Typy legitymizacji w wypowiedziach hierarchów Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce na temat gender i praw reprodukcyjnych

• Authors: Anna Szwed

Title variants

EN

Types of Legitimation in the Utterances of the Hierarchs of the Roman Catholic Church in Poland on Gender and Reproductive Rights

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest problemowi legitymizacji obecnych w dyskursie Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce wypowiedzi na temat gender i praw reprodukcyjnych z lat 2012–2017. Jego celem jest rekonstrukcja sposobów, w jakie przedstawiciele Kościoła uprawomocniają swoje stanowisko we wspomnianych polach dyskursywnych oraz odpowiedź na pytanie o rolę, jaką pełni wykorzystanie zróżnicowanych legitymizacji o charakterze religijnym i świeckim w kontekście obecności Kościoła w sferze publicznej. Prezentowane dane są wynikiem jakościowej analizy treści dokumentów Konferencji Episkopatu Polski oraz publicznych wypowiedzi polskich biskupów, takich jak: wywiady w mediach, kazania, wystąpienia konferencyjne. W warstwie teoretycznej i metodologicznej artykuł odwołuje się do założeń perspektywy społecznego tworzenia rzeczywistości (Berger i Luckmann), koncepcji dyskursywnego konstruowania legitymizacji (van Leeuwen) oraz założeń SKAD (the Sociology of Knowledge Approach to Discourse).

EN

The article discusses the problem of legitimations in the discourse of the Roman Catholic Church in Poland on gender and reproductive rights from 2012–2017. Its aim is to reconstruct the ways the representatives of the Church legitimize their standpoint within these discursive fields and to explain the role of using diverse religious and secular legitimations for the public presence of the Roman Catholic Church. The results of the quantitative content analysis of the Polish Bishops’ Conference documents and bishops’ public utterances, i.e. media interviews, sermons, and conference speeches, are presented in the article. At the theoretical and methodological level the article uses the social construction of reality perspective (Berger and Luckmann), the conception of discursive construction of legitimation (van Leeuwen) and the sociology of knowledge approach to discourse (SKAD).

Keywords

PL

dyskurs; gender; Kościół rzymskokatolicki; legitymizacje; prawa reprodukcyjne

EN

gender; discourse; Roman Catholic Church; legitimations; reproductive rights

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2019
• Issue: 3(234)
• Pages: 81-108

