Polemika między komunitarianizmem a kontraktualistami jako nowa odsłona sporu między iusnaturalizmem a pozytywizmem prawniczym

• Authors: Chmieliński Maciej

Title variants

EN

The controversy between communitarians and contract theorists as a new scene in the dispute between the natural law theory and legal positivism

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The Author convinces that the dispute between legal positivism and the natural law theory takes place not only in terms of the philosophy of law, but also within political philosophy. At the end of the twentieth century this dispute within political philosophy took the form of polemics between communitarianism and social contract theories. The models of law characteristic of these two political philosophies turn out to be analogous to the models offered by the natural law theory and legal positivism. The natural law theory is present in the communitarian standpoint, while the legal‑positivist approach is relevant to social contract theories. Parallelism does not obviously stand for identity and therefore there may indeed appear new and original features of these two competing approaches to law.

Keywords

EN

communitarianism; social compact; liberalism; natural law; positivisticlaw; law of economy

• Publisher: Księgarnia Akademicka
• Journal: Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Year: 2013
• Issue: 4(26)
• Pages: 127-147

Contributors

author

Chmieliński Maciej

• Uniwersytet Łódzki

References

• Alchian A., Economic Forces at Work, Indianapolis 1977.
• Alexy R., On Necessary Relations between Law and Morality, „Ratio Juris” 1989, nr 2.
• Arystoteles, Etyka nikomachejska, [w:] tenże, Dzieła wszystkie, t. 5, przeł. D. Gromska [i in.], Warszawa 2002.
• Arystoteles, Polityka, [w:] tenże, Dzieła wszystkie, t. 6, przeł. M. Chigerowa, Warszawa 2001.
• Baron J., Thinking and Deciding, New York 2000.
• Bellah R., Habits of the Heart. Individualism and Commitment in American Life, New York 1985.
• Binmore K., Game Theory and the Social Contract, t. 1: Playing Fair, London–Cambridge (Mass.) 1994, MIT Press Series on Economic Learning and Social Evolution.
• Binmore K., Game Theory and the Social Contract, t. 2: Just Playing, London–Cambridge (Mass.) 1998, MIT Press Series on Economic Learning and Social Evolution.
• Binmore K., Natural Justice, New York 2005.
• Bishop M., Trout J. D., Epistemology and the Psychology of Human Judgment, New York 2004.
• Buchanan J. M., The Limits of Liberty. Between Liberty and Leviathan, Chicago–London 1975, Phoenix Books, 714.
• Buchannan J. M., Brennan G., Modelling the Individual for Constitutional Analysis, [w:] The Reason of Rules. Constitutional Political Economy, red. J. M. Buchannan, G. Brennan, Ann Arbor 1985.
• Buchanan J. M., Tullock G., The Calculus of Consent. Logical Foundations of Constitutional Democracy, Ann Arbor 1962.
• Burke E., Rozważania o rewolucji we Francji, wstęp. P. Kłoczowski, przeł. D. Lachowska, Warszawa–Kraków 1994, Demokracja. Filozofia i Praktyka.
• Burlamaqui J.‑J., The Principles of Natural and Politic Law, Indianapolis 2006.
• Chmieliński M., Wstęp, [w:] tenże, Atomizm a indywidualizm. Rozważania nad myślą polityczną i prawną Wilhelma von Humboldta, Łódź 2004, Monografie Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.
• Coase R. H., The Firm, the Market, and the Law, Chicago–London 1988.
• Coase R. H., The Problem of Social Cost, „Journal of Law and Economics” 1960, nr 3.
• Coase R. H., The New Institutional Economics, „Journal of Institutional and Theoretical Economics”1984, nr 140.
• Coleman J. L., On the Relationship between Law and Morality, „Ratio Juris” 1989, nr 2.
• Cumberland R., A Treatise of the Law of Nature, Indianapolis 2005.
• Friedrich II, Der Anti‑Machiavell, [w:] Ausgewählte Werke Friedrichs des Grossen, Hrsg. G. B. Volz, t. 2, Berlin 1918.
• Frohlich N., Oppenheimer J. A., Eavey C. L., Laboratory Results on Rawls’s Distributive Justice, „British Journal of Political Science” 1987, nr 17.
• Fryderyk II, O rodzajach władzy i środkach do niej prowadzących, [w:] Filozofia niemieckiego oświecenia. Wybrane teksty z historii filozofii, wybór T. Namowicz, K. Sauerland, M. J. Siemek, Warszawa 1973, Wybrane Teksty z Historii Filozofii.
