Samowiedza heurystyczna wśród ekonomistów

• Authors: Madej Zbigniew

Title variants

EN

Heuristic Self-knowledge Among the Economists

RU

Геуристическое самосознание экономистов

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem tego artykułu jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jaką samowiedzą heurystyczną dysponują współcześni ekonomiści. Mało wiadomo na ten temat i dlatego autor postanowił go podjąć. Rozważania zostały skoncentrowane na trzech dziedzinach: heurystyce, wiedzy i samowiedzy oraz praktycznych korzyściach płynących z dwóch poprzednich dziedzin. Wyniki poszukiwań pozwalają stwierdzić, że dosłownie pojmowana samowiedza heurystyczna wśród ekonomistów jest raczej skromna. Natomiast wrażliwość heurystyczna, czyli otwartość na nowe wydarzenia, nie budzi zastrzeżeń. Można zatem powiedzieć, że ekonomiści stosują liczne elementy tego, co jest określane pojęciem heurystyki, nie nazywając rzeczy po imieniu. Ich wiedza typu heurystycznego występuje przeważnie jako wiedza niewyrażona, tkwiąca w głowach poszczególnych osób. Jest ona z istoty swojej wiedzą rozproszoną i zindywidualizowaną. Friedrich von Hayek określał taką wiedzę jako tacit knowledge. Nawet w takich warunkach ekonomiści posiadają poważne sukcesy badawcze. Ale są podstawy by sądzić, że uzewnętrznienie heurystycznej tacit knowledge i połączenie jej z istniejącymi zasobami wiedzy wyrażonej w słowach, rysunkach i liczbach może przyczynić się do stworzenia wyodrębnionej heurystyki ekonomicznej i zwiększyć szanse poznawcze całej wiedzy ekonomicznej.

EN

The purpose of this paper is an inquiry on what kind of heuristic self-knowledge is possessed by modern economists. This topic is not very well known, therefore the author decided to tackle it. The study is focused on three fields: heuristics, knowledge and selfknowledge, and practical benefits arising from two former fields. The results of the inquiry indicate that the heuristic self-knowledge among economists, if taken literally, is fairly modest. On the other hand, a heuristic sensibility, or openness to new events and developments, does not raise any objections. It can be thus said that the economists are using multiple elements of what we call heuristics without acknowledging or using that name itself. Their heuristic knowledge most often works as an unexpressed knowledge, rooted in minds of individual persons. It is intrinsically a dispersed, individualized kind of knowledge. Friedrich von Hayek called it tacit knowledge. Even under those circumstances the economists experience significant scientific success. However, there are reasons to believe that externalization of heuristic tacit knowledge, and combining it with existing resources of economic knowledge expressed in words, images and numbers, might contribute to the creation of a separate field of economical heuristics – and expand the cognitive capacity of economic knowledge as a whole.

RU

Автор статьи ищет ответ на вопрос, каково геуристическое самосознание современных экономистов. Этот вопрос мало исследован и поэтому автор решил его рассмотреть. Анализ касался трех областей: геуристики, знания, самосознания и практической пользы, вытекающей из первых двух областей. Исследование позволяет утверждать, что четкое геуристическое самосознание среди экономистов невелико, чего нельзя сказать о геуристической восприимчивости, т.е. готовности принять новые события. Можно утверждать, что экономисты используют многие элементы геуристики, не называя этого термина. Их знания геуристического типа проявляются нечетко, только в головах отдельных людей. Это знание по своей природе рассредоточенное и индивидуализированное. Фридрих фон Хайек называл такое знание tacit knowledge. Экономисты и в этих условиях достигают серьезных научных успехов. Есть основания полагать, что проявление tacit knowledge и соединение его с существующими запасами знаний, выраженных в словах, рисунках и цифрах, может привести к созданию отдельной экономической геуристики и увеличить познавательный потенциал всего экономического знания.

Keywords

EN

heuristics; heuristic self-knowledge; economic knowledge

• Publisher: Komitet Nauk Ekonomicznych PAN, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• Journal: Ekonomista
• Year: 2016
• Issue: 6
• Pages: 777-798

