Przeobrażenia lokalnych społeczności górniczych. Teoretyczne podstawy analiz

• Authors: Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka

Title variants

EN

TRANSFORMATION OF MINING COMMUNITIES. THE THEORETICAL BASIS FOR ANALYSIS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą teoretycznego ujęcia zmian zachodzących w lokalnych społecznościach górniczych i stanowi podstawę do wyodrębnienia całościowego modelu ich analizy. W związku z tym omówiono najistotniejsze jego elementy: 1) izolację przestrzenną, wynikającą z sytuowania osiedli górniczych wokół kopalń; 2) przewagę górnictwa jako systemu gospodarowania; 3) naturę pracy górniczej; 4) społeczne konsekwencje zawodowej homogeniczności i izolacji; 5) sposoby spędzania wolnego czasu; 6) status i funkcje rodziny; 7) społeczny i ekonomiczny konflikt; 8) całościowość stosunków społecznych. Zaprezentowany model skonstruowano na podstawie dorobku polskich i brytyjskich badań nad zmianami zachodzących w społecznościach górniczych, przy uwzględnieniu różnych kontekstów: społecznego, politycznego, ekonomicznego, historycznego i kulturowego.

EN

The article attempts to approach the theoretical developments in the local mining communities. A comprehensive model of their analysis is developed. To this end, the most important elements are discussed: 1) spatial isolation resulting from the location of the mining settlements around the mines, 2) the predominance of mining in the economic system, 3) the nature of mining work, 4) the social consequences of occupational homogeneity and isolation, 5) leisure activities, 6) status and functions of the family, 7) social and economic confl ict, 8) totality of social relations. The model is constructed based on the advances in the Polish and British research on the changes occurring in the mining communities, taking into account the different contexts: social, political, economic, historical and cultural.

Keywords

PL

GÓRNICY; SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA; ZMIANA SPOŁECZNA

EN

MINERS; LOCAL COMMUNITY; SOCIAL CHANGE

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Opuscula Sociologica
• Year: 2012
• Issue: 2(2)
• Pages: 61-80