Contributors

author

Anna Szwed

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Bachryj-Krzywaźnia, Maciej. 2016. „Był sobie gender …” Kategoria gender w dyskursie „Gościa Niedzielnego” – analiza pola semantycznego i analiza aktantowa. „Politeja” 13, 43: 346–362. DOI: 10.12797/Politeja.13.2016.43.14.
• Berger, Peter. 2005. Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii. Tłum. W. Kurdziel. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Berger, Peter i Thomas Luckmann. 2010. Społeczne tworzenie rzeczywistości: traktat z socjologii wiedzy. Tłum. J. Niżnik. Warszawa: WN PWN.
• Case, Mary Anne. 2016. The Role of the Popes in the Invention of Complementarity and the Anathematization of Gender. „Religion and Gender” 6, 2: 155–172. DOI: 10.18352/rg.10124.
• CBOS. 2015. Boskie i cesarskie. O stosunkach między państwem i Kościołem(ami). https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_048_15.PDF. Dostęp: 02.02.2019.
• Coates, Amy L., Peter S. Hill, Simon Rushton i Julie Balen. 2014. The Holy See on sexual and reproductive health rights: Conservative in position, dynamic in response. „Reproductive Health Matters” 22, 44: 114–124. DOI: 10.1016/S0968-8080(14)44815-8.
• Datta, Neil. 2018. Restoring the natural order. The religious extremists’ vision to mobilize European societies against human rights on sexuality and reproduction. https://www.epfweb.org/sites/epfweb.org/files/rtno_epf_book_lores.pdf. Dostęp: 01.02.2019.
• Dec, Ignacy. 2015. Homilia wygłoszona w sanktuarium maryjnym w Skępem w diecezji płockiej. http://ekai.pl/diecezje/plocka/x87430/bp-dec-ocalajac-rodziny-ocalimy-narod/. Dostęp: 8.04.2015.
• Dziwisz, Stanisław. 2015. Wystąpienie apb. Stanisława Dziwisza na konferencji „Gender spojrzenie krytyczne” organizowanej przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II. https://www.youtube.com/watch?v=aVIcDe1r6II. Dostęp: 8.04.2015.
• Garbagnoli, Sara. 2016. Against the Heresy of Immanence: Vatican’s ‘Gender’ as a New Rhetorical Device against the Denaturalisation of the Sexual Order. „Religion and Gender” 6, 2: 187–204. DOI: 10.18352/rg.10156.
• Garbagnoli, Sara. 2017. Italy as a Lighthouse. Anti-Gender Protests Between the „Anthropological Question” and National Identity. W: R. Kuhar i D. Paternotte (red.). Anti-Gender Campaigns in Europe. Religious and Political Mobilisations Against Equality. London: Rowman & Littlefield International, s. 151–173.
• Grabowska, Magdalena. 2013. Pomiędzy gender studies a „ideologią gender”: edukacja antydyskryminacyjna w Polsce po 1989 roku. http://pl.boell.org/sites/default/files/downloads/Magda_Grabowska_ideologia_gender.pdf. Dostęp: 12.08.2018.
• Graff, Agnieszka i Elżbieta Korolczuk. 2018. Gender as „Ebola from Brussels”: The Anti-colonial Frame and the Rise of Illiberal Populism. „Signs: Journal of Women in Culture and Society” 43, 4: 797–821.
• Gądecki, Stanisław. 2018. Homilia: Śliczna jak miesiąc, jak słońce świecąca! Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. https://episkopat.pl/homilia-sliczna-jak-miesiac-jak-slonce-swiecaca-swieto-narodzenia-najswietszej-maryi-panny-tulce-2-09-2018/. Dostęp: 11.02.2019.
• Habermas, Jurgen. 2006. Religion in the Public Sphere. „European Journal of Philosophy” 14,1: 1–25. DOI: 10.1111/j.1468-0378.2006.00241.x.
• Hoser, Henryk. 2013. Gender groźniejsze od marksizmu. Z JE ks. abp. ..., przewodniczącym Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych Konferencji Episkopatu Polski, ordynariuszem warszawsko-praskim, rozmawia Małgorzata Jędrzejczyk. „Nasz Dziennik”. http://www.naszdziennik.pl/wiara-kosciol-w-polsce/24344,gender-grozniejsze-od-marksizmu.html. Dostęp: 02.04.2016.
