Psychologiczne uwarunkowania wychowania moralnego dzieci w młodszym wieku szkolnym

• Authors: Lidia Łysiuk

Title variants

EN

Psychological Determinants of Children Moral Education at Primary School Age

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest usystematyzowanie teoretycznych i empirycznych danych, dotyczących psychologicznych uwarunkowań wychowania moralności dzieci w młodszym wieku szkolnym. Zakłada się, że moralność ujawnia się w sytuacjach, gdy należy uwzględniać potrzeby i prawa drugiego człowieka, i występuje jako system samoregulacji dokonania wyboru między zachowaniem moralnie pożądanym a zachowaniem przekraczającym normę moralną. Każdy etap rozwoju dziecka został scharakteryzowany specyficznymi społecznymi interakcjami, warunkującymi kształtowanie pewnych struktur samoregulacji moralnej. Nowe warunki życia szkolnego powodują pogłębienie poznania rzeczywistości moralnej oraz wpływają na rozwój tożsamości moralnej. Zgodnie z wymienionymi właściwościami rozwoju moralności zostały wyodrębnione merytoryczne aspekty całościowego procesu wychowania w młodszym wieku szkolnym. Po pierwsze są to oddziaływania skierowane na kształcenie każdego z wydzielonych elementów systemu samoregulacji moralnej (wiedza moralna, tożsamość moralna, oceny moralne, empatia i in.). Druga kategoria oddziaływań odnosi się do realnych sytuacji, gdy dziecko jest podmiotem lub przedmiotem czynności moralnych. Właściwości sytuacji o charakterze moralnym uwarunkują cele wychowawcze oraz system oddziaływań skierowane na wspieranie rozwoju moralności dzieci.

EN

The aim of the article is to systematize theoretical and empirical data concerning psychological determinants of children moral education at primary school age. It is assumed that morality appears in situations when one should take into account needs and rights of another person and acts as a system of self-regulation to choose between morally desirable behavior and behavior beyond moral norm. Each stage of child’s development has been characterized by specific social interactions, determined formation of certain structures of moral self-regulation. New school life conditions cause deepening of moral reality learning and influence moral identity development. According to the mentioned features of morality development, substantive aspects of the overall process of upbringing at a primary school age were identified. First of all, impacts directed at the separate elements of moral self-regulation system formation (moral knowledge, moral identity, moral assessments, empathy and others). Second, czostajategory of interactions refers to real situations when child is a subject or object of moral activities. Features of moral situation determine educational goals and system of influences aimed at supporting children’s morality development.

Keywords

PL

moralność; rozwój moralności; młodszy wiek szkolny; wychowanie moralności

EN

morality; morality development; primary school age; moral education

• Publisher: Towarzystwo Naukowe KUL & Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2019
• Volume: 66
• Issue: 10: Nauki o rodzinie
• Pages: 35-48

Contributors

author

Lidia Łysiuk

• Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie

References

• Borzowicz L.I., Problemy formirowanija licznosti. Moskwa: Wydawnictwo Instituta prakticzeskoj psychologii 1997.
• Burns P., Razwitie Ja-koncepcji i wospitanie, Moskwa: Wydawnictwo Progress 1986.
• Chutorański M., Moralność, rozwój moralny, wychowanie moralne, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja” 2012, nr 2, s. 97-106.
• Dawson T., Moral Education: A Review of Constructivist Theory and Research, unpublished position paper, Berkeley, CA: University of California at Berkeley 1994, https://www.re¬¬¬¬¬searchgate.net/publication/254789360 (dostęp: 28.02.2018).
• Dawydow W.W., Problemy razwiwajuszego obuczenia, Moskwa: Wydawnictwo Pedagogika 1986.
• Drobnicki O.G., Poniatie morali, Moskwa: Wydawnictwo Nauka 1974.
• Fenstermacher G.D., Osguthorpe R.D., Sanger M.N., Teaching Morally and Teaching Morality, „Teacher Education Quarterly” 36(2009), nr 3, s. 7-19.
• Foa C., Brugman D., Mancinia T., School Moral Atmosphere and Normative Orientation to Explain Aggressive and Transgressive Behaviours at Secondary School, „Journal of Moral Education” 41(2012), nr 1, s. 1-22.
• James W., Pragmatyzm. Nowoje nazwanie dla niekotorych starych metodow myszlenia. Popularnyie lekcii po filosofi, Moskwa: Wydawnictwo ЛКИ 2011.
• Jambon M., Smetana J., Moral Complexity in Middle Childhood: Children’s Evaluations of Necessary Harm, „Developmental Psychology” 50(2014), nr 1, s. 22-33.
• Hardy S., Walker L.J, Olsen J.A., Woodbury R.D., Hickman J.R., Moral Identity as Moral Ideal Self: Links to Adolescent Outcomes, „Developmental Psychology” 50(2014), nr 1, s. 45-57.
• Harter S., Developmental Processes in the Construction of the Self, w: Integrative Processes and Socialization: Early to Middle Childhood, red. T.D. Yawkey, J.E. Johnson, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates 1988, s. 45-78.
• Harter S., The Construction of the Self: Developmental and Sociocultural Foundations, New York–London: Guilford 2012.
• Kochanska G., Koenig J.L., Barry R.A., Sanghang K., Yoon J.E., Children’s Conscience during Toddler and Preschool Years, Moral Self, and a Competent, Adaptive Developmental Trajectory, „Developmental Psychology” 46(2010), s. 1320-1332.
• Lapsley D., Stey P., Moral Self-Identity as the Aim of Education, w: Handbook of Moral and Character Education, red. L. Nucci and D. Narvaez, London: Taylor & Francis, 2014, s. 84-100.
• Leea Chi-M., Taylor M.J., Moral Education Trends over 40 Years: A Content Analysis of the Journal of Moral Education (1971–2011), „Journal of Moral Education” 42(2013), nr 4, s. 399-429.
• Narvaez D., Lapsley D.K., Teaching Moral Character: Two Alternatives for Teacher Education, „The Teacher Educator” 43(2008), nr 2, s. 156-172.
• Nucci L., Turiel E., Capturing the Complexity of Moral Development and Education, „Mind, Brain, and Education” 3(2009), nr 3, s. 151-159.
• Rizzo K., Bajovic M., Moral Literacy through Two Lenses: Pre-service Teachers, „International Journal of Teaching and Learning in Higher Education” 28(2016), nr 1, s. 131-138.

Identifiers

DOI

10.18290/rt.2019.66.10-3