Dates

published

2012

Contributors

author

Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka

• Politechnika Wrocławska

References

• Blumer M..(1975), Sociological Models of the Mining Community, „The Sociological Rewiev”, vol. 23, no. 1.
• Byrne D., Wódz K. 2001, Polaryzacja przestrzenna i degradacja kulturowa – stare regiony przemysłowe w epoce postindustrialnej, w: Jaki region? Jaka Polska? Jaka Europa?, red. M. Szczepański, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Chałasiński J. 1935, Antagonizm polsko-niemiecki w osadzie fabrycznej „kopalnia” na Górnym Śląsku, „Przegląd Socjologiczny”, t. III.
• Crow G. 2002, Social Solidarities. Theories, Identities and Social Change, Buckingham–Philadelphia.
• Dennis N., Henriques F., Slaugnter C. 1974, Coal is our Live. An analysis of Yorkshire mining community, Tavistock Publications, London.
• Faliszek K. 1992, Wartości i normy w życiu społeczności osady „Pokój”, w: Przestrzeń – środowisko społeczne – środowisko kulturowe. Z badań nad starymi dzielnicami miast Górnego Śląska, red. K. Wódz, Katowice.
• Faliszek K. 2001, Górnicy wobec przemian ustrojowych, w: K. Faliszek, K. Łęcki, K. Wódz, Górnicy. Zbiorowości górnicze u progu zmian, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
• Faliszek K., Łęcki K., Wódz K. 2001, Górnicy. Zbiorowości górnicze u progu zmian, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
• Górnikowska-Zwolak E. 2004, Szkic do portretu Ślązaczki. Refl eksja feministyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Kolny B., Maciejewski G. 2006, Zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym w wyniku restrukturyzacji przemysłu węglowego w województwie śląskim – mity i fakty, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, opracowania PBZ, Warszawa.
• Krasnodębski Z. 1999, M. Weber, PIW, Warszawa.
• Ład społeczny w starej dzielnicy mieszkaniowej. Zagadnienia organizacji i dezorganizacji społecznej 1986, red. J. Wódz, Katowice.
• Mrozek W. 1965, Rodzina górnicza. Przekształcenia społeczne w górnośląskim środowisku górniczym, „Górnośląskie Studia Socjologiczne”, t. II, Katowice.
• Mrozek W. 1984, Górnośląska rodzina górnicza a miejska zbiorowość lokalna, w: Rodzina a struktura społeczna, red. Z. Tyszka, Wydawnictwo Pomorze, Bydgoszcz.
• Mrozek W. 2001, Górnicy – od grupy społecznej do kategorii zawodowej, w: Eseje socjologiczne, red. W. Jacher, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Mrzygłocka J. 2007, Biedaszybnictwo jako sposób na życie zbiorowości górniczych marginalizowanych społecznie, w: Enklawy życia społecznego, red. L. Gołdyka, I. Machaj, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Mrzygłocka-Chojnacka J. 2011, Biedaszybnicy Zagłębia Wałbrzyskiego. Studium socjologiczne, niepublikowana rozprawa doktorska.
• Nawrocki T. 2006, Trwanie i zmiana lokalnej społeczności górniczej na Górnym Śląsku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Niektóre problemy społeczne w województwie katowickim 1993, red. J. Wódz, Katowice.
• Ost D. 2007, Klęska „Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie, Wydawnictwo „Muza”, Warszawa.
• Patologia społeczna w starych dzielnicach mieszkaniowych miast Górnego Śląska 1983, red. J. Wódz, Śląski Instytut Naukowy, Katowice.
• Przestrzeń – środowisko społeczne – środowisko kulturowe. Z badań nad starymi dzielnicami miast Górnego Śląska 1992, red. K. Wódz, Katowice.
• Sowińska A. 2005, Trudne rozmowy: na warsztacie naukowca, BDS nr 9.
• Stalewski T., Szpak A. 2000, Likwidowanie kopalni węgla w małym mieście górniczym, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 4.
• Szczepański M.S., Trybon M. 2000, Zagrożona egzystencja. Górnicza zbiorowość lokalna wobec restrukturyzacji kopalni, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 4.
• Tożsamość kulturowa mieszkańców starych dzielnic miast Górnego Śląska 1991, red. W. Świątkiewicz, K. Wódz, Wrocław–Warszawa.
• Weber M. 2002, Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, Warszawa.
• Wódz J. 1982, Z zagadnień organizacji życia społecznego w osiedlach. Patologia społeczna w osiedlach, Katowice.
• Wódz J. 1984, Badania socjologiczne nad miastami GOP, „Górnośląskie Studia Socjologiczne”, t. 16.
• Wódz J. 1985, Normy społeczne – ład społeczny – patologia społeczna. Na podstawie badań empirycznych w starych dzielnicach miast Górnego Śląska, Katowice.
• Wódz J. 1989, Problemy patologii społecznej w mieście, PWN, Warszawa.
• Wódz J. 1991, Swojskość i obcość jako wymiar tożsamości lokalnej, w: Tożsamość kulturowa mieszkańców starych dzielnic miast Górnego Śląska, red. W. Świątkiewicz, K. Wódz, Wrocław–Warszawa.
• Wódz K. 1985, Pomoc społeczna w świadomości mieszkańców miasta: analizy teoretyczne i empiryczne badania społeczności wielkomiejskiej, Katowice.
• Wódz K. 1987, Przestrzeń i życie społeczne robotniczej dzielnicy (Przykład Bogucic), w: Społeczności lokalne regionu Górnego Śląska, red. J. Sztumski, J. Wódz, Wrocław–Warszawa.
• Wódz K., Łęcki K. 1998, Nowe i stare ubóstwo na Górnym Śląsku (ubóstwo w regionie pogranicza kulturowego), „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.