Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | 15 | 228-240

Article title

Propozycje terminologiczne z zakresu architektury i budownictwa w Budowie kościołów Piotra Aignera (1825)

Content

Title variants

EN
Terminological proposals in the sphere of architecture and building in Budowa kościołów by Piotr Aigner (1825)

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
W artykule poddano analizie słownictwo specjalistyczne z zakresu architektury wyekscerpowane z Budowy kościołów Piotra Aignera. Ustalono, że 38 nazw (31% badanego materiału) to neologizmy Aignera odpowiadające łacińskim terminom architektonicznym (np. głownik to odpowiednik łac. capitellum; łęk to odpowiednik łac. arcus), nieznane XIX-wiecznej polszczyźnie i nieupowszechnione w latach późniejszych. Wykazano, że tworzenie nowych, rodzimych nazw specjalistycznych z zakresu architektury w czasach zaborów należy odczytywać jako przejaw puryzmu językowego, świadectwo traktowania języka jako podstawowego czynnika kształtujący tożsamość narodową.
EN
In the article there is an analysis of specialised vocabulary from the sphere of architecture excerpted from Budowa kościołów written by Piotr Aigner. According to the research 38 names (31% of the investigated material) are neologisms created by Aigner, which are equivalents or translations of their Latin architectural terms (for example, głownik is an equivalent of the Latin word capitellum; łęk – the Latin word arcus), which had not occur in the 19th-century Polish language and were not disseminated later. As it seems creating new specialised native names in the sphere of architecture when Poland was divided by foreign invaders may be interpreted as a kind of language purism, an example of treating the language as a basic factor that shapes the national identity.

Contributors

  • Uniwersystet Szczeciński, Wydział Filologiczny

References

  • Aigner P., Budowy kościołów część pierwsza, Warszawa 1825.
  • Bajerowa I., Badania nad terminologią języków specjalnych (środowiskowych), w: Język i językoznawstwo polskie w sześćdziesięcioleciu niepodległości (1918–1978), pod red. J. Riegera, M. Szymczaka, Wrocław 1982, s. 37–40.
  • Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. II, Warszawa 2000.
  • Biniewicz J., Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych, Opole 2002.
  • Biniewicz J., Kształtowanie się polskiej leksyki naukowej – mechanizm derywowania pierwszych polskich terminów matematycznych, w: Żywe problemy historii języka, pod red. M. Kuźmickiego, M. Osiewicza, Poznań 2010, s. 47–56.
  • Borek H., Stan badań i postulaty badawcze w zakresie rozwoju terminologii specjalistycznej, w: Problemy badawcze terminologii naukowo-technicznej, „Prace Naukowe Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały”, pod red. T. Frankiewicza, Wrocław 1976, z. IV, s. 3–13.
  • Buttler D., O wzajemnym oddziaływaniu terminologii i słownictwa ogólnego. I Terminologizacja wyrazów potocznych, „Poradnik Językowy” 1979, s. 58–66.
  • Chmielowski B., Nowe Ateny, t. I, Lwów 1745.
  • Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, pod red. W. Gruszczyńskiego (svii.pl; dostęp: 15.11.2015).
  • Gajda S., Wprowadzenie do teorii terminu, Opole 1990.
  • Jadacka H., O formie, znaczeniu i desygnacie terminu, „Zagadnienia Naukoznawstwa” 1978, z. 4, s. 552–557.
  • Jaroszewski T.S., Chrystian Piotr Aigner – architekt warszawskiego klasycyzmu, Warszawa 1970.
  • Linde S.B., Słownik języka polskiego, t. I–VI, wyd. II, Lwów 1854–1860.
  • Łuczyński E., Polska terminologia morska I połowy XX wieku. Nazwy części jednostki pływającej, Gdańsk 1987.
  • Mieszkowski Z., Podstawowe problemy architektury w polskich traktatach od połowy XVI do początku XIX wieku, Warszawa 1970.
  • Parnicki-Pudełko S., Architektura starożytnej Grecji, Warszawa 1975.
  • Podczaszyński K., Nomenklatura architektoniczna, czyli słownik powodowany cieśliczych wyrazów, Warszawa 1843.
  • Pomarański S., Aigner Piotr, w: Polski słownik biograficzny, pod red. W. Konopczyńskiego, Kraków 1935, t. I, s. 34–35.
  • Raczyński E., Słownik łacińsko-polski do Witruwiusza, w: M. Vitruvius, O budowie ksiąg dziesięć, Wrocław 1840, s. 387–427.
  • Skubalanka T., Stanowisko Onufrego Kopczyńskiego wobec neologizmów, w: eadem, Ze studiów nad dawną i współczesną polszczyzną, Lublin 1997.
  • Słownik języka polskiego, pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, t. III, Warszawa 1902.
  • Starzec A., Rozwój polskiej terminologii motoryzacyjnej, Opole 1984.
  • Szolginia W., Architektura i budownictwo, wyd. III, Warszawa 1991.
  • Teoretyczne podstawy terminologii, pod red. F. Gruczy, „Problemy terminologii” 1, Wrocław 1991.
  • Trotz M.A., Nowy dykcyjonarz, to jest mownik polsko-francusko-niemiecki z przydatkiem przysłów potocznych, przestróg gramatycznych i inszym naukom przyzwoitych wyrazów, wyd. II uzupełnione przez S. Moszczeńskiego, Lipsk 1779.
  • Umińska-Tytoń E., Słownictwo opisów architektury i sztuki w XVIII-wiecznych diariuszach, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego” 1992, XXXVII, s. 123–138.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

ISSN
1730-4180

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-c560bdf8-8d55-49bd-9939-2bbba43f3551
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.