Badania ułożenia klastów w glinach morenowych jako element rekonstrukcji kierunków transportu lodowego w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem

• Authors: Wachecka-Kotkowska Lucyna

Title variants

EN

Measurements of till fabric orientation in the morainic tills for reconstruction of the ice flow direction in the Piotrków Trybunalski, Radomsko and Przedbórz area

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wyniki pomiarów orientacji osi dłuższej klastów w glinie morenowej w 11 stanowiskach (w 12 ścianach), w strefach I−IV wyróżnionych form glacigenicznych. Położona w części zachodniej strefa III odpowiada skrajowi dobrze poznanego w regionie łódzkim lobu Widawki. Zajmujące większą część terenu badań strefy I, II i IV powiązano z hipotetycznym lobem Pilicy-Luciąży lądolodu warty. Pomiary ułożenia głazików w strefie III potwierdziły pogląd, że lądolód napływał tam z kierunków NNW i NW (330–340°). W świetle badań w pozostałym obszarze (strefy I, II i IV), transgresja nastąpiła z kierunków N, NE i NNE (357–52°). Lądolód dotarł do linii Kamieńsk–Rzejowice–Przedbórz. Na garbie łódzkim, w pasie południkowym między Tuszynem a Radomskiem (Kamieńskiem), występują różne kierunki ułożenia klastów, co zinterpretowano jako wynik konfluencji obu lobów.

EN

The article presents the results of measurements of the longer axes orientation in the morainic tills at 11 sites and 12 outcrops in zones I–IV of the glacigenic forms in the area between Piotrków Trybunalski, Radomsko and Przedbórz. Zone III located in the western part of the said area corresponds to the well-recognised Widawka lobe in the Łódź region. Zones I, II and IV in the eastern part of the study area associated with the hypothetic Pilica-Luciąża lobe (S part of the Rawka lobe) and both coming from the Warta ice-sheet. Measurements of fabric clasts in zone III proved that the ice sheet has arrived from NNW and NW (330º–340º). In zones I, II, and IV transgression came from the NNE and NE (357º–52º). The lobe reached the Kamieńsk–Rzejowice–Przedbórz line. In the Łódź hump, the meridian belt between Kamieńsk and Łódź fabric tills are of various orientation interpreted as a confluence of the two lobes.

Keywords

PL

glina morenowa; orientacja głazików; lądolód warty; region łódzki; środkowa Polska

EN

morainic till; till fabrics; Wartanian ice-sheet; Łódź Region; central Poland

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2015
• Volume: 103
• Pages: 99-115

Dates

published

2015

Contributors

author

Wachecka-Kotkowska Lucyna

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

References

• Baraniecka M.D. 1967. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 ark. Kamieńsk. Warszawa: Inst. Geol.
• Baraniecka M.D. 1971. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, ark. Kamieńsk. Warszawa: Wyd. Geol.
• Czubla P. 2015. „Analiza zespołów eratyków w glinach lodowcowych i ich znaczenie w rekonstrukcji zasięgu lądolodu warciańskiego w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem (środkowa Polska)”. Acta Geographica Lodziensia 103: 25-43.
• Gradziński R., A. Kostecka, A. Radomski, R. Unrug. 1986. Zarys sedymentologii. Warszawa: Wydawnictwo Geologiczne.
• Klatkowa H. 1992. „Niektóre wskaźniki kierunków transportu lodowego w środkowej Polsce i ich przydatność do wyróżnień facjalnych i stratygraficznych oraz rekonstrukcji paleogeograficznych”. Acta Geographica Lodziensia 63: 39-79.
• Klatkowa H. 1993. „Niektóre cechy glacigenicznych osadów warty w środkowej Polsce”. Acta Geographica Lodziensia 65: 99-140.
• Klatkowa H. 1995. „Remarks on the Warta Stage in Middle Poland”. Acta Geographica Lodziensia 68: 95-108.
• Król E., L. Wachecka-Kotkowska. 2015. „Anizotropia podatności magnetycznej jako potencjalne narzędzie wyznaczenia kierunków paleoprądów na osadach glacjalnych na obszarze pomiędzy Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem (środkowa Polska)”. Acta Geographica Lodziensia 103: 79-97.
• Marks L. 1992. Osady i formy rzeźby lodowcowej i wodnolodowcowej. W Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia, 92-153. Warszawa: Wyd. PAE.
• Marks L., A. Ber, W. Gogołek, K. Piotrowska 2006. Mapa Geologiczna Polski w skali 1:500 000. Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny.
• Molewski P. 2007. Neotektoniczne i glacidynamiczne uwarunkowania wykształcenia plejstocenu Wysoczyzny Kujawskiej. Toruń: Wyd. Naukowe UMK.
• Mycielska-Dowgiałło E. 1980. Wstęp do sedymentologii (dla geografów). Kielce: WSP.
• Narloch W., J.A. Piotrowski, W. Wysota, K. Tylmann. 2015. „Till formation under a soft-bedded pal-aeo-ice stream of the Scandinavian Ice Sheet, constrained using qualitative and quantitative micro-structural analyses”. Sedimentary Geology 326: 64-78.
• Niewiarowski W. 1971. „Ułożenie kamieni w utworach morenowych ostatniego lądolodu na terenie Dolnego Powiśla”. Zeszyty Naukowe UMK, Nauki Mat.-Przyr. 26, Geografia VIII: 31-49.
• Piotrowski J.A., N.K. Larsen, J. Menzies, W. Wysota. 2006. „Formation of subglacial till under transient bed conditions: Deposition, deformation, and basal decoupling under a Weichselian ice sheet lobe, central Poland”. Sedimentology 53 (1): 83-106.
• Racinowski R. 1973. Badanie osadów morenowych. W Metodyka badań osadów czwartorzędowych: 436-453. Warszawa: Wyd. Geologiczne.
• Roman M. 2010. Rekonstrukcja lobu płockiego w czasie ostatniego zlodowacenia. Acta Geographica Lodziensia 96.
• Roman M. 2012. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Gostynin (481). Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
• Różycki S.Z. 1972. Plejstocen Polski Środkowej na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie Warszawa: PWN.
• Rutkowski J. 1995. O niektórych strukturach kierunkowych i sposobach ich przedstawiania. W: Badania osadów czwartorzędowych: 204-219. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Salamon T. 2012. „Rekonstrukcja kierunków ruchu lodu w obrębie lobu górnej Odry”. Przegląd Geologiczny 60 (10): 539-545.
• Turkowska K. 2006. Geomorfologia regionu łódzkiego. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Wachecka-Kotkowska L. 2004. Ewolucja doliny Luciąży – uwarunkowania klimatyczne a lokalne. Acta Geographica Lodziensia 86.
• Wachecka-Kotkowska L. 2015. Rozwój rzeźby obszaru między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem w czwartorzdzie. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Wachecka-Kotkowska L., P. Czubla, M. Górska-Zabielska, E. Król. 2012. „Poligeneza pagóra w okolicach Mąkolic na wododziale Wisły i Odry na Wysoczyźnie Bełchatowskiej, region łódzki”. Acta Geographica Lodziensia 100: 161-178.
• Wysota W. 2002. Stratygrafia i środowiska sedy¬mentacji zlodowacenia wisły w południowej części dolnego Powiśla. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Wysota W. 2004. „Facje glin subglacjalnych zlodowacenia wisły w południowej części dolnego Powi-śla”. Przegląd Geologiczny 52 (4): 347-349.

Identifiers

ISSN

0065-1249