Dobre sąsiedztwo potwierdzone indygenatem – trzy przypadki hospodarów mołdawskich w XVII w.

• Authors: Milewski Dariusz

Title variants

EN

Good neighbourhood affirmed by an indigenatus – three cases of Moldavian hospodars in 17th Century

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Moldavia in modern age – especially in 16th and 17th centuries – being a tributary to the Ottoman Empire – still caught Polish attention. Both Poles and Turks considered Moldavia as a buffer which needed their attention. Such a situation allowed more ambitious hospodars to balance and keep as large an autonomy as it possibly could. Although Moldavian hospodars had to obey to the Porte, they often kept close diplomatic and even military relationships with Poland. Giving Polish indigenous to hospodars was a good way to keep them in obedience to Poland. This honour was given – among the others – to Miron Barnovski, Vasile Lupu and Gheorghe Ştefan. All these hospodars – although they fought against each other – saw in Poland a guarantor of their power. This article discusses the policy of these hospodars toward Poland and focuses on the circumstances of giving Polish indigenous to these rulers. The article also signals some historical principles ruling the actions of Poles, Moldavian and Turks in this difficult period.

Keywords

Moldavia; hospodars; indigenatus

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
• Year: 2015
• Volume: 22
• Pages: 108-129

Contributors

author

Milewski Dariusz

• Wydział Nauk Historycznych i Społecznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie:
• Archiwum Radziwiłłów, dz. VI: 36.
• Archiwum Zamoyskich: 413.
• Metryka Koronna: 177, 192, 195.
• Metryka Koronna, Libri Legationum: 30, 32, 33.
• Zbiór Dokumentów Papierowych: 3974.
• Zbiór Dokumentów Pergaminowych: 5334.
• Archiwum Narodowe w Krakowie, Zbiór Pinocciego, IT, nr 363.
• Biblioteka Muzeum Narodowego im. Książąt Czartoryskich w Krakowie: 357.
• Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kórniku: 991.
• Львiвcькa наукова бібліотека ім. B. Cтефаника HAH України: fond 103, Sapiehowie, dz. 1, teka 7, nr 1046.
• Costin M., Latopis ziemi mołdawskiej, w: tenże, Latopis ziemi mołdawskiej i inne utwory historyczne, wyd. Czamańska I., Poznań 1998.
• Documente privitoare la istoria României culese din arhivele polone, t. 2, Secolul al XVII-lea, wyd. Corfus I., Bucureşti 1983.
• Documente privitóre la istoria Românilor culese de Eudoxiu de Hurmuzaki, t. 5, cz. 2, Bucuresci 1886.
• Documente privitóre la Istoria Românilor urmare la colecţiunea lui Eudoxiu Hurmuzaki, supl. 1, t. 1, wyd. Tocilescu G.G., Odobescu A.I., Bucuresci 1886.
• Documente privitóre la Istoria Românilor urmare la colecţiunea lui Eudoxiu Hurmuzaki, supl. 2, t. 2, wyd.Bogdan I., Bucuresci 1895.
• Documente privitóre la istoria Românilor. Urmare la colecţiunea lui Eudoxiu de Hurmuzaki, supl. 2, t. 3, wyd. Bogdan I., Bucureşti 1900.
• Dogiel M., Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, t. 1, Vilnae 1758.