Contributors

author

Madej Zbigniew

• Prof. dr hab. Zbigniew Madej – Instytut Nauk Ekonomicznych PAN

References

• Anger J., Economists as Experts: Overconfidence in Theory and Practice, „Journal of Economic Methodology” 2006, nr 13(1).
• Antosiewicz J., Metody heurystyczne, PWE, Warszawa 1982.
• Bak P., Chen K., Chaos, World Scientific, Singapore 1984.
• Barnesly M., Fractals Everywhere, Academic Press, San Diego 1988.
• Bernstein P.L., Przeciw bogom. Niezwykłe dzieje ryzyka, WIG-Press, Warszawa 1997.
• Boghosian P., Fear of Knowledge: Against Relativism and Constructivism, Oxford University Press, Oxford 2006.
• Chołaj H., Chiński wariant społecznej gospodarki rynkowej, Wydawnictwo Kto jest Kim, Warszawa 2016.
• Chołaj H., Kapitalizm konfucjański, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2014.
• Cole P., Access to Philosophy: The Theory of Knowledge, Hodder and Stoughton, London 2002.
• Devaney R.L., An Introduction to Chaotic Dynamical System, Addison-Westley, Menlo Park 1989.
• Hands D.W., Reflections without Rules. Economic Methodology and Contemporary Science Theory, Cambridge University Press, Cambridge UK, 2001.
• Hardt Ł., Studia z realistycznej filozofii ekonomii, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, 2013.
• Hartman J., Heurystyka filozoficzna, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.
• Hayek F.A., Socialist Calculation: The Competitive Solution, „Economica” 1940, nr 26.
• Hayek F.A., The Use of Knowledge in Society, „American Economic Revew” 1945, nr 4.
• Hayek F.A., The Counter-Revolution of Science. Studies on the Abuse of Reason, The Free Press, Illinois 1952.
• Hayek F.A., The Constitution of Liberty, Routledge & Kegan Paul, London 1960.
• Hayek F.A., Knowledge, Evolution and Society, Adam Smith Institute, London 1983.
• Hayek F.A., 1998.
• Jakimowicz A., Podstawy interwencjonizmu państwowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Kahneman D., Slovic P., Tversky A., Judgement under Uncertainty: Heuristics and Biases, Cambridge 1982.
• Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Media Rodzina, Poznań 2012.
• Kleer J., Kryzys w ekonomii: jaki jest jego charakter? w: Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny, red. naukowa J. Auleytner, J. Kleer, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, Warszawa 2015.
• Kleer J., Kleiber M., Zagrożenia globalne barierami rozwoju, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, Warszawa 2015.
• Kołakowski L., Samozatrucie otwartego społeczeństwa, w: Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. Urok Platona, t. 1, red. K.R. Popper, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1987.
• Kostro K., Hayek kontra socjalizm, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2001.
• Krugman P., How Did Economists Get It So Wrong?, „The New York Times”, 6 września 2009.
• Kuhn T.S., Struktura rewolucji naukowych, Fundacja Aletheia, Warszawa 2001.
• Kuhn T., Droga po strukturze, SJC, Warszawa, 2003.
• Lange O., Teoria gospodarki socjalistycznej, Dzieła, t. 2, PWE, Warszawa 1973.
• Lipowski A., Czy w gospodarce usług możliwa jest nieuznaniowa aktywna polityka makroekonomiczna, „Ekonomista” 2014, nr 6.
• Lipowski A., Z metodologii nauk ekonomicznych: struktura logiczna ujęcia pozytywnego i normatywnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011, nr 2.
• Lukas R.E., The Death of Keynesian Economics: Issues, Ideas, University of Chicago, 1980.
• Madej Z., Nauka i rozwój gospodarczy, PWE, Warszawa 1972.
• Madej Z., Postindustrialne kryzysy w ekonomii, w: Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny, red. nauk. J. Auleytner, J. Kleer, PAN Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, Warszawa 2015.
• Nelson R.R., Peck M.J., Kalachek E.D., Technology, Economic Growth and Public Policy, Brookings Institution, Washington 1968.
• Peters E.E., Teoria chaosu a rynki kapitałowe, WIG Press, Warszawa 1997.
• Popper K.R., Mit schematu pojęciowego. W obronie nauki i racjonalności, Książka i Wiedza, Warszawa 1997.
• Popper K.R., Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
• Popper K.R., Logika odkrycia naukowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Puszkin B., Heurystyka, Książka i Wiedza, Warszawa 1970.
• Roberts R.M., Serendipity: Accidental Discoveries in Science, Wiley, New York 1989.
• Romer P.M., Endogenous Technological Change, „Journal of Political Economy” 1990, nr 5.
• Romer P.M., The Origins of Endogenous Growth, „Journal of Economic Perspectives” 1994, nr 1.
• Simonton D.K., Creativity, Cambridge University Press, New York 2004.
• Soto J.H. de, Sprawiedliwość a efektywność, Fijorr Publishing Co, Warszawa 2010.
• Stiglitz J.E., Freefall. Jazda bez trzymanki. Ameryka, wolne rynki i tonięcie gospodarki światowej, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.
• Tversky A., Availability: A Heurestic for Judging Frequency and Probability, „Cognitive Psychology” 1973, nr 5.
• Tversky A., Judgement Under Uncertainty: Heuristic Biases, „Science” 1974, nr 185.
• Weitzman M.L., Przekształcanie planet za pomocą geoinżynierii, w: Gospodarka za sto lat, red. J. Palacios-Huerta, Kurhaus, Warszawa 2014.
• Wilkin J., Czy ekonomistom potrzebna jest filozofia? w: Ekonomia i ekonomiści w czasach przełomu, red. nauk. E. Mączyńska, J. Wilkin, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.
• Wilkin J., Rola nauk społecznych w myśleniu o przyszłości i jej kształtowaniu, w: Rola nauki w myśleniu o przyszłości, red. nauk. J. Kleer, B. Galwas, A. Wierzbicki, PAN Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, Warszawa 2009.
• Zboroń H., Podział nauk a miejsce i status ekonomii, „Studia Ekonomiczne” 2014, nr 3.