Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2012 | 7 | 2 | 164-180

Article title

Dialog Jana Pawła II z Biblią

Authors

Content

Title variants

EN
Dialogue of John Paul II with the Bible

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Z analizy wypowiedzi papieskich wygłoszonych w Polsce wynika, że Jan Paweł II w ten sposób dobierał środki retoryczne, by jego słowa nie tylko były nośnikiem sensu teologicznego, ale także budziły zachwyt, by poruszały ku dobru. Dialog papieża z Biblią uwidacznia się w literackiej formie artystycznego słowa. Mając na względzie wymienione we wprowadzeniu retoryczne tria officia decendi - cele mówienia, a więc i powinności, jakie stoją przed retorem, warto je wyodrębnić na podstawie analizowanego materiału. Jan Paweł II, realizując pierwszą z powinności mówcy docere, uczy szacunku dla Słowa Bożego. Stamtąd czerpie uzasadnienie dla teologicznych treści, które przybliża słuchaczom swych homilii i przemówień oraz późniejszym ich czytelnikom. Dialog papieża z Biblią jest dialogiem ucznia z Mistrzem: Słowo Boże to nauczyciel, który odsłania przed papieżem swe tajemnice, aby mógł dzielić się nimi z wszystkim ludźmi. Szukając odpowiedzi na pytanie „w jaki sposób papież odwołuje się do tekstów biblijnych, by zachwycić słuchaczy? (delactare). trzeba zwrócić uwagę na stronę stylistyczno-językową papieskich wypowiedzi, która jest przejawem dialogu papieża z Biblią. Mówca korzysta ze środków stylistycznych typowych dla języka biblijnego, a więc paralelizmów, kontrastów, powtórzeń, inkluzji, a także ze słownictwa zaczerpniętego ze Starego i Nowego Testamentu. Nawiązania te mają charakter parafraz, aluzji, krypto- cytatów i cytatów, które spełniają różnorodne funkcje: egzemplifikacyjną, ale- gacyjną, substytucyjną. Mówca stosuje również biblijną kompozycję zbliżoną do układu koncentrycznego znanego zwłaszcza z mów Jezusa zapisanych przez Jana ewangelistę. Mając na uwadze trzecią powinność retora, movere, można stwierdzić, że papież dba o to, aby przekazowi prawd teologicznych towarzyszyła troska o piękno słowa, zgodnie z przekonaniem, że Bóg jest źródłem i wzorem wszelkiego piękna, które nierozerwalnie łączy się z prawdą i w ten sposób prowadzi człowieka ku dobru: doczesnemu i wiecznemu. Papieski dialog z tekstem biblijnym dokonywał się więc zarówno poprzez nawiązania do treści zapisów kanonicznych, jak i poprzez wykorzystywanie środków stylistycznego wyrazu typowych dla nich.
EN
John Paul II during his pilgrimages to Poland referred to the Bible in all kinds of utterances: homilies, speeches, and prayer reflections. The Bible is treated by Christians as a source of theology - locus theologicus. Theologians find in it the source of inspirations for their reflections. John Paul II uses not only the content of the Bible but also its literary form. He often makes use of the biblical motives and refers to the biblical style by using parallelisms, contrasts, repetitions and set of symbols, metaphors and other stylistic means. The orator uses stylistic means that are characteristic for the Old and the New Testament and in this way realizes three aims of an antic rhetoric: docere, delec- tare, movere.

