Pozaszkolne uwarunkowania wiedzy uczniów szkół ponadgimnazjalnych o historii Polski XX w.

• Authors: Męziński Michał , Żółtak Tomasz , Oniszczuk Aleksandra

Title variants

EN

Knowledge of 20th century Polish history among upper secondary schools students and its out-of-school determinants

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki zróżnicowania poziomu wiedzy o historii Polski XX w. uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Zarysowano kontekst teoretyczny i metodologiczno-badawczy oraz przedstawiono analizy poziomu wiedzy w zależności od wybranych charakterystyk uczniów. Analizy przeprowadzono z wykorzystaniem dwupoziomowych modeli regresji liniowej na danych z ogólnopolskiego, reprezentatywnego dla populacji uczniów szkół ponadgimnazjalnych, badania postaw wobec historii Polski XX w. Na jego podstawie zdiagnozowano znaczące różnice w poziomie wiedzy w zależności od typu szkoły ponadgimnazjalnej i płci. Podjęto próbę interpretacji dostrzeżonych różnic w szerszym kontekście – poprzez uwzględnienie dodatkowych czynników wyjaśniających: rodzinnych, szkolnych, indywidualnych, związanych z potencjalnymi zainteresowaniami historycznymi oraz natężeniem postaw wobec historii. Kontrola dodatkowych czynników (przede wszystkim natężenia postaw) wpłynęła na zmniejszenie efektów typu szkoły i płci, jednakże pozostały one istotne.

The aim of this article is to present the problem of differences in the level of knowledge of 20th century Polish history among students of upper secondary schools. The article begins with a theoretical and methodological context, followed by an analysis of the level of knowledge depending on students’ characteristics. Analyses were conducted according to two-level linear regression models based on data retrieved from a representative (of the population of second year upper secondary school students) survey on attitudes towards 20th century Polish history. Considerable differences were observed in the level of knowledge depending on the type of school and gender. To provide a wider context for the interpretation of these differences, additional factors – such as family, school and individual characteristics (potential interest in history and intensity of attitudes towards history) – were taken into consideration. The control of these additional factors, particularly the intensity of attitudes, reduced the effect of school type and gender, however, they still remained significant.

Keywords

PL

socjologia edukacji; szkoła ponadgimnazjalna; selekcja szkolna; wiedza historyczna; historia Polski XX w.; postawy wobec historii; osiągnięcia uczniów

EN

sociology of education; upper secondary school; school selection; knowledge of history; 20th century Polish history; attitudes towards history; student achievement

• Publisher: Instytut Badań Edukacyjnych
• Journal: Edukacja
• Year: 2016
• Volume: 3(138)
• Pages: 22–56

