: Terminologia rodzinna w Ewangelii według św. Mateusza, „Język Polski” XC, z. 2, s. 82–90.
• Zarębski R. 2017: Trwałość i/a stabilność nazewnictwa biblijnego (z badań nad toponimią Nowego Testamentu Szarffenberga z 1556 roku), „Język Polski” XCVII, z. 4, s. 38–49.
• Zarębski R. 2020: Cerkiewnosłowiańskie i wschodniosłowiańskie wpływy językowe w warstwie onimicznej przekładów biblijnych Szymona Budnego (na materiale Nowego Testamentu), „Język Polski” C, z. 2, s. 77–88.
• Zembatówna M. 1952: Czy Psałterz puławski jest zabytkiem środkowomałopolskim?, „Język Polski” XXXII, z. 5, s. 223–229.
• Zbróg P. 2007: Podmiot szeregowy w Rozmyślaniu przemyskim, „Język Polski” LXXXVII, z. 1, s. 48–54.
• Zbróg P. 2008: Grupy apozycyjne w Rozmyślaniu przemyskim, „Język Polski” LXXXVIII, z. 2, s. 105–115.
• Żmigrodzki P. 2020: Powstanie Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego i jego rozwój organizacyjny do 1939 roku, „Język Polski” C, z. 1, s. 6–23.
• Żurowska-Górecka W. 1956: Fragment zaginionego psałterza staropolskiego a Psałterz puławski, „Język Polski” XXXVI, z. 5, s. 346–354.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.31286/JP.101.4.1