Kultura popularna a kultura medialna - wybrane problemy teorii i rzeczywistości

• Authors: Pawlus Tadeusz

Title variants

EN

Popular Culture and Media Culture - Selected Issues on Theory and Reality

• Languages of publication: PL

Abstracts

Spotykane w literaturze przedmiotu oraz w dyskursie publicznym pojmowanie kultury popularnej jako synonimu kultury masowej jest – w moim przekonaniu – nie do przyjęcia. Nie można zaprzeczyć, że takie podejście może prowadzić do „uporządkowania” obrazu zjawisk kulturowych poprzez wskazanie ich obszarów „pozytywnych” – kultura elitarna (wysoka) i obszarów „negatywnych” – kultura ludowa/masowa (niska). Jednakże nie da się też zaprzeczyć, że jest to czarno-biały obraz, który w zasadzie wyklucza optymistyczną refleksję wobec kultury popularnej, stanowiącej fenomen rzeczywistości społecznej współczesnego świata. Dzisiejszy uczestnik kultury bardziej wybiera niż odbiera przekazywane komunikaty. W takiej perspektywie kultura popularna jest źródłem emancypacji, ponieważ istnieje wiele „kultur prawomocnych” oraz sposobów odczytania komunikatów kultury „popularnej”. Jakkolwiek jednak by było, granice między kulturą elitarną (wyższą) a kulturą popularną (niższą) ulegają procesualnemu zacieraniu, zmianie i ponownemu nakreśleniu. W takim duchu argumentuje między innymi Jerzy Szacki, który stwierdza lapidarnie i dosadnie zarazem, że „popularną bywa nie tylko ewidentna tandeta, elitaryzm zaś nie stanowi żadnej gwarancji poziomu”. Człowiek współczesny żyje i funkcjonuje w świecie dynamicznego rozwoju mediów elektronicznych, co umożliwia wpływ odbiorców na różnorodne treści i formy przekazu kulturowego. Świat medialny tworzy zasadnicze ramy dyskursu publicznego, w którym coraz bardziej popularne staje się określenie homo medius.

EN

The equation of the term „popular culture” with „mass culture”, as seems has become common practice not only within the framework of public discourse but in specialized publications as well, in my opinion misses the point. Though it can hardly be denied that such an approach may facilitate the (simplified) labeling of cultural phenomena by pigeonholing them into „positive” and „negative” categories – upper class high brow culture (whatever this means) versus lower-class mass- or popular-culture, it is equally obvious that such an approach reduces a complex issue to an oversimplified black- and- white picture, which, from its outset, excludes to a certain degree the positive assessment of popular culture, which, after all, constitutes an important element of today’s social reality. Today’s culture consumers rather tend to select emitted messages actively than to receive them passively. By adopting this point of view, popular culture presents itself as a source of emancipation, as there exist as many distinct forms of received cultural patterns as there are various ways to interpret messages conveyed by means of popular culture. Likewise it can be observed, that there does not exist a fixedly defined line to separate superior forms of culture form its inferior manifestations, but there prevails a continuous shifting of boundaries that underlie permanent changes, eradications and new definitions. A similar opinion expresses- among others- Jerzy Sacki, who coined the phrase that „while the term popular does not necessarily include only trash elitism does not necessarily exclude it”. Modern man lives in a world of tremendously fast developing electronic media which gives the recipient the possibility at hand to control content and form of cultural transmissions. Today’s media-world decisively shapes the framework of public discourse and „homo medius” has become its integral part.

Keywords

PL

kultura popularna; kultura medialna; demokratyzacja kultury; homo medius; ambiwalentne skutki kultury popularnej i kultury medialnej

EN

popular culture; media culture; democratization of culture; „homo medius”; ambiguous effects of popular and media culture

• Publisher: Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP
• Journal: Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, Nauki Społeczne
• Year: 2015
• Issue: 2
• Pages: 47-65