• Furuborn E. G., Richter R., Institutions and Economic Theory. The Contribution of the New Institutional Theory, Ann Arbor 1998, Economics, Cognition, and Society.
• Gawkowska A., Biorąc wspólnotę poważnie. Komunitarystyczne krytyki liberalizmu, Warszawa 2004.
• Gawkowska A., Komunitariańska krytyka kontraktualizmu, [w:] Umowa społeczna i jej krytycy w myśli politycznej i prawnej, red. Z. Rau, M. Chmieliński, Warszawa 2010.
• George R. P., Natural Law and Positive Law, [w:] The Autonomy of Law. Essays on Legal Positivism, red. tenże, Oxford 1996.
• Gilovich T., How We Know what Isn’t So. The Fallibility of Human Reason in Everyday Life, New York 1993.
• Gilovich T., Griffin D., Kahneman D., Heuristics and Biases. The Psychology of Intuitive Judgment, Cambridge 2002.
• Gough J. W., The Social Contract. A Critical Study of its Development, Oxford 1957.
• Green L., Positivism and Conventionalism, „Canadian Journal of Law and Jurisprudence” 1999, nr 12.
• Greenwald A. G., The Totalitarian Ego. Fabrication and Revision of Personal History, „American Psychologist” 1980, nr 7.
• Haakonssen K., The Character and Obligation of Natural Law according to Richard Cumberland, [w:] English Philosophy in the Age of Locke, red. M. A. Stewart, Oxford 2001, Oxford Studies in the History of Philosophy, 3.
• Haakonssen K., Natural Law and Modern Philosophy, Cambridge 1996.
• Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, przeł. A. Romaniuk, R. Marszałek, Warszawa 2005, Humanistyka Europejska.
• Hardman D., Judgment and Decision Making. Psychological Perspectives, Chichester–Hoboken 2009.
• Hart H. L. A., Are There any Natural Rights?, „Philosophical Review” 1955, nr 64.
• Hart H. L. A., Positivism and the Separation of Law and Morals, „Harvard Law Review” 1958, nr 71.
• Hegel G. W. F., Zasady filozofii prawa, przeł. A. Landman, Warszawa 1969, Biblioteka Klasyków Filozofii.
• Hobbes T., Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, wstęp J. C. A. Gaskin, przeł. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005.
• Hochstrasser T., Natural Law Theories in the Early Enlightment, Cambridge 2000.
• Kahneman D., Knetsch J. L., Thaler R. H., Anomalies. The Endowment Effect, Loss Aversion, and Status Quo Bias, „The Journal of Economic Perspectives” 1991, nr 1.
• Kahneman D., Slovic P., Tversky A., Judgment under Uncertainty. Heuristics and Biases, Cambridge 1982.
• Kelsen H., The Foundation of the Theory of Natural Law, [w:] Essays in Legal and Moral Philosophy, red. O. Weinberger, przeł. P. Heath, Dordrecht–Boston 1973, Synthese Library.
• Kersting W., Die Politische Philosophie des Gesellschaftsvertrags, Darmstadt 1994.
• Kirk L., Richard Cumberland and Natural Law, Cambridge 1987.
• Kramer M., In Defense of Legal Positivism. Law without Trimmings, Oxford 1999.
• Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, przeł. J. Pawelec, Warszawa 2009.
• Lessnoff M., Social Contract, London 1986.
• Locke J., Dwa traktaty o rządzie, wstęp i przeł. Z. Rau, Warszawa 1991, Biblioteka Klasyków Filozofii.
• MacIntyre A., Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność?, red. i przeł. A. Chmielewski [i in.], Warszawa 2007, Współczesna Myśl Humanistyczna. Wykłady Akademickie.
• MacIntyre A., Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, przeł. A. Chmielewski, Warszawa 1996, Biblioteka Współczesnych Filozofów.
• MacIntyre A., Etyka i polityka, red. nauk. A. Chmielewski, Warszawa 2009.
• March J. G., Olsen J. P., Reguły i instytucjonalizacja działania, [w:] ciż, Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, przeł. D. Sielski, Warszawa 2005, Społeczeństwo Współczesne.
• McCormick R., Tollison R., Politician, Legislation, and the Economy. An Inquiry into the Interest‑Group Theory of Government, Boston 1981.
• Miklaszewska J., Umowa społeczna jako uzasadnienie polityki w koncepcji Jamesa M. Buchanana, [w:] Umowa społeczna i jej krytycy w myśli politycznej i prawnej, red. Z. Rau, M. Chmieliński, Warszawa 2010.
• Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2003.
• Mueller D. C., Public Choice III, Cambridge–New York 2003.
