Aspekty religijne w polskiej muzyce fortepianowej XX i XXI wieku

• Authors: Łukaszewski Marcin Tadeusz

Title variants

EN

Religious aspects of Polish piano music of the 20th and 21st century

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article discusses the works for solo piano and for piano and orchestra, in which reli- gious inspiration associated with Christianity was found. The fact that such “sacral” inspiration was pre-sent in piano music may be confirmed by many works of Ferenc Liszt and Olivier Messiaen, to name but a few evident examples. One can also add selected works of Frederic Chopin, not only Scherzo in B minor, op. 20, which includes a citation of the Polish carol “Lulajże, Jezu- niu (“Lullaby, Little Baby Jesus”), but also a number of motifs from other Polish church hymns found in Chopin’s music by Jan Węcowski. There are several categories of works with references to the sacred in the Polish piano music of the 20th and 21st century: works with religious inspiration suggested in their very title or in the musical material, and works with a widely understood religious context, but without any direct references to the sacred. Religious themes can be found in the works for piano and orchestra, for instance by Wojciech Kilar, Paweł Łukaszewski, Bogusław Madey, and Józef Świder. These themes appear in solo works for piano, e.g. by Mirosław Bukowski, Irena Garztecka, Leszek Mateusz Gorecki, Tomasz Kamieniak, Juliusz Łuciuk, Władysława Markiewi- czówna, Witold Rudziński, Marian Sawa, Sebastian Szymanski or Aleksander Tansman. The piano music with religious inspiration written in the 20th and 21st centuries has not yet been the subject of a comprehensive research. However, some authors did point to such motifs, for example Stanisław Będkowski, Bogumiła Mika, Violetta Przech, and Janina Tatarska. Still, they only men- tioned them while writing about other, non-religious issues related to Polish piano music.

Keywords

EN

church hymn; Gregorian chant; inspiration, intertextuality; piano concerto; piano music; Polish music; postmodernism; religious music; the sacred; sonata; suite.

• Publisher: Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Wydział Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki
• Journal: Aspekty Muzyki
• Year: 2015
• Volume: 5
• Pages: 27-58

Contributors

author

Łukaszewski Marcin Tadeusz

• Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie, Wydział Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Muzycznej, Muzyki Kościelnej, Rytmiki i Tańca