• Дoкумeнты oб ocвoбoдитeльнoй вoйнe укpaинcкoгo нapoдa 1648-1654 гг., wyd. П.П Гудзeнкo, Киeв 1965.
• Л. Гвоздик, Анонімний „Oпис весілля Tимоша Хмельницького” (1652) як історичне джерело, w: Наукові записки. Збірник праць молодих вчених та аспірантів, t. 1, Київ 1996.
• Jakuba Michałowskiego, wojskiego lubelskiego, a później kasztelana bieckiego księga pamiętnicza, z dawnego rękopisma będącego własnością Ludwika hr. Morsztyna, wyd. Helcel A.Z., Kraków 1864.
• Katalog dokumentów tureckich. Dokumenty do dziejów Polski i krajów ościennych w latach 1455-1672, wyd. i oprac. Abrahamowicz Z., w: Katalog rękopisów orientalnych ze zbiorów polskich, red. Strelcyn S., t. 1, cz. 1, Warszawa 1959.
• Korespondencja Stanisława Koniecpolskiego, hetmana wielkiego koronnego 1632-1646, oprac. Biedrzycka A., Kraków 2005.
• Kraus G., Cronica Transilvaniei 1608-1655, wyd. Duzinchevici G., Reus-Mîrza E., Bucureşti 1965.
• Monumenta Hungariae Historica, wyd. Szilágyi S., t. 23, Budapest 1874.
• Ottoman-Polish Diplomatic Relations (15th-18th Century). An Annotated Edition of Ahdnames and Other Documents, wyd. Kołodziejczyk D., Leiden-Boston-Köln 2000.
• Paweł z Aleppo, Путешествie aнтіохійскаго патріарха Макарія въ Россію въ половине XVII в., описанное его сыномъ архидіакономъ Павлом Алеппскимъ, wyd. Муркос Г., w: Чтенія въ Иммператорскомъ обществе исторіи и древностей россійскихъ, red. Бapcoв E.B., t. 4, cz. 2, Москва 1896.
• Rudawski W.J. , Historia polska od śmierci Władysława IV aż do pokoju oliwskiego, wyd. Spasowicz W. , Petersburg 1855.
• Studii şi documente cu privire la istoria Romînilor, t. 4: Legăturile principatelor romîne cu Ardealul de la 1601 la 1699, wyd. Iorga N., Bucureşti 1902.
• Török-Magyarkori történelmi emlékek: Okmánytár, t. 4, wyd. Szilády Á., Szilágyi S., Pest 1869.
• Transsylvania et bellum boreo-orientale. Acta et documenta, wyd. Szilágyi S. , t. 1, Budapest 1890.
• Ukrainne sprawy. Przyczynek do dziejów polskich, tatarskich i tureckich XVII wieku, wyd. Przyłęcki S., Lwów 1842.
• Baтиканcьки мaтepiaли дo icтopiї Укpaїни, t. 1 – Дoнeceння pимcькиx нунцiїв пpo Укpaїну, w: Жepeлa дo icтopiї Укpaїни, t. 16, wyd. Toмaшiвcький C. , Львiв 1924.
• Volumina Legum, wyd. Ohryzko J. , t. 2-4, Caнкт-Пeтepбуp 1859.
• Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polscze, wyd. Niemcewicz J.U. , t. 5, Puławy 1830.
• Жерела до історії України-Руси, wyd. Кордуба M. , t. 12, Львів 1911.
• Album armorum nobilium Regni Poloniae XV-XVIII saec. Herby nobilitacji i indygenatów XV-XVIII w., wstęp, oprac. i edycja Trelińska B. , Lublin 2001.
• Baidaus E., Politica şi diplomaţia Moldovei în timpul domniei lui Vasile Lupu (relaţii politice cu Republica Nobiliară Polonă şi Rusia Moscovită în anii 1634–1653), Chişinău 1998.
• BaidausE. , War, Diplomacy, and “Family Affairs” in Seventeenth-Century Eastern Europe: Moldavia in the Danubian Policy of Bohdan Khmelnytsky(1648-1653), “Canadian Slavonic Papers / Revue canadienne des slavistes”, vol. LIV, nos. 1-2, March-June 2012 / mars-juin 2012.