Year

Volume

7

Issue

2

Pages

164-180

Physical description

Contributors

  • Uniwersytet Zielonogórski

References

  • Biblia Jerozolimska Poznań 2003.
  • Biblia Poznańska, Poznań 1975.
  • Biblia Tysiąclecia, wyd. III, Poznań – Warszawa1997.
  • Brandstaetter R., Historia jednego przekładu, [w:] tegoż: Krąg biblijny, Warszawa 1994.
  • Dąbrowski R., Uwagi o retoryczności «Monachomachii» Ignacego Krasickiego, [w:] Retoryka a tekst literacki, red. M. Hanczkowski, J. Niedźwiedź, Kraków 2003.
  • Encyklopedia bibijna, red. nauk. Paul J. Achtemeier, red. wyd. polskiego W. Chrostowski, Warszawa 2004.
  • Galarowicz J., Człowiek jest osobą, Kęty, 2000.
  • Interpretacja Biblii w Kościele, [w:] Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej z komentarzem biblistów polskich, przekł. i red. R. Rubinkiewicz, Warszawa 1999.
  • Jan Paweł II, Apel Jasnogórski (Częstochowa 14 sierpnia 1991), [w:] tegoż Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia. Homilie. 1979, 1983, 1987, 1991, 1994, 1997, 1999, 2002, Kraków 2005.
  • Jan Paweł II, List do Młodych całego świata Parati semper, [w:] tegoż, Wybór listów, t. I, Kraków 1997.
  • Jelonek T., Repetytorium biblijne, Kraków 2009.
  • Kapuścińska A., «Domine, murum odii verte, nationes dividende». Jan Paweł II wobec wojny na Bałkanach, [w:] Retoryka na ambonie. Z problemów współczesnego kaznodziejstwa, red. P. Urbański, Kraków 2003.
  • Kaucha K., Argument kaloniczny na wiarygodność chrześcijaństwa, „Ethos” 2006 nr 1–2 (74–74).
  • Komentarz do Mt 25, 14–30, [w:] Ewangelia wg św. Mateusza, tłum, wstęp, komentarz J. Homerski, Lublin 1995.
  • Korolko M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1998.
  • Księga Wyjścia, wstęp i tł. z oryginału J. Lemański [seria: Nowy Komentarz Biblijny, red. A. Paciorek i in.], Częstochowa 2009.
  • Kudasiewicz J., Biblia. Historia. Nauka, Kraków 1989.
  • Miodek J., Osobliwości stylu Jana Pawła II, [w:] tegoż: Odpowiednie dać rzeczy słowo, Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.
  • Napiórkowski S. C., Jak uprawiać teologię?, Wrocław 1994.
  • Nowy Komentarz Biblijny, Częstochowa 2009.
  • Paciorek A., Komentarz do J. 13, 1–17, 26, [w:] Ewangelia wg św. Jana, tłumaczenie ksiąg, wstęp i komentarz A. Paciorek, Lublin 2000.
  • Paciorek A.[komentarz do]: J. 8, 12 59, [w:] Ewangelia według św. Jana, tłum. wstęp i komentarz A. Paciorek, Lublin 2000.
  • R. Bartnicki, Przyszłość Królestwa Bożego w wypowiedziach Jezusa, [w:] Scripturae lumen, t. I, Biblia i jej oddziaływanie. Ewangelia o Królestwie, red. A. Paciorek [i in], Lublin 2009.
  • Seul A., Niech zstąpi Duch Twój… Stylistyczno-teologiczna analiza homilii Jana Pawła II (Warszawa, 2 czerwca 1979), „Roczniki Teologii Duchowości”, t. 1 (56), Lublin 2009.
  • Siwek G., Przepowiadać skuteczniej. Elementy retoryki kaznodziejskiej, Kraków 1992.
  • Synowiec J. S., Gatunki literackie w Starym Testamencie, Kraków 2003.
  • Synowiec J.S., Gatunki literackie w Starym Testamencie, Kraków 2003.
  • Szewczyk L., Zaprosić retorykę na ambonę, [w:] Język przekazu religijnego, red. D. Krok, S. Pawiński, Opole, 2006.
  • Szlaga J., Akomodacja biblijna. IV Akomodacja w teologii. Akomodacja. [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 1, red. W. Granat [i in] Lublin 1973.
  • Szymik J., Teologia na początek wieku, Katowice – Ząbki 2001.
  • Szymik J., W poszukiwaniu teologicznej głębi literatury. Literatura piękna jako locus theologicus, Katowice 1994.
  • Wypych S., Księgi historyczne. Księga Wyjścia, [w:] Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990.
  • Jankowski A., Egzystencjalny dialog Maryi z Bogiem, http://www.kkbids.episkopat.pl/anamnesis/22/4.htm (data dostępu: 5. 11. 2007).

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-c36f1652-2242-425f-9f4a-b9f6b49a4c9d
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.