• Nisbet R., Community and Power, New York 1962.
• North D. C., Institutions, Institutional Change, and Economic Performance, Cambridge 1990,
• Political Economy of Institutions and Decisions.
• North D. C., Prologue, [w:] The Frontiers of the New Institutional Economics, red. J. N. Drobak, J. V. C. Nye, San Diego 1997.
• Oniszczuk J., Filozofia i teoria prawa, Warszawa 2008.
• Opałek K., Wróblewski J., Aksjologia – dylemat pomiędzy pozytywizmem prawniczym a doktryną prawa natury, „Państwo i Prawo” 1966, nr 9.
• Parkin J., Science, Religion and Politics in Restoration England. Richard Cumberland’s De legibus naturae, Woodbridge 1999.
• Peretiatkowicz A., Idea umowy społecznej w rozwoju historycznym, Warszawa 1920.
• Platon, Protagoras, [w:] J. Gajda, Sofiści, Warszawa 1989, Myśli i Ludzie.
• Plous S., The Psychology of Judgment and Decision Making, New York 1993.
• Porębski Cz., Umowa społeczna. Renesans idei, Kraków 1999, Biblioteka Myśli Politycznej.
• Pufendorf S., The Whole Duty of Man, according to the Law of Nature, Indianapolis 2003.
• Rau Z., Contractarianism versus Holism. Reinterpreting Locke’s Two Treatises of Government, Lanham–New York–London 1995.
• Rommen H., The Natural Law. A Study in Legal and Social History and Philosophy, Indianapolis 1998.
• Sandel M., Liberalism and the Limits of Justice, Cambridge 1982.
• Schacter D. L., The Seven Sins of Memory. Insights from Psychology and Cognitive Neuroscience, „American Psychologist” 1999, nr 3.
• Skyrms B., Evolution of the Social Contract, Cambridge 1996.
• Skyrms B., The Stag Hunt and the Evolution of Social Structure, Cambridge 2004. The Social Contract from Hobbes to Rawls, red. D. Boucher, P. Kelly, London 1994.
• Sutherland S., Irrationality, London 2007.
• Szahaj A., Jednostka czy wspólnota. Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”, Warszawa 2000, Biblioteka Polityczna „Aletheia”, t. 11.
• Szyszkowska M., Zarys filozofii prawa, Białystok 2000.
• Śpiewak P., W poszukiwaniu wspólnot, [w:] Komunitarianie. Wybór tekstów, wybór tenże, przeł. P. Rymarczyk, T. Szubka, Warszawa 2004, Biblioteka Polityczna „Aletheia”, t. 16.
• Śpiewak P., W stronę wspólnego dobra, Warszawa 1998, Biblioteka Polityczna „Aletheia”, t. 6.
• Taylor Ch., Atomism, [w:] tenże, Philosophy and the Human Sciences, Cambridge 1985, Philosophical Papers, t. 2.
• Taylor Ch., Cross Purposes: The Liberal‑Communitarianism Debate, [w:] Liberalism and the
• Moral Life, red. N. Rosenblum, Cambridge (Mass.) 1989.
• Taylor Ch., Etyka autentyczności, przeł. A. Pawelec, Kraków 1996, Demokracja. Filozofia i Praktyka.
• Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, oprac. T. Gadacz, przeł. M. Gruszyński [i in.], Warszawa 2001, Biblioteka Współczesnych Filozofów.
• Tetlock P. E., Expert Political Judgment: How Good Is It? How Can We Know?, Princeton 2005.
• Tuck R., The „Modern” Theory of Natural Law, [w:] The Languages of Political Theory in Early Modern Europe, red. A. Pagden, Cambridge 1987.
• Tuck R., Natural Rights Theories. Their Origin and Development, Cambridge 1979.
• Umowa społeczna i jej krytycy w myśli politycznej i prawnej, red. Z. Rau, M. Chmieliński, Warszawa 2010.
• Verdross A., Nauka o prawie natury, [w:] Nauka a polityka. Dziwne losy filozofii prawa w Polsce, red. M. Szyszkowska, Warszawa 2010.
• Voigt S., Explaining Constitutional Change. A Positive Economics Approach,, Cheltenham– Northampton (Mass.) 1999.
• Williamson O. E., The Economic Institutions of Capitalism, New York 1985.
• Williamson O. E., Markets and Hierarchies. Analysis and Antitrust Implications, New York 1975.
• Williamson O. E., The Mechanisms of Governance, New York–Oxford 1996.
• Williamson O. E., The New Institutional Economics. Taking Stock, Looking Ahead, „Journal of Economic Literature” 2000, nr 38.
• Wróblewski J., Wpływ prawa natury na prawo pozytywne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1968, nr 57.
• Zajadło J., Między prawem naturalnym a pozytywizmem prawniczym, „Ethos” 2003, nr 61‑62.
• Zirk‑Sadowski M., Wprowadzenie do filozofii prawa, Kraków 2000, Seria Akademicka. Podręcznik.

Identifiers

DOI

10.12797/Politeja.10.2013.26.06