Funkcjonowanie uwagi a poziom umiejętności czytania u dzieci w wieku wczesnoszkolnym

• Authors: Anna Nowotnik

Title variants

EN

Attention functioning and level of reading skills in early school children

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wyniki badania dotyczącego związku poziomu umiejętności czytania i funkcjonowania uwagi u dzieci w wieku wczesnoszkolnym. W zakresie umiejętności czytania pomiarowi poddano dwa wymiary – dekodowanie i rozumienie. Zastosowano do tego narzędzie PROLEXIA. Natomiast w zakresie funkcjonowania uwagi analizie poddano takie jej funkcje jak: koncentracja, zdolność spostrzegania, impulsywność, nieuważność (inattention) oraz zdolność hamowania poznawczego. Do pomiaru zdolności hamowania poznawczego zastosowano trójkolorową wersję zadania Stroopa, natomiast pozostałe parametry uwagi zbadano za pomocą Testu badania uwagi D2. Do analizy wyników zastosowano metodę analizy skupień na przypadkach według procedury k-średnich. Dla wszystkich grup wiekowych łącznie wyodrębniono 5 skupień (parametrów uwagi) istotnie różniących się między sobą pod względem sposobu organizacji (profil uwagi), które nazwano kolejno: „przeciętni”, „skoncentrowani”, „nieskoordynowani”, „impulsywni” i „rozkojarzeni”. Zaobserwowano istotne statystycznie różnice w zakresie poziomu umiejętności czytania pomiędzy grupami. „Skoncentrowani” uzyskiwali istotnie wyższe wyniki niż „nieskoordynowani” oraz istotnie wyższe niż „przeciętni”, w obydwu przypadkach – zarówno w dekodowaniu, jak i w rozumieniu.

EN

The paper presents results of research on the level of reading skill and attention functioning in early school children. The study involved 256 I–III grade elementary school children, each grade numbering roughly one third of the sample population. Two dimensions of reading skills (decoding and reading comprehension) were measured by PROLEXIA test and five attention parameters (concentration, perceptivity, impulsivity, inattention and cognitive inhibition) were measured. The three colour version of the Stroop Test was applied as a cognitive inhibition task. The D2 Test of Attention by Brickenkamp was used to measure concentration, perceptual abilities, impulsiveness and inattention. Cluster analysis was used for all ages. Five significantly different groups of all participating children were identified, respectively labelled as: "uncoordinated," "average," "impulsive," "focused" and "distracted" according to attention function. In the cases of decoding and comprehension there were statistically significant differences in literacy levels between "focused", who produced significantly higher reading scores than the "uncoordinated" and "average".

Keywords

PL

psychologia poznawcza; umiejętność czytania; dekodowanie; hamowanie poznawcze; rozumienie; uwaga

EN

cognitive psychology; attention span; comprehension; decoding; inhibitory control; reading skill

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2013
• Issue: 1(121)
• Pages: 37–53