• Hoser, Henryk. 2014. Solidarność z prof. Bogdanem Chazanem. Oświadczenie Biskupa Warszawsko-Praskiego Arcybiskupa... https://episkopat.pl/solidarnosc-z-prof-bogdanem-chazanem/. Dostęp: 2.02.2019.
• Jan Paweł II. 1988. Mulieris dignitatem. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/mulieris.html. Dostęp: 2.02.2019.
• Jan Paweł II. 1995. Evangelium vitae. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/kdwiary/dignitas_personae_12122008.html. Dostęp: 2.2.2019.
• Jędraszewski, Marek. 2013. Kościół na straży rozumu. Z abp. ... rozmawia Mariusz Majewski. „Gość Niedzielny”. http://gosc.pl/doc/1796773.Kosciol-na-strazy-rozumu. Dostęp: 02.03.2015.
• Keller, Reiner. 2011. The Sociology of Knowledge Approach to Discourse (SKAD). „Human Studies” 34,1: 43–65. DOI: 10.1007/s10746-011-9175-z.
• Keller, Reiner. 2013. Doing Discourse Research An Introduction for Social Scientists. Los Angeles, London, New Dehli, Singapore, Washington DC: Sage Publications.
• KEP. 2012a. Jan Paweł II -Papież Rodziny. List Episkopatu Polski na XXVII niedzielę zwykłą zapowiadający obchody XII Dnia Papieskiego. http://episkopat.pl/dokumenty/listy_pasterskie/4581.1,Jan_Pawel_II_Papiez_Rodziny.html. Dostęp: 5.05.2017.
• KEP. 2012b. Oświadczenie Prezydium Konferencji Episkopatu Polski. https://episkopat.pl/oswiadczenie-prezydium-konferencji-episkopatu-polski-3/. Dostęp: 12.02.2019.
• KEP. 2013a. Komunikat z 362. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski. http://episkopat.pl/dokumenty/komunikaty_zp_kep/5203.1,Komunikat_z_362_Zebrania_Plenarnego_Konferencji_Episkopatu_Polski.html. Dostęp: 25.02.2015.
• KEP. 2013b. Komunikat Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych Konferencji Episkopatu Polski w sprawie manipulacji informacjami naukowymi dotyczącymi procedury in vitro. https://episkopat.pl/komunikat-zespolu-ekspertow-ds-bioetycznych-konferencji-episkopatu-polski-w-sprawie-manipulacji-informacjami-naukowymi-dotyczacymi-procedury-in-vitro/. Dostęp: 1.02.2019.
• KEP. 2013c. List pasterski na Niedzielę Świętej Rodziny 2013 roku. http://episkopat.pl/dokumenty/listy_pasterskie/5545.1,List_pasterski_na_Niedziele_Swietej_Rodziny_2013_roku.html. Dostęp: 2.02.2019.
• KEP. 2013d. O wyzwaniach bioetycznych, przed którymi stoi współczesny człowiek. http://episkopat.pl/dokumenty/pozostale/5066.1,O_wyzwaniach_bioetycznych_przed_ktorymi_stoi_wspolczesny_czlowiek.html. Dostęp: 2.03.2017.
• KEP. 2014a. Apel o zweryfikowanie decyzji w sprawie prof. Chazana. https://episkopat.pl/apel-o-zweryfikowanie-decyzji-w-sprawie-prof-chazana/. Dostęp: 2.02.2019.
• KEP. 2014b. Głosić z radością Ewangelię o rodzinie. List Pasterski Episkopatu Polski na Niedzielę Świętej Rodziny, 28 grudnia 2014 r. http://episkopat.pl/dokumenty/listy_pasterskie/6344.1,Glosic_z_radoscia_Ewangelie_o_rodzinie.html. Dostęp: 9.02.2019.
• KEP. 2014c. Komunikat z 364. zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski. http://episkopat.pl/dokumenty/komunikaty_zp_kep/5816.1,Komunikat_z_364_zebrania_plenarnego_Konferencji_Episkopatu_Polski.html. Dostęp: 1.02.2019.
• KEP. 2014d. Oświadczenie Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych Konferencji Episkopatu Polski w sprawie klauzuli sumienia lekarza. https://episkopat.pl/oswiadczenie-zespolu-ekspertow-ds-bioetycznych-konferencji-episkopatu-polski-w-sprawie-klauzuli-sumienia-lekarza/. Dostęp: 20.01.2019.