• Baranowski B. , Polska a Tatarszczyzna w latach 1624-1629, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Wydział II, Sectio II, nr 1, Łódź 1948.
• Berindei M., La Porte Ottomane face aux Cosaques Zaporogues. 1600-1637, „Harvard Ukrainian Studies”, 1977, t. 1, z. 3.
• Borowiak A., Powstanie kozackie 1638, Zabrze 2010.
• Cichocki M. , Mediacja Francji w rozejmie altmarskim, „Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny. Seria II, tom XLII”, Kraków 1930.
• Ciesielski T. , Od Batohu do Żwańca. Wojna na Ukrainie, Podolu i o Mołdawię 1652-1653, Zabrze 2007.
• Ciesielski T., Sejm brzeski 1653 r. Studium z dziejów Rzeczypospolitej w latach 1652-1653, Toruń 2003.
• Constantinov V. , Alianţe dinastice în Ţara Moldova după domniile lui Radu Mihnea, „Revista de Istorie a Moldovei”, 2008, nr 2 (74).
• Constantinov V. , Ţara Românească şi Ţara Moldovei în timpul domniilor lui Radu Mihnea, Iaşi 2007.
• Czapliński W. , Marcin Kalinowski, w: Polski słownik biograficzny, t. 11, Warszawa 1964-1965.
• Czamańska I., Mołdawia i Wołoszczyzna wobec Polski, Węgier i Turcji w XIV i XV wieku, Poznań 1996.
• Czamańska I., Oswobodziciel czy najeźdźca? Polityka Jana III Sobieskiego wobec hospodarstw Mołdawii i Wołoszczyzny, „Roczniki Historyczne”, 1989-1990, t. 55-56.
• Czamańska I., Rumuńska imigracja polityczna w Polsce XVII wieku, „Balcanica Posnaniensia. Acta et studia”, 1993, t. 6.
• Czermak W. , Plany wojny tureckiej Władysława IV, Kraków 1895.
• Długołęcki W.J., Batoh 1652, Warszawa 1995.
• Dragnev D., Baidaus E., Bodeanu G., Domnii Ţării Moldovei: studii, Chişinău 2005.
• Duzinchevici G. , Miron Barnovschi Moghilă şi Polonii, „Anuarul Institului de Istorie Naţională”, red. Lapedatu A., Lupaş I., t. 7, 1936-1938, Bucureşti 1939.
• Eremia I., Relaţiile externe ale lui Vasile Lupu (1634-1653). Contribuţii la istoria diplomaţiei moldoveneşti în secolul al XVII-lea, Chişinău 1999.
• Gawęda M., Powstanie kozackie 1637, Zabrze 2007.
• Gawron P. , Jan Zamoyski, kanclerz i hetman wielki koronny, wobec zmagań turecko-habsburskich w latach 1593-1605/6, w: Polska wobec wielkich konfliktów w Europie nowożytnej. Z dziejów dyplomacji i stosunków międzynarodowych w XV-XVIII wieku, red. Skowron R. , Kraków 2009.
• Golimaş A.H. , Un domnitor – O epocă. Vremea lui Miron Barnovschi voievod al Moldovei, Bucureşti 1980.
• Horn M. , Chronologia i zasięg najazdów tatarskich na ziemie Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1600-1647, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, 1962, t. 8, cz. 1.
• Гpушeвcький M. , Icтopiя Укpaїни-Pуcи, t. 8, Hью-Йopк 1956.
• Kotłubaj E., Życie Janusza Radziwiłła, Wilno-Witebsk 1859.
• Łoziński W., Prawem i lewem, Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, oprac.Tazbir J. , Warszawa 2005.
• Majewski W. , Mikołaj Potocki, w: Polski słownik biograficzny, t. 28, Warszawa 1984
• MarkowiczM. , Najazd Rakoczego na Polskę 1657, Zabrze 2011