Dates

issued

2013-03-31

Contributors

author

Anna Nowotnik

• Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

References

• Bednarek, D. B., Saldaña, D., Quintero-Gallego, E., García, I., Grabowska, A. i Gómez, C. M. (2004). Attentional deficit in dyslexia: a general or specific impairment? Neuroreport, 15(11), 1787–1790.
• Borkowska, A. (2006). ADHD a dysleksja rozwojowa. W: G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja rozwojowa: perspektywa psychologiczna (s. 109–124). Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
• Borkowska, A. (2007). Deficyty uwagi i hamowania reakcji w zespole ADHD. W: M. Kostka-Szymańska i G. Krasowicz-Kupis (red.), Dysleksja: problem znany czy nieznany? (s. 261–276). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Borkowska, A. (2008). Procesy uwagi i hamowania reakcji u dzieci z ADHD z perspektywy rozwojowej neuropsychologii klinicznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Brickenkamp, R. (2003). Test D2; test badania uwagi. Podręcznik. Przeł. E. R. Dajek. Warszawa: Wydawnictwo Erda.
• Brzezińska, A. (2004). Poziom umiejętności czytania u uczniów szkół podstawowych. Forum Oświatowe, 2(31), 11–30.
• Chen, R., Jaccard, J. J., Turner, W. E. i Vellutino, F. R. (2007). Components of reading ability: multivariate evidence for a convergent skills model of reading development. Scientific Studies of Reading, 11(1), 3–32.
• Conners, F. A. (2009). Attentional control and the simple view of reading. Reading and Writing, 22, 591–613.
• Dajek, E. R. (2003). Polska standaryzacja testu D2 do badania uwagi R. Brickenkampa. Warszawa: Wydawnictwo Erda.
• Donfrancesco, R. Mugnaini, D. i Dell’Uomo A. (2005). Cognitive impulsivity in specific learning disabilities. European Child and Adolescent Psychiatry, 14(5), 270–275.
• Facoetti, A., Lorusso, M. L.,Cattaneo, C., Galli, R. i Molteni, M. (2004). Spowolnienie skupiania uwagi wzrokowej i słuchowej u dzieci z dysleksją rozwojową. W: A. Grabowska i K. Rymarczyk (red.), Dysleksja – od badań mózgu do praktyki (s. 99–122). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN.
• Golden, Ch. J., Freshwater, S. M i Golden, Z. (2003). Stroop Color and Word Test Children’s version for ages 5–14: a manual for clinical and experimental uses. Wood Dale (IL): Stoelting.
• Gough, P. i Tunmer, W. (1986). Decoding, reading, and reading disability. Remedial and Special Education, 7, 6–10.
• Hoover, W. A. i Gouh, P. B. (1990). The simple view of reading. Reading and Writing, 2, 127–160.
• Kagan, J. (1965). Reflection-impulsivity and reading ability in primary grade children. Child Development, 36(3), 609–619.
• Keenan, J. M., Betjemann, R. S., Wadsworth, S. J., DeFries, J. C. i Olson, R. K. (2006). Genetic and environmental influences on reading and listening comprehension. Journal of Research in Reading, 29(1), 75–91.
• Krasowicz-Kupis, G. (2009). Psychologia dysleksji. Warszawa: PWN.
• Krejtz, I. (2012). Korepetycje poznawcze. Rola pamięci roboczej i kontroli uwagi w przewidywaniu osiągnięć szkolnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.
• Lipowska, M. (2011). Dysleksja i ADHD współwystępujące zaburzenia rozwoju: neuropsychologiczna analiza deficytów pamięci. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Marzocchi, G. M. , Ornaghi, S. i Barboglio, S. (2009). What are the causes of the attention deficits observed in children with dyslexia? Child Neuropsychology, 15(6), 567–581.
• McLeod, C. M. (1991). Half a century of research on the Stroop effect: an integrative review. Psychological Bulletin, 109(2), 163–203.
• Nowotnik, A. (2011). Funkcjonowanie uwagi a poziom umiejętności czytania u dzieci w wieku wczesnoszkolnym [Niepublikowana praca magisterska]. Poznań: Instytut Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
• Nowotnik, A. (2012). Funkcjonowanie uwagi u dzieci w wieku wczesnoszkolnym: grupy ryzyka. Edukacja, 117(1), 87–102.
• Ober, J. K. i Ober-Łopatka, K. M. (1998). Pomiar sprawności czytania metodą PROLEXIA [maszynopis udostępniony przez autora]. Poznań.
• Ober, J., Dylak, J., Łopatka, J., Czarnecki, P., Balcer, M., Nowak, T. i Herczyński, J. (2006). Badanie czynności skanowania linii tekstu w trakcie czytania z kontrolą zrozumienia: raport z badań [maszynopis udostępniony przez autorów]. Poznań.
• Posner, M. I. i Petersen, S. E. (1990). The attention system of the human brain. Annual Review of Neuroscience, 13, 25–42.
• Shaywitz B., Fletcher J., Holahan J. i Shaywitz S. (1992). Discrepancy compared to low achievement definitions of reading disability: results from the Connecticut longitudinal study. Journal of Learning Disabilities, 25, 639–48.
• Sherman, E. S., Strauss, E., Spellacy, F. i Hunter, M. (1995). Construct validity of WAIS—R factors: neuropsychological test correlates in adults referred for evaluation of possible head injury. Psychological Assessment, 7(4), 440-444.
• Serfontein, G. (2010). Twoje nadpobudliwe dziecko. Przeł. J. Jankowski. Warszawa: Wydawnictwo Pruszyński.
• Stroop, J. R. (1935). Studies of interference in serial verbal reactions. Journal of Experimental Psychology, 18(6), 643–662.
• Vellutino, F. R., Tunmer, W. E., Jaccard, J. J., i Chen, R. (2007). Components of reading ability: multivariate evidence for a convergent skills model. Scientific Studies of Reading, 11(1), 3–32
• Walczyk, J. J. (2000). The interplay between automatic and control processes in reading. Reading Research Quarterly, 35(4), 554–566.
• Walczyk, J. J., Marsiglia, C. S., Johns, A. K. i Bryan, K. S. (2004). Children’s compensations for poorly automated reading skills. Discourse Processes, 37(1), 47–66.
• Wittrock, M. C. (1991). Generative teaching of comprehension. Elementary School Journal, 92(2), 167–182.
• Wygotski, L. S. (1971). Wybrane prace psychologiczne. Przeł. E. i J. Flesznerowie. Warszawa: PWN.
• Zumberge, A., Baker, L. A. i Manis, F. R. (2007). Focus on words: a twin study of reading and inattention. Behavioral Genetics, 37(2), 284–293.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2013/1-3-nowotnik-funkcjonowanie-uwagi-a-poziom-umiejetnosci-czytania.pdf

Identifiers

ISSN

0239-6858