• KEP. 2015a. Apel Prezydium Konferencji Episkopatu Polski w związku z rozpoczęciem prac nad projektem ustawy o medycznym wspomaganiu prokreacji (in vitro). https://episkopat.pl/apel-prezydium-konferencji-episkopatu-polski-w-zwiazku-z-rozpoczeciem-prac-nad-projektem-ustawy-o-medycznym-wspomaganiu-prokreacji-in-vitro/. Dostęp: 11.02.2019.
• KEP. 2015b. Jan Paweł II -Patron Rodziny. List Episkopatu Polski zapowiadający obchody XV Dnia Papieskiego. http://episkopat.pl/dokumenty/listy_pasterskie/6852.1,Jan_Pawel_II_Patron_Rodziny.html. Dostęp: 10.01.2019.
• KEP. 2015c. Komunikat Prezydium KEP po podpisaniu przez Prezydenta RP ustawy o ,,in vitro”. https://episkopat.pl/komunikat-prezydium-kep-po-podpisaniu-przez-prezydenta-rp-ustawy-o-in-vitro/. Dostęp: 11.02.2019.
• KEP. 2015d. Komunikat Rady KEP ds. Rodziny na Dzień Świętości Życia. http://episkopat.pl/dokumenty/pozostale/6540.1,Komunikat_Rady_KEP_ds_Rodziny_na_ Dzien_Swietosci_Zycia.html. Dostęp: 10.02.2019.
• KEP. 2015e. Oświadczenie Prezydium KEP. http://episkopat.pl/dokumenty/pozostale/6447.1,Oswiadczenie_Prezydium_Konferencji_Episkopatu_Polski.html. Dostęp: 28.01.2019.
• KEP. 2015f. Sakramentalne konsekwencje głosowania i podpisania ustawy o in vitro – oświadczenie Przewodniczącego Rady Prawnej KEP. https://episkopat. pl/sakramentalne-konsekwencje-glosowania-i-podpisania-ustawy-o-in-vitro-oswiadczenie-przewodniczacego-rady-prawnej-kep/. Dostęp: 2.02.2019.
• KEP. 2015g. Stanowisko Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Rodziny w sprawie Konwencji Rady Europy o przeciwdziałaniu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (CAHVIO). http://episkopat.pl/dokumenty/pozostale /6448.1,Stanowisko_Rady_Konferencji_Episkopatu_Polski_ds_Rodziny_w_sprawie_Konwencji_Rady_Europy_o_przeciwdzialaniu_i_zwalczaniu_przemocy_wobec_kobiet_i_przemocy_domowej_CAHVIO.html. Dostęp: 8.05.2015.
• KEP. 2015h. Stanowisko Zespołu Ekspertów ds. Bioetycznych Konferencji Episkopatu Polski w sprawie dopuszczenia do swobodnego obrotu handlowego pigułki postkoitalnej. https://episkopat.pl/stanowisko-zespolu-ekspertow-ds-bioetycznych-konferencji-episkopatu-polski-w-sprawie-dopuszczenia-do-swobodnego-obrotu-handlowego-pigulki-postkoitalnej/. Dostęp: 1.02.2019.
• KEP. 2016. Komunikat z 374. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski. https://episkopat.pl/komunikat-z-374-zebrania-plenarnego-konferencji-episkopatu-polski/. Dostęp: 11.02.2019.
• KEP. 2017a. Apel Prezydium Konferencji Episkopatu Polski w sprawie ochrony prawa do życia od poczęcia do naturalnej śmierci. https://episkopat.pl/prezydium-episkopatu-zamiast-aborcji-adopcja-dzieci-kazdy-ma-prawo-do-zycia/. Dostęp: 1.02.2019.
• KEP. 2017b. Słowo Prezydium Konferencji Episkopatu Polski na Niedzielę Świętej Rodziny „Kochać, nie zabijać!”. https://episkopat.pl/prezydium-episkopatu-nie-moze-byc-miejsca-na-zabijanie-niepelnosprawnych-i-chorych-dzieci/. Dostęp: 12.02.2019.
• Kongregacja Nauki Wiary. 2008. Instrukcja Dignitas personae dotycząca niektórych problemów bioetycznych. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WR/kongregacje/kdwiary/dignitas_personae_12122008.html. Dostęp: 2.02.2019.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. 1997. http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970780483/U/D19970483Lj.pdf. Dostęp: 14.05.2019.
• Korolczuk, Elżbieta. 2014. „The War on Gender” from a Transnational Perspective - Lessons for Feminist Strategising. https://pl.boell.org/sites/default/files/uploads/2014/10/war_on_gender_korolczuk.pdf. Dostęp: 21.11.2018.
