Przestępczość przeciwko wyborom i referendum w Polsce w latach 1999–2019

• Authors: Dajnowicz-Piesiecka Diana

Title variants

EN

Crime against elections and referendum in Poland in the years 1999–2019

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The article deals with legal aspects of crime against elections and referendum and its selected criminal symptoms. The legislator has defined crimes of this kind in two legal acts: the Criminal Code of 1997 (Articles 248–251) and the Electoral Code of 2011 (Articles 497–497a, 500–510 and 513c). Crimes against elections and referendum include, among others, violation of the freedom to vote, electoral bribery, violation of the secrecy of the ballot, collection of signatures of support in the form of pressure, in unauthorised places and for advantage, possession of the ballot outside the polling station or lack of openness and transparency of the financial management of the electoral committee. Although the Penal Code contains fewer offenses against elections than the Election Code, the behaviours included therein were committed more often (they constituted 3/4 of election crimes in Poland). The stated election crimes have intensified in recent years and are characterised by an upward trend. Elections are therefore for some a realisation of fundamental civic rights, and for others, unfortunately, a field for abuse to achieve electoral success (one’s own or that of a political favorite). The research results presented in this article justify the need to deepen scientific research, especially on criminogenic factors of electoral crime.

Keywords

EN

crimes against elections and referendum; penal code; election code; elections

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2022
• Issue: 2(169)
• Pages: 9-38

Contributors

author

Dajnowicz-Piesiecka Diana

• * Dr Diana Dajnowicz-Piesiecka Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Prawa, Polska University of Białystok, Faculty of Law, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0003-1609-8463

References

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. nr 78, poz. 483, ze zm.
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz.U. z 1977 r. nr 38, poz. 167.
• Postanowienie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 czerwca 2020 r. w sprawie zarządzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. poz. 988.
• Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 lutego 2019 r. w sprawie zarządzenia wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego, Dz.U. poz. 365.
• Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 6 sierpnia 2019 r. w sprawie zarządzenia wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. poz. 1506.
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2018 r. w sprawie zarządzenia wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m.st. Warszawy oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, Dz.U. poz. 1561.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny, Dz.U. nr 60, poz. 571.
• Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny, Dz.U. nr 13, poz. 94.
• Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej, tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. nr 72, poz. 467, ze zm.
• Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o referendum, Dz.U. nr 99, poz. 487, ze zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1950.
• Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. nr 176, poz. 1190, ze zm.
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 741.
• Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. nr 190, poz. 1360, ze zm.
• Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. nr 176, poz. 1191.
• Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym, tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1444.
• Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. – Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, Dz.U. nr 25, poz. 219, ze zm.
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 684.
• Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, Dz.U. poz. 130.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 1996 r., sygn. akt V KKN 79/96, OSNKW 1997, z. 3–4, poz. 27.
• Bachman R., Schutt R.K., The Practice of Research in Criminology and Criminal Justice, Wydawnictwo SAGE Publishing, Los Angeles–London–New Dehli–Singapoore–Washington D.C. 2011.
• Badora B., Komunikat CBOS K177/14 pt. Polacy o swoim udziale w ostatnich wyborach samorządowych, Warszawa 2014, <https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_177_14.PDF>.
• Banaszak B., Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2018, Legalis.
• Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Wydawnictwo Arche, Gdańsk 2004.
• Błachut J., Szymanowski T., Polityka karna i stan przestępczości, [w:] System prawa karnego. Zagadnienia ogólne, red. A. Marek, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2010.
• Filipkowski W., Guzik-Makaruk E.M., Zagadnienia podstawowe kryminologii jako nauki, [w:] E.W. Pływaczewski et al., Kryminologia. Stan i perspektywy rozwoju, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2019.
• Flis J., Gendźwiłł A., Przedstawiciele i rywale – samorządowe reguły wyboru, Warszawa 2017, <https://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Masz%20Glos/Przedstawiciele%20i%20rywale-samorzadowe%20reguly%20wyboru.pdf.>.
• Grześkowiak A., Wiak K., Kodeks karny. Komentarz, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2018.
• Guzik-Makaruk E.M., Wojewoda E., Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum – wybrane aspekty prawnokarne i kryminologiczne, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 20.
• Hasło „demokracja”, [w:] Słownik Języka Polskiego PWN, <https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/demokracja;3891717.html>.
• Informator Statystyczny Wymiaru Sprawiedliwości, <https://isws.ms.gov.pl/>.
• Jachimowicz M., Przestępstwa z ustawy – Kodeks wyborczy, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2012, z. 1(3).
• Jakubowska-Hara J., Kara grzywny jako alternatywa pozbawienia wolności, [w:] Alternatywy pozbawienia wolności w polskiej polityce karnej, red. J. Jakubowska-Hara, J. Skupiński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.
• Jaworski S.J., Zbieranek J., Komentarz do art. 501 k.w., [w:] K.W. Czaplicki, B. Dauter, A. Kisielewicz, F. Rymarz, S.J. Jaworski, J. Zbieranek, Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2018, LEX.
• Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2015.
• Konarska-Wrzosek V., Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2018, LEX.
• Królikowski M., Zawłocki R., Kodeks karny. Część szczególna, t. 2: Komentarz do art. 222–316, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2017.
• Marek A., Konarska-Wrzosek V., Prawo karne, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2016.
• Mozgawa M., Kodeks karny. Komentarz, dostęp przez LEX/el. 2019.
• Nohlen D., Prawo wyborcze i system partyjny. O teorii systemów wyborczych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004.
• Patrzałek A., Skrzydło W., Cele i zasady kodyfikacji prawa wyborczego w Polsce, „Przegląd Sejmowy” 1997, nr 2.
• Przestępstwa przeciwko państwu i dobrom zbiorowym, red. L. Gardocki, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2018.
• Rulka M., Penalizacja czynów godzących w równość formalną wyborów i referendum, „Prokuratura i Prawo” 2017, nr 4.
• Ruszkowski P., Przestalski A., Maranowski P., Polaryzacja światopoglądowa społeczeństwa polskiego a klasy i warstwy społeczne, Wydawnictwo Collegium Civitas, Warszawa 2020.
• Rymarz F., Jawność i kontrola finansowania działalności statutowej partii (w praktyce Państwowej Komisji Wyborczej), „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 3.
• Skrzydło W., O potrzebie i walorach kodyfikacji prawa wyborczego, „Studia Wyborcze” 2006, t. 1.
• Sobczak W., Przestępstwa i wykroczenia przeciw wyborom w ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, „Ius Novum” 2009, nr 4.
• Szczególne dziedziny prawa karnego. Prawo karne wojskowe, skarbowe i pozakodeksowe, red. M. Bojarski, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2018.
• Szewczyk M., Kara pracy na cele społeczne na tle rozważań o przestępstwie i karze. Studium prawnoporównawcze, Wydawnictwo Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1996.
• Tyszkiewicz L., Kryminologia. Zarys systemu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1986.
• Wąsik D., Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum – aspekty karnomaterialne, procesowe i kryminologiczne, Wydawnictwo Volumina, Olsztyn 2012.
• Wojciechowski J.M., Przestępstwo podawania do wiadomości publicznej wyników sondaży w czasie obowiązywania ciszy wyborczej (art. 500 Kodeksu wyborczego), „Przegląd Sądowy” 2015, nr 6.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2022.97