Wybrane podmiotowe i kontekstualne uwarunkowania satysfakcji z życia w okresie późnej dorosłości. Badania porównawcze

• Authors: Liberska Hanna

Title variants

EN

Selected subjective and contextual conditions of satisfaction with life in late adulthood. Comparative studies

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Okres późnej dorosłości jest postrzegany wielu współczesnych jako „czas strat”. Wyniki wielu badań wskazują na bariery i utrudnienia w realizowaniu potencjału rozwojowego, który jest w strefie najbliższego rozwoju w tym okresie życia. Przekonanie o nieodwołalności negatywnych zmianach w strukturach psychologicznych zachodzących z wiekiem może skutkować w przypadku wielu osób trudnościami w adaptacji do tego okresu życia i niskim poziomem satysfakcji z życia. W związku z dynamicznymi zmianami kontekstu społeczno-ekonomicznego w ostatnich latach w Polsce podjęto problem stałości podmiotowych i kontekstualnych uwarunkowań satysfakcji z życia w okresie późnej dorosłości. W artykule przedstawiono wyniki badań porównawczych, które zostały przeprowadzone w dwóch momentach czasu: w 2010 i 2016 roku. Ich rezultaty wskazują, że ludzie w okresie późnej dorosłości przejawiają przekonanie o radzeniu sobie z zadaniami starości i czerpią satysfakcję ze swego życia chociaż coraz częściej spostrzegają różne zagrożenia dla siebie, swych bliskich, kraju i świata. Negatywne zjawiska przez nich spostrzegane nie mają jednak wpływu na ich adaptację do zadań późnej dorosłości ani na satysfakcję. Rozpoznano szczególną rolę optymizmu jako czynnika ograniczającego potencjalne negatywne skutki percypowanych zagrożeń w postaci dezorganizacji zachowania i obniżania się poziomu satysfakcji z życia ludzi w okresie późnej dorosłości.

EN

Late adulthood is generally perceived as the time of loss. Results of many studies have pointed to the barriers and difficulties in realization of development potential in this period of life. Deep conviction about the irreversibility of the negative changes in mental structures taking place with time in many people results in difficulties in adaptation to this period of life and low level of satisfaction with life. The dynamic changes in the social and economic context in Poland over the recent decades have prompted interest in the stability of subjective and contextual conditions of the sense of satisfaction with life in the period of late adulthood. The paper presents results of comparative studies that were performed in two years 2010 and 2016. The results indicate that the elderly believe to be able to tackle the problems of old age and have satisfaction with life, although they increasingly often realize all kinds of threats for themselves, for their families, the country and the world. The negative phenomena they perceive have however no influence on their adaptation to tasks of the late adulthood or on the level of satisfaction with life. The results have revealed a particular role of optimism as a factor alleviating the potentially negative effects of the threats they perceive such as disorganization of behavior and declining level of satisfaction with life.

Keywords

PL

późna dorosłość; satysfakcja z życia; zagrożenia; adaptacja; optymizm

EN

late adulthood; satisfaction with life; threats; adaptation; optimism

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Rocznik Andragogiczny
• Year: 2016
• Volume: 23
• Pages: 217-231

Contributors

author

Liberska Hanna

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Baltes P. B (1993), The aging mind: Potential and limits, “The Gerontologist”, nr 5.
• Belsky J. (2007), Experiencing the lifespan, Worth Publisher, New York.
• Błędowski P., Szatur-Jaworska B., Szweda-Lewandowska Z., Kubicki P. (2012), Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Brandtstädter J., Baltes-Götz B. (1990), Personal control over development and quality of life perspectives in adulthood, [w:] P.B.Baltes i M.M.Baltes (eds.), Successful aging. Perspectives from the behavioral sciences, Cambridge University Press, New York, pp. 197–224.
• Brzeziński J. (1978), Metodologia badań psychologicznych, PWN, Warszawa.
• Craig G.J. (1996), Human development, Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ.
• Farnicka M., Liberska H. (2014), Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie – procesy zachodzące na styku pokoleń, [w:] I. Janicka, H .Liberska (red.), Psychologia rodziny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Flavell J.H. (1977), Cognitive development, Prentice Hall, Engelwood Cilffs.
• Finogenow M. (2008), Psychologiczne uwarunkowania zadowolenia z życia w wieku emerytalnym – wyniki modelowania równań strukturalnych, „Polskie Forum Psychologiczne”, nr 2.
• Havighurst R. J. (1961), Successful Aging. “The Gerontologist”, nr 1.
• Hill R. D. (2005), Pozytywne starzenie się. Młodzi duchem w jesieni życia, Wydawnictwo Laurum, Warszawa.
• Kotlarska-Michalska A. (2000), Starość w aspekcie socjologicznym, „Roczniki Socjologii Rodziny”, t. XII.
• Kozubska A., Ziółkowski P. (2012), Potrzeba sensu życia czynnikiem spajającym pokolenia, „Rocznik Andragogiczny”, nr 18.
• Leszko M., Zając-Lamparska L., Trempała J. (2015), Aging in Poland, „The Gerontologist”, nr 55.
• Liberska H. (2008), Wprowadzenie: późna dorosłość – okres beznadziei czy niewykorzystanego potencjału?, „Polskie Forum Psychologiczne”, nr 21.
• Neugarten B. L. (1996). The Meanings of Age: selected papers of Bernice L. Neugarten, The University of Chicago Press, Chicago.
• Palmore E. ( 2005), Three Decades of Research on Ageism, “Generation”, nr 29.
• Pietrasiński Z. (1990), Rozwój człowieka dorosłego, WP, Warszawa.
• Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M. (1996), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, t. 1.
• Sokołowska E. (2014), Osobowość seniora – dylemat ciągłości w świecie ponowoczesnym, „Roczniki Andragogiczny”, t. 21.
• Sokolovski J. (2009), The Cultural Context of Aging: Worldwide Perspectives, Praeger, Westport, CT.
• Steuden S., Marczuk M. (red.) (2005), Starzenie się a satysfakcja z życia, Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Straś-Romanowska M. (2011), Późna dorosłość, [w:] J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 326–350.
• Stuart-Hamilton I. (2006), Psychologia starzenia się, Poznań: Zysk i S-ka, Poznań.
• Tyszkowa M. (1990), Dziadkowie i wnuki: charakterystyka stosunków wzajemnych, [w:] M.Tyszkowa (red.), Rodzina a rozwój jednostki, CPBP.09.02, Poznań, s. 113–132.
• Tyszkowa M. (1996), Rola kultury w rozwoju psychicznym jednostki, [w:] M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa (red.), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, t.1, s. 102–123.
• Wiśniewska L. A. (2014), Kult ciała a starość. Refleksje psychologiczne, „Rocznik Andragogiczny”, nr 21.
• Wojciechowska L. (2008), Style starzenia się a subiektywny dobrostan kobiet w późnej dorosłości, studiujących na Uniwersytecie Trzeciego Wieku, „Polskie Forum Psychologiczne”, nr 2.
• Zając-Lamparska L. (2011), Wspomaganie funkcjonowania ludzi starzejących się, [w:] J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 419–431.
• Zając-Lamparska L. (2012), Psychologiczne koncepcje pomyślnego starzenia się człowieka, „Rocznik Andragogiczny”, nr 18.
• Zając-Lamparska L., Trempała J. (2016), Effects of working memory and attentional control training and their transfer onto fluid intelligence in early and late adulthood, “Health Psychology Report”, nr 1.
• Ziółkowski P. (2013), Student 50+, Wyd. WSG, Bydgoszcz.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/RA.2016.011