• Korolczuk, Elżbieta. 2016. ‘The purest citizens’ and ‘IVF children’. Reproductive citizenship in contemporary Poland. „Reproductive Biomedicine and Society Online” 3:126–133. DOI: https://doi.org/10.1016/j.rbms.2016.12.006.
• Korolczuk, Elżbieta. 2016. Bunt kobiet AD 2016. Skąd się wziął i czego nas uczy? W: A. Czarnacka (red.). Przebudzona rewolucja: Prawa reprodukcyjne kobiet w Polsce. Raport 2016. Warszawa: Fundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej, s. 31–42.
• Korolczuk, Elżbieta. 2017. The Vatican and the Birth of Anti-Gender Studies. „Religion and Gender” 6, 2: 293. DOI: 10.18352/rg.10181.
• Korolczuk, Elżbieta, Beata Kowalska, Jennifer Ramme, i Claudia Snochowska-Gonzales (red.). 2019. Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
• Kowalczyk, Józef. 2014. List abp. ... do p. Agnieszki Kozłowskiej-Rajewicz. http://ekai.pl/wydarzenia/ostatnia_chwila/x74748/gender-nie-moze-stawac-sie-podstawatworzenia-prawa/. Dostęp: 8.04.2015.
• Kuhar, Roman. 2015. Playing with science: Sexual citizenship and the Roman Catholic Church counter-narratives in Slovenia and Croatia. „Women’s Studies International Forum” 49: 84–92. DOI: 10.1016/j.wsif.2014.07.005.
• Kuhar, Roman i David Paternotte (red.). 2017a. Anti-Gender Campaigns in Europe. Religious and Political Mobilisations Against Equality. London: Rowman & Littlefield International.
• Kuhar, Roman, i David Paternotte. 2017b. „Gender ideology” in movement: Introduction. W: R. Kuhar, D. Paternotte. Anti-Gender Campaigns in Europe. Religious and Political Mobilisations Against Equality. London: Rowman & Littlefield International, s. 3–18.
• van Leeuwen, Theo. 2007. Legitimation in discourse and communication. „Discourse & Communication” 1, 1: 91–112. DOI: 10.1177/1750481307071986.
• van Leeuwen, Theo. 2008. Discourse and Practice: New Tools for Critical Discourse Analysis. New York: Oxford University Press. https://books.google.com/books?id=hD_MBrzjcLgC&pgis=1.
• Leszczyńska, Katarzyna. 2016. Płeć w instytucje uwikłana. Reprodukowanie wzorów kobiecości i męskości przez świeckie kobiety i świeckich mężczyzn w organizacjach administracyjno-ewangelizacyjnych Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Mayer, Stefanie i Birgit Sauer. 2017. „Gender Ideology” in Austria: Coalitions around an Empty Signifier. W: R. Kuhar, D. Paternotte (red.). Anti-Gender Campaigns in Europe. Religious and Political Mobilisations Against Equality. London: Rowman & Littlefield International, s. 23–40.
• Mendyk, Marek. 2013. Ideologia gender niszczy rodzinę. O ideologii gender z biskupem ..., przewodniczącym Komisji Episkopatu polski ds. Wychowania Katolickiego rozmawiał ks. Waldemar Wesołowski. http://ekai.pl/wydarzenia/temat_dnia/x71384/ideologia-gender-niszczy-rodzine/. Dostęp: 8.04.2015.
• Michalik, Józef. 2013a. Homilia wygłoszona podczas jubileuszu 90. rocznicy urodzin kard. Henryka Gulbinowicza. http://www.radiomaryja.pl/multimedia/homilia-wygloszona-podczas-jubileuszu-90-rocznicy-urodzin-kard-henryka-gulbinowicza/. Dostęp: 8.04.2015.
• Michalik, Józef. 2013b. Przyszłość chrześcijaństwa w Europie – chrześcijaństwo wobec nowych wyzwań. Perspektywa katolicka. Wykład abp. ... podczas konferencji polsko-rosyjskiej. http://episkopat.pl/dokumenty/pozostale/5508.1,Wyklad_abp_Jozefa_Michalika_podczas_konferencji_polsko_rosyjskiej.html. Dostęp: 1.02.2018.
• Mishtal, Joanna. 2015. The Politics of Morality: The Church, the State, and Reproductive Rights in Postsocialist Poland. Ohio: Ohio University Press.