Dates

published

2015-05-20

Contributors

author

Pawlus Tadeusz

• Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie

References

• Arendt H., Kondycja ludzka, Fundacja „Aletheia”, Warszawa 2000.
• Bagińska K., Kultura popularna jako wyraz demokratyzacji kultury. Rozważania w kontekście ewolucji medium telewizyjnego, [w:] Kultura popularna w społeczeństwie współczesnym. Teoria i rzeczywistość, [red.] J. Drozdowicz, M. Bernasiewicz, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
• Barański J., Świat rzeczy. Zarys antropologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
• Bauman Z., Socjologia i ponowożytność, [w:] Racjonalność współczesności. Między filozofią a socjologią, [red.] H. Kozakiewicz, E. Mokrzycki, M.J. Siemek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• Braun J., Potęga czwartej władzy, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2005.
• Burszta W.J., Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004.
• Burszta W.J., Świat jako więzienie kultury. Pomyślenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
• Chutnik M., Szok kulturowy – przyczyny, konsekwencje, przeciwdziałanie, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków 2007.
• Demokracja a nowe środki komunikacji społecznej, [red.] J. Adamowski, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2004.
• Dyczewski L., Wolny rynek uaktywnił czy zniewolił odbiorców medialnych?, [w:] Demokratyczne przemiany polskich mediów w latach 1989 – 2009, [red.] K. Wolny-Zmorzyński, W. Furman, B. Nierenberg, J. Marszałek-Kawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
• Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów, [red.] W. Godzic, M. Żakowski, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
• Goban-Klas T., Społeczeństwo medialne, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2005.
• Golka M., Socjologia kultury, WN „Scholar”, Warszawa 2007.
• Guzdek P., Kultura medialna, http://interia360.pl/artykul/kultura-medialna,35626
• Hejwosz D., Popkulturowe rekonstrukcje polityki. Między Barackiem Obamą a Bono, [w:] Kultura popularna – tożsamość – edukacja, [red.] D. Hejwosz, W. Jakubowski, Oifcyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
• http://www.edukateria.pl/praca/kultura-medialna
• Jakubowski W., Edukacja w świecie kultury popularnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006.
• Jastrzębski J., Misja, „czwarta władza” czy biznes? O potrójnej naturze mediów, [w:] Media a demokracja, [red.] L. Pokrzycka, W. Mich, UMCS, Lublin 2007.
• Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, proklamowana 10.12.2000 r., Dz.Urz. UE 2010/C 83/02.
• Klimkiewicz B., Zderzenie standardów racjolaności? Pluralizm mediów w europejskiej polityce medialnej, „Global Madia Journal – Polish Edition” No. 1, Spring 2006.
• Konik R., Eco-logia kultury masowej. Przewodnik po kulturze popularnej według estetyki Umberta Eco, Oficyna Wydawnicza „Arboretum”, Wrocław 2003.
• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284.
• Krajewski M., Kultury kultury popularnej, Wydawnictwo UAM, Poznań 2003.
• Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Strategia państwa polskiego w dziedzinie mediów elektronicznych na lata 2005–2020, Warszawa 2005.
• McQuail D., Teoria komunikowania masowego, [tłum.] M. Bucholc, A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• Pułka L., Kultura mediów i jej spektakle na tle przemian komunikacji społecznej i literatury popularnej, Wydawnictwo UW, Wrocław 2004.
• Rothenbuhler E.W., Komunikacja rytualna. Od rozmowy codziennej do ceremonii medialnej, [tłum.] J. Barański, Wydawnictwo UJ, Kraków 2003.
• Strinati D., Wprowadzenie do kultury popularnej, [tłum.] W.J. Burszta, „Zysk i S-ka”, Poznań 1998.
• Szacki J., Czterdzieści pięć lat później, [w:] Kultura masowa, [wybór, tłum., przedmowa] Cz. Miłosz, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002.
• Trzop B., Typy kultur popularnej na łamach czasopism kobiecych, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2005.
• Wrońska M., Kultura medialna w kontekście edukacyjnym, [w:] Kultura popularna –tożsamość – edukacja, [red.] D. Hejwosz, W. Jakubowski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
• Zasępa T., Media, człowiek, społeczeństwo. Doświadczenie europejsko-amerykańskie, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2000.
• Zawojski P., Cybernetyka jako nowy paradygmat kultury medialnej. Rozważania teoretyczne, [w:] Nowa audiowizualność – nowy paradygmat kultury, [red.] E. Wilk, I. Kolasińska-Pasterczyk, Wydawnictwo UJ, Kraków 2008.

Identifiers

ISSN

2084-1140