Dates

published

2016-09-30

Contributors

author

Męziński Michał

• Instytut Badań Edukacyjnych

author

Żółtak Tomasz

• Instytut Badań Edukacyjnych

author

Oniszczuk Aleksandra

• Instytut Badań Edukacyjnych

References

• Białek, K., Biedrzycki, K., Brożek, A., Kozak, W. i Przybylski, B. (2014). Diagnoza przedmaturalna z języka polskiego. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Białek, K., Biedrzycki, K., Brożek, A., Czajkowska, M., Dobkowska, J., Dobosz, W., Grudniewska, M., Stanaszek, A., Wróbel, I. i Zambrowska, M. (2013). Szkoła samodzielnego myślenia. Raport z badania. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Binder, D. A. (1983). On the variances of asymptotically normal estimators from complex surveys. International Statistical Review, 51(3), 279–292. Bourdieu, P. i Passeron, J. C. (2006). Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Choińska-Mika, J. (2012). Dlaczego reformujemy? Wiadomości Historyczne, 3, 24–27. Dolata, R. (2008). Szkoła – segregacje – nierówności. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Dolata, R. (2010). Międzyszkolne zróżnicowanie wyników nauczania w szkołach podstawowych i gimnazjach. W: J. Łukasik, I. Nowosad i M. J. Szymański (red.), Edukacja. Równość czy jakość? Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek. Dolata, R., Hawrot, A., Humenny, G., Jasińska, A., Koniewski, M., Majkut, P. i Żółtak, T. (2013). Trafność metody edukacyjnej wartości dodanej dla gimnazjów. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Dolata, R. i Jarnutowska, E. (2014). Czynniki statusowe a wyniki nauczania. W: R. Dolata (red.), Czy szkoła ma znaczenie? Analiza zróżnicowania efektywności nauczania na pierwszym etapie edukacyjnym (t. 2, s. 177–233). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Domański, H. i Pokropek, A. (2011). Podziały terytorialne, globalizacja a nierówności społeczne. Wprowadzenie do modeli wielopoziomowych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Dziemianowicz-Bąk, A., Dzierzgowski, J. i Wojciuk, A. (2015). Autoselekcja na progu gimnazjum – działania rodziców w kontekście działań szkół i polityki samorządu. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. European Commission (2012). First European Survey on Language Competences: technical report. Pobrano z https://crell.jrc.ec.europa.eu/sites/default/files/files/eslc/ESLC_Technical%20Report_210612.pdf Federowicz, M. (red.). (2014). Program międzynarodowej oceny umiejętności uczniów PISA. Wyniki badania 2012 w Polsce. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN–Ministerstwo Edukacji Narodowej. Federowicz, M. i Wojciuk, A. (red). (2012). Raport o stanie edukacji 2011. Kontynuacja przemian. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Hattie, J. (2009). Visible learning. A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. New York: Routledge. Hattie, J. (2015). Widoczne uczenie się dla nauczycieli. Jak maksymalizować siłę oddziaływania na uczenie się. Warszawa: Centrum Edukacji Obywatelskiej. Humenny, G. i Grygiel, P. (2015). Wielowymiarowa struktura latentna w perspektywie analizy czynnikowej. W: A. Pokropek (red.), Modele cech ukrytych w badaniach edukacyjnych, psychologii i socjologii. Teoria i zastosowania (s. 124 – 159). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Jakubowski, M. i Pokropek, A. (2009). Badając egzaminy. Podejście ilościowe w badaniach edukacyjnych. Warszawa: Centralna Komisja Edukacyjna. Konarzewski, K. (2012). TIMSS i PIRLS 2011. Osiągnięcia szkolne polskich trzecioklasistów w perspektywie międzynarodowej. Warszawa: Centralna Komisja Egzaminacyjna. Krassowska, U. (2014a). Transformacja – mały quiz historyczny [Prezentacja]. Pobrano z http://www.tnsglobal.pl/archiwumraportow/files/2014/05/K.036_Transformacja-maly-quiz-historyczny_O04c-14.pdf Krassowska, U. (2014b). Polacy wobec historii. Zainteresowanie a wiedza. [Prezentacja]. Pobrano z http://www.tnsglobal.pl/archiwumraportow/files/2014/04/K.026_Polacy-wobec-historii_O02a-14.pdf Kula, M. (2002). Nośniki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo DiG. Kwiatkowski, P. i Szpociński, A. (1985). Badania socjologiczne nad świadomością historyczną. W: J. Maternicki (red.), Świadomość historyczna jako przedmiot badań historycznych, socjologicznych i historyczno-dydaktycznych (s. 55–88). Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych. Kwieciński, Z. (2002). Wykluczanie (wyd. 2). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Malicki, K. (2012). Polacy i ich pamięć przeszłości: studium socjologiczne pamięci zbiorowej na przykładzie regionu podkarpackiego. Kraków: Nomos. Malicki, K. i Piróg, K. (2016). Postawy uczniów szkół ponadgimnazjalnych wobec przeszłości i historii Polski XX w.. Edukacja, 138(3), 7–21. Martin, M. O., Mullis, I. V. S. i Kennedy, A. M. (red.). (2007). PIRLS 2006 Technical Report. Boston: TIMSS & PIRLS International Study Center, Lynch School of Education, Boston College. Pobrano z http://timssandpirls.bc.edu/PDF/p06_technical_report.pdf Michalski, Ł. (2015). Świadomość historyczna uczniów szkół ponadpodstawowych w aglomeracji warszawskiej. Raport z badań. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Mrozowski, K., Lorenc, J., Żółtak, M. i Grudniewska, M. (2015). Umiejętności historyczne absolwentów gimnazjum (2013–2014). Raport tematyczny z badania. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Organization for Economic Co-operation and Development (2012). Pisa 2009 Technical Report. Paris: OECD Publishing. doi: 10.1787/9789264167872-en Radkiewicz, P. i Zieliński, M. W. (2010). Hierarchiczne modele liniowe. Co nam dają i kiedy warto je stosować. Psychologia Społeczna, tom 5, nr 2-3(14), 217–233. Rulka, J. (1985). Świadomość historyczna jako przedmiot badań historyczno-dydaktycznych. W: J. Maternicki (red.), Świadomość historyczna jako przedmiot badań historycznych, socjologicznych i historyczno-dydaktycznych (s. 89–109). Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych. Smolińska-Theiss, B. (2014). Dzieciństwo jako status społeczny: edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej. Szpociński, A. i Kwiatkowski, P. T. (2006). Przeszłość jako przedmiot przekazu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Torre, J. de la i Patz, R. J. (2005). Making the most of what we have: a practical application of multidimensional item theory in test scoring. Journal of educational and Behavioral Statistics, 30(3), 295–311. Wright, S. P., Horn, S. P. i Sanders, W. L. (1997). Teacher and classroom context effects on student achievement: implications for teacher evaluation. Journal of Personnel Evaluation in Education, 11, 57–67. Zasacka, Z. (2014). Czytelnictwo dzieci i młodzieży. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych. Zielecki, A. (1999). Kształtowanie postaw w nauczaniu historii. W: J. Rulka (red.), Wartości w edukacji historycznej (s. 43–61). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy. Żółtak, T. (2015). Statystyczne modelowanie wskaźników edukacyjnej wartości dodanej. Podsumowanie polskich doświadczeń 2005–2015. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2016/3-2-mezinski-i-in.-pozaszkolne-uwarunkowania-wiedzy-o-historii.pdf