References

• Będkowski Stanisław, Determinanty stylistyczne Koncertu na fortepian i orkiestrę Wojciecha Kilara, w: Muzyka fortepianowa XIV, (Prace Specjalne 74), red. Janusz Krassowski i in., Gdańsk 2007, s. 367–383.
• Będkowski Stanisław, Postmodernizm i II Koncert fortepianowy (Piano Concerto No. 2) Zygmunta Krauzego, w: Muzyka fortepianowa. Refleksja teoretyczna. Sztuka pianistyki, red. Alicja Kozłowska-Lewna, Danuta Szlagowska, Teresa Błaszkiewicz, Gdańsk 2012, s. 25–43.
• Brożek Anna, Mazurki Romana Maciejewskiego. Typologia form, w: Muzyka fortepianowa XIV, (Prace Specjalne 74), red. Janusz Krassowski i in., Gdańsk 2007, s. 53–68.
• Dąbek Stanisław, O orientacji w analizie religijnej muzyki konfesyjnej. Teoria i praktyka, „Ateneum Kapłańskie” 2009, nr 1–2, s. 73 –86.
• Dąbek Stanisław, O orientacji w analizie religijnej muzyki konfesyjnej. Teoria i praktyka, w: Roman Maciejewski twórca charyzmatyczny, red. Jagna Dankowska, Janina Tatarska, Anna Brożek, Poznań–Warszawa 2010, s. 209 –219.
• Dąbek Stanisław, O sensie duchowym religijnej muzyki instrumentalnej XX wieku, w: Studia Sandomierskie. Teologia — Filozofia — Historia, t. 8, red. ks. Bogdan Stanaszek, Sandomierz 2001, s. 53–57.
• Ekier Jan, Kamiński Paweł, O Nokturnach..., w: Fryderyk Chopin, Nokturny op. 9, 15, 27, 32, 37, 48, 55, 62, (Wydanie Narodowe, seria A, t. 5), red. Jan Ekier, Paweł Kamiński, Kraków 1995, s. 8.
• Grosman Ludwik, Śpiew religijny, Warszawa [po 1859].
• Instrukcja Episkopatu Polski o muzyce liturgicznej po Soborze Watykańskim II, w: Filaber Andrzej, Prawodawstwo muzyki kościelnej, Warszawa 2008, s. 60–67.
• Kilar Wojciech, Dowód na istnienie Boga. O muzyce sakralnej, [rozmowę przeprowadziła Gruszka-Zych Barbara], „Gość Niedzielny” 2000, nr 47, s. 28.
• Kochańska Anna, Bogurodzica w utworach instrumentalnych Józefa Świdra i Ryszarda Gabrysia, w: Polska muzyka religijna — między epokami i kulturami, red. Krystyna Turek i Bogumiła Mika, Katowice 2006, s. 188–193.
• Kostka Violetta, Sonatiny fortepianowe Tadeusza Kasserna z punktu widzenia stylu muzycznego, w: Muzyka fortepianowa XIV, (Prace Specjalne 74), red. Janusz Krassowski i in., Gdańsk 2007, s. 253 –261.
• Kościów Aleksander, Trzy postludia. Wirtuozeria, pianistyczność, ekspresja, w: Potencjał kompozycyjny utworów na instrumenty solowe. III Sympozjum Kompozytorskie Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina, red. Marian Borkowski, Alicja Gronau-Osińska, Warszawa 2003, s. 12–25.
• Krauze Zygmunt, [komentarz], w: Krauze Zygmunt, Dzieła orkiestrowe [płyta CD], Polskie Radio PRCD 118, Warszawa 1999.
• Krawczyk Dorota, Postmodernizm. Esej o muzyce polskiej, w: Kompozytorzy polscy 1918 –2000. Tom I. Eseje, red. Marek Podhajski, Gdańsk–Warszawa 2005, s. 297–304.
• Łukaszewski Marcin Tadeusz, Fortepianowe formy wariacyjne kompozytorów polskich 1900 –2010. Dzieje gatunku i technika wariacyjna, Warszawa 2013.
• Łukaszewski Marcin Tadeusz, Inspiracja religijna w dziełach fortepianowych i klawesynowych Mariana Sawy, w: Edukcja Muzyczna, (Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Często- chowie, t. 6), red. Marta Popowska, Częstochowa 2011, s. 35–89.
• Łukaszewski Marcin Tadeusz, Muzyka chóralna o tematyce religijnej kompozytorów warszawskich. 1945–2000, Lublin 2007.
• Łukaszewski Marcin Tadeusz, Przewodnik po muzyce fortepianowej, Kraków 2014.
• Łukaszewski Marcin Tadeusz, Solowa twórczość na instrumenty klawiszowe Witolda Rudzińskiego, w: Wokół twórczości Witolda Rudzińskiego, red. Alicja Gronau-Osińska, Warszawa 2004, s. 86 –107.
• Łukaszewski Marcin Tadeusz, Twórczość fortepianowa Mariana Sawy, „Seminare. Poszukiwania Naukowe” 2011, nr 29, s. 317–335.
• Łukaszewski Marcin Tadeusz, Twórczość fortepianowa Mariana Sawy, „Musica Sacra Nova” 2011, nr 5, s. 262–279.
• Łukaszewski Marcin Tadeusz, Twórczość fortepianowa Mariana Sawy, Warszawa 2012.
• Mika Bogumiła, Strategie intertekstualne w Ewokacjach na fortepian i orkiestrę smyczkową Józefa Świdra, w: Muzyka fortepianowa XIV, (Prace Specjalne 74), red. Janusz Krassowski i in., Gdańsk 2007, s. 351–366.
• Mikolon Maria, Utwory fortepianowe Stanisława Prószyńskiego, w: Muzyka fortepianowa III, (Prace Specjalne 18), red. Janusz Krassowski i in., Gdańsk 1979, s. 321–345.
• Nowak Anna, Koncerty fortepianowe H. M. Góreckiego i W. Kilara. Filiacje — tradycje — styl, w: Muzyka fortepianowa XII, (Prace Specjalne 59), red. Janusz Krassowski i in., Gdańsk 2001, s. 263–272.
• Krauze Zygmunt, Po siedmiu latach, [rozmowa z Ewą Gajkowską], „Ruch Muzyczny” 2002, nr 13, s. 8.
• Podobińska Klaudia, Polony Leszek, Cieszę się darem życia. Rozmowy z Wojciechem Kilarem, Kraków 1997.
• Polish Music. Polish Composers 1918–2010, ed. by Marek Podhajski, Gdańsk–Lublin 2013.
• Polony Leszek, Kilar. Żywioł i modlitwa, Kraków 2005.
• Polony Leszek, Kosowski Andrzej, „Liszt”, hasło w: Encyklopedia Muzyczna PWM, t. klł, red. Elżbieta Dziębowska, Kraków 1997, s. 377–381.
• Przech Violetta, Sonaty fortepianowe Mirosława Bukowskiego. Do problematyki recepcji teoretycznego modelu formy sonaty w polskiej twórczości kompozytorskiej II połowy XX wieku, w: Dzieło muzyczne. Estetyka, struktura, recepcja, (Prace Zbiorowe 21), red. Anna Nowak, Bydgoszcz 2005, s. 243–264.
• Rutkowska Anna, Postmodernizm, w: Kompozytorzy polscy 1918–2000. Tom I. Eseje, red. Marek Podhajski, Gdańsk–Warszawa 2005, s. 283–295.
• Siedlecki Jan, Śpiewnik kościelny, red. Karol Mrowiec, Kraków 2001.
• Tatarska Janina, O kilku aspektach intertekstualności. Wariacje fortepianowe na temat Paganiniego: Friedman — Lutosławski — Madey, w: De musica commentarii, t. 1, red. Teresa Brodniewicz, Hanna Kostrzewska, Poznań 2008, s. 111–123.
• Tomaszewski Mieczysław, Interpretacja integralna dzieła muzycznego. Rekonesans, Kraków 2000.
• Węcowski Jan, Folklor religijny w utworach Chopina, w: Dzieło Chopina jako źródło inspiracji wykonawczych. Księga Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Warszawa 24.02–28.02.1999, red. Mieczysława Demska-Trębacz i in., Warszawa 1999, s. 513–534.