• Nawojski, Radosław, Magdalena Pluta, i Katarzyna Zielińska. 2018. The Black Protests: a Struggle for (Re)Definition of Intimate Citizenship. „Praktyka Teoretyczna” 4, 30: 51–74. DOI: 10.14746/prt.2018.4.2
• Nycz, Kazimierz. 2014. Oświadczenie kard. ... ws. prof. Bogdana Chazana. https://episkopat.pl/oswiadczenie-kard-kazimierza-nycza-ws-prof-bogdana-chazana/. Dostęp: 9.02.2019.
• Nycz, Kazimierz. 2015. Papieska Rada Kultury o roli kobiet. https://ekai.pl/papieska-rada-kultury-o-roli-kobiet/. Dostęp: 2.02.2019.
• Paternotte, David i Roman Kuhar. 2018. Disentangling and Locating the „Global Right”: Anti-Gender Campaigns in Europe. „Politics and Governance” 6, 3:6. DOI: 10.17645/pag.v6i3.1557.
• Paweł VI. 1968. Humanae vitae. https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pawel_vi/encykliki/humane.html. Dostęp: 2.02.2019.
• Polak, Wojciech. 2012. [Sekretarz episkopatu] o ideologii gender. http://ekai.pl/wydarzenia/temat_dnia/x61872/sekretarz-episkopatu-o-ideologii-gender/?print=1. Dostęp: 22.02.2015.
• Radkowska-Walkowicz, Magdalena. 2012. The creation of „monsters”: The discourse of opposition to in vitro fertilization in Poland. „Reproductive Health Matters” 20, 40: 30–37. DOI: 10.1016/S0968-8080(12)40647-4.
• Radkowska-Walkowicz, Magdalena. 2014. Between Advanced Medical Technology and Prayer: Infertility Treatment in Post-socialist Poland. „Czech Sociological Review” 50, 6: 939–960. DOI: 10.13060/00380288.2014.50.6.149.
• Rawłuszko, Marta. [w druku] And if the Opponents of Gender Ideology are Right? Gender Politics, Europeanization and the Democratic Deficit.
• Reyes, Antonio. 2011. Strategies of legitimization in political discourse: From words to actions. „Discourse and Society” 22, 6:781–807. DOI: 10.1177/0957926511419927.
• Ryczan, Kazimierz. 2014. ... o przyjęciu Ustawy o przemocy w rodzinie. http://czestochowa.gazeta.pl/czestochowa/1,48725,16679413,Bp_Ryczan__Przyjecie_ustawy_o_przemocy_w_rodzinie.html. Dostęp: 8.04.2015.
• Szlachetka, Wiesław. 2015. Homilia z okazji 50-lecia Duszpasterstwa Rodzin Archidiecezji Gdańskiej. http://ekai.pl/diecezje/gdanska/x87407/gdansk-lecie-duszpasterstwa-rodzin-archidiecezji-gdanskiej/. Dostęp: 8.04.2015.
• Szwed, Anna. 2015. Ta druga. Obraz kobiety w nauczaniu Kościoła rzymskokatolickiego i w świadomości księży. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Szwed, Anna i Katarzyna Zielińska. 2017. A War on Gender? The Roman Catholic Church’s Discourse on Gender in Poland. W: S. Ramet, I. Borowik (red.). Religion, Politics, and Values in Poland. New York: Palgrave Macmillan US, s. 113–136.
• Vaggione, Juan Marco. 2005. Reactive Politicization and Religious Dissidence: The Political Mutations of the Religious. „Social Theory and Practice” 31, 2: 233–255. DOI: 10.1016/0304-4203(83)90065-8.
• Verloo, Mieke i David Paternotte. 2018. The Feminist Project under Threat in Europe. Editorial. „Politics and Governance” 6, 3:1–5. DOI: 10.17645/pag.v6i3.1736.
• Wątroba, Jan. 2015. [Przewodniczący Rady KEP ds. Rodziny] o konwencji. http://ekai.pl/wydarzenia/ostatnia_chwila/x86358/przewodniczacy-rady-kep-ds-rodziny-o-konwencji/. Dostęp: 4.06.2016.
• Yuval-Davis, Nira. 1997. Gender & Nation. London: Sage Publications.
• Zielińska, Katarzyna. 2018. W walce o hegemonię? Religia w polskiej sferze publicznej na przykładzie debat sejmowych (2001–2015). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Zubrzycki, Geneviève. 2006. The Crosses of Auschwitz: Nationalism and Religion in Post-Communist Poland. Chicago: University of Chicago Press.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2019.126152