Bezprawne przejęcie przez władze komunistyczne majątku Stowarzyszenia "Opieka nad Dziewczętami pod wezwaniem św. Józefa" w Krakowie

• Authors: Ordon Marta
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zagadnieniem wrogiej polityki państwa w stosunku do Kościoła w okresie Polski Ludowej zajmowało się już wielu autorów. Nadal jednak brakuje opracowań na temat ówczesnego położenia zgromadzeń zakonnych, a problem sytuacji prawnej niehabitowych zgromadzeń - występujących wobec władz jako stowarzyszenia - nigdzie nie został poruszony. Skłania to do podjęcia badań nad tym zagadnieniem. Niniejsza publikacja ma na celu przedstawienie represyjnych, wielokrotnie bezprawnych działań władz komunistycznych względem Zgromadzenia Sług Jezusa, które oficjalnie występowało jako Stowarzyszenie “Opieka nad Dziewczętami”. Zgromadzenie, powstałe w okresie prześladowań carskich, kiedy zakazane było tworzenie nowych zakonów katolickich na ziemiach polskich, miało charakter ukryty. Po I wojnie światowej, gdy można już było jawnie prowadzić działalność, Siostry zdecydowały o zachowaniu tej formy życia zakonnego. W celu reprezentowania na zewnątrz Zgromadzenia Siostry Sługi Jezusa powołały w latach 1917-1919 trzy oddzielne Stowarzyszenia “Opieka nad Dziewczętami”: w Krakowie, Lublinie i Warszawie. W niniejszym opracowaniu przedstawiona zostanie sprawa likwidacji przez władze komunistyczne i przejęcia majątku na Skarb Państwa jedynie krakowskiego Stowarzyszenia4 . Podstawę opracowania stanowią materiały archiwalne pochodzące z Archiwum Zgromadzenia Sług Jezusa (ASJ), Archiwum Akt Nowych (AAN), Centralnego Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (AMSWiA) oraz Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKM-K).

Keywords

PL

Kościół katolicki; Kościół w PRL; Polska Rzeczpospolita Ludowa; Prawo o stowarzyszeniach; prawo wyznaniowe; relacje państwo-kościół; wolność sumienia i wyznania; zgromadzenia zakonne; zrzeszenia religijne

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2001
• Volume: 2
• Pages: 127-148

Contributors

author

Ordon Marta

• Katolicki Uniwersytet Lubelski

References

• A. Jakubczyk, A. Kulka, H. Sula, Zgromadzenie Sióstr Sług Jezusa, w: Dziedzictwo Błogosławionego Honorata Koźmińskiego, red. H. I. Szumił, G. Bartoszewski, Warszawa – Sandomierz 1998, s. 295-330.A. Pruszkowski, Nowe prawo o stowarzyszeniach, Warszawa 1933, s. 50.
• B. Graczyk, Postępowanie administracyjne, Warszawa 1953, s. 98.
• B. Zubert, T. Bach, Ograniczenia w realizacji własnego charyzmatu przez instytuty zakonne w okresie rządów totalitarnych w Polsce (1945-1989), “Roczniki Nauk Prawnych”, t. 4, Lublin 1994, s. 81-101
• E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Teksty. Wzory i formularze, Warszawa 1964, s. 34-36
• E. Smoktunowicz, Prawo zrzeszania się w Polsce, Warszawa 1992, s. 27-34;
• E. Smoktunowicz, Wolność zrzeszania się i jej wpływ na obowiązujące prawo w Polsce, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Ius 1993, s. 192;
• H. Misztal, Historia relacji państwa do kościołów i innych wyznań w Polsce, w: Prawo wyznaniowe, dz. cyt., s. 150-152
• H. Misztal, Polskie prawo wyznaniowe, t. 1, Lublin 1996, s. 202-204;
• J. Blicharz, Pozycja prawna stowarzyszeń. Studium prawnoadministracyjne, Wrocław 1996, s. 18-22;
• J. Kowalik, Polityka władz PRL wobec zakonów, “Chrześcijanin w świecie” 1994, nr 1, s. 136-157
• J. Szreniawski, Problemy prawne stowarzyszeń, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Ius 1993, s. 214.
• M. Jaroszyński, M. Zimmermann, W. Brzeziński, Polskie prawo administracyjne. Część ogólna, Warszawa 1956, s. 372.
• M. Ordon, Represje władz komunistycznych wobec lubelskiej placówki Zgromadzenia Sług Jezusa, “Studia z prawa wyznaniowego”, t. 1, Lublin 2000, s. 117-142.
• P. Brzozowska, Sługi Jezusa, w: Zakony św. Franciszka w Polsce w latach 1772-1970, red. J. R. Bar, cz. 1, Warszawa 1978, s. 186-194;
• P. Brzozowska, Zgromadzenie Sióstr Sług Jezusa, w: Kalendarz Rodziny Katolickiej, Warszawa 1989, s. 57-58;
• P. Brzozowska, Zgromadzenie Sług Jezusa, “Trzeźwymi bądźcie…” 1989, nr 2, s. 43-45;
• P. M. Gajda, Jubileusz stulecia Zgromadzenia Sług Jezusa, “Currenda. Organ Urzędowy Diecezji Tarnowskiej” 1986, nr 1-3, s. 23-32.
• Prawo administracyjne, red. M. Jaroszyński, Warszawa 1952, cz. II, s. 119-120;
• S. Fudali, Zgromadzenie Sług Jezusa w latach 1939-1947, w: Żeńskie Zgromadzenia Zakonne w Polsce 1939-1947, red. A. Chruszczewski, K. Dębowska, J. Kozłowski, t. 5, Lublin 1989, s. 229-287;
• S. Urbanowicz, Nowe prawo o stowarzyszeniach. Referat wygłoszony w Biurze Pracy Społecznej w dniu 22 listopada 1932 r., Warszawa 1932, s. 11-12.
• W. Bar, Wolność zrzeszania się osób wierzących, w: Prawo wyznaniowe, red. H. Misztal, Lublin 2000, s. 417-418.
• W. Czapiński, Prawo o stowarzyszeniach z komentarzami, Warszawa 1935, s. 46-47