• Milewski D. , A Campaign of the Great Hetman Jan Zamoyski in Moldavia (1595). Part I. Politico-diplomatic and military preliminaries, „Analele ştiinţifice de Istorie, codrul cosminului”, 2012, t. 18, nr 2; Part II. The Battle of Ţuţora and Aftermath, „Analele ştiinţifice de Istorie, codrul cosminului”, 2013, t. 19, nr 1.
• Milewski D. , Between a Magnate and a Cossack – Two Marriages of Vasile Lupu`s Daughters, „Series Byzantina”, 2008, vol. VI.
• Milewski D. , Jerzy Kutnarski – Polak w służbie mołdawskiej i polskiej, „Echa Przeszłości”, 2012, t. 13.
• Milewski D. , Kryzys wojskowości polskiej na przykładzie kampanii żwanieckiej Jana Kazimierza, „Barok”, 2001, R. 8, nr 15.
• Milewski D. , Mołdawia w planach wojny tureckiej Władysława IV, „Przegląd Wschodni”, 2005/2006, t. 9, z. 4 (36).
• Milewski D. , Polsko-mołdawska współpraca wojskowa przeciw Kozakom w latach 1654-1655 (Colaborarea polono-moldovenească împotriva cazacilor din anii 1654-1655), w: „Moldova între tradiţie şi actualitate”. Conferinţa ştiinţifică dedicată jubileului de 300 de ani de la înscăunarea lui Dimitrie Cantemir, red. Moşanu L. ,Levinţa Ş., Codreanu I. , Constantinov V. ,Braga D., Chişinău 2011.
• Milewski D., Rywalizacja polsko-kozacka o Mołdawię w dobie powstania Bohdana Chmielnickiego (1648-1653), Zabrze 2011.
• Milewski D., Siedmiogród i księstwa naddunajskie wobec sojuszu kozacko-moskiewskiego w 1654 r., w: Studia z dziejów stosunków Rzeczypospolitej z Państwem Moskiewskim w XVI-XVII wieku, red. M. Nagielski, K. Bobiatyński, P. Gawron, Zabrze – Tarnowskie Góry 2013.
• Milewski D., The Granting of Polish Indygenat to the Moldavian Voyevode Miron Barnovski, „Medieval and Early Modern Studies for Central and Eastern Europe”, 2011, t. 3.
• Milewski D., Ucieczka z Krymu AD 1652, „Mówią wieki”, 2011, nr 01/11 (612).
• Milewski D., Walka o tron mołdawski w 1572 roku, w: Z dziejów wojskowości staropolskiej. Epoka staropolska, czasy zaborów, czasy najnowsze, red. Milewski D., Kraków 2011.
• Milewski D., Wyprawa na Suczawę 1653, Zabrze 2007.
• Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, Wrocław 2000, t. 1.
• Plewczyński M. , Wojny i wojskowość polska w XVI wieku. Tom I. Lata 1500-1548, Zabrze 2011; t. 2, Lata 1548-1575, Zabrze-Tarnowskie Góry 2012; t. 3, Lata 1576-1599, Zabrze-Tarnowskie Góry 2013.
• Plewczyński M., Wojny Jagiellonów z wschodnimi i południowymi sąsiadami Królestwa Polskiego w XV wieku, Siedlce 2002.
• Podhorodecki L., Wojna polsko-turecka 1633-1634, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości”, 1976, t. 20.
• Sas J., Wyprawa Zamoyskiego na Mołdawię, „Przegląd Powszechny”, 1897, R. 14, t. 66.
• Skorupa D., Stosunki polsko-tatarskie 1595-1623, Warszawa 2004.
• Stoicescu N., Dicţionar al marilor dregători din Ţara Românească şi Moldova, sec. XIV-XVII, Bucureşti 1971.
• Şerban C., Vasile Lupu, domn al Moldovei, Bucureşti 1991.
• Tomkiewicz W., Bitwa pod Kumejkami (16 XII 1637), „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, 1937, t. 9, z. 2.
• Zahariuc P. , Ţara Moldovei în vremea lui Gheorghe Ştefan voievod (1653-1658), Iaşi 2003.