The “linguistic turn” and twentieth-century possibilities of conducting research on old architecture. Perception and reception of architectural pieces in South America

• Authors: Kubiak Ewa

Title variants

PL

Zwrot lingwistyczny” i dwudziestowieczne możliwości badania architektury dawnej. percepcja i recepcja dzieł architektonicznych w Ameryce Południowej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Language plays a leading role in describing, arranging and construing the social world, which also incorporates broadly understood culture. Research on language and its associated methodology is already the subject of interest of psychologists, sociologists, historians, and anthropologists. Attempts to employ the linguistic model in other domains have also included the analyses of the works from the domain of visual arts, such as painting, sculpture, film and architecture. The research that seems the most interesting involves elements of semiotics. With reference to architecture, it has been carried out for a long time and we may be tempted to review its results. On the other hand, it is worth suggesting other possibilities of conducting research based on other linguistic methods, such as the “aesthetics of reception”, which also seems to offer new interpretative possibilities. The analysis of some architectural pieces in South America will serve as an example of these explorations.

PL

Język odgrywa ogromna rolę w opisywaniu, organizowaniu i konstruowaniu świata społecznego, w zakres którego wchodzi także szeroko rozumiana kultura. Badania nad językiem i związaną z nimi metodologię wykorzystują już z powodzeniem psychologowie, socjolodzy, jak również historycy, a także antropolodzy. Próby przełożenia metod badań lingwistycznych objęły także interpretacje dzieł z zakresu sztuk wizualnych, takich jak malarstwo, rzeźba, film czy architektura. Najbardziej interesujące wydają się badania z zakresu semiotyki. W odniesieniu do obiektów architektury trwają one już od lat i można pokusić się o pewne podsumowanie tej problematyki. Z drugiej zaś strony warto zaproponować kolejne możliwości badań w oparciu o inne metody lingwistyczne jak na przykład „estetyka recepcji”, które jak się wydaje także zapewniają nowe możliwości interpretacyjne. Jako przykłady tych rozważań posłużyły obiekty architektoniczne z obszarów Ameryki Południowej.

Keywords

EN

linguistic turn; aesthetic of reception; semiotic in architecture; perception; colonial architecture

PL

zwrot lingwistyczny; estetyka recepcji; semiotyka w architekturze; percepcja; architektura kolonialna

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Art Inquiry. Recherches sur les arts
• Year: 2015
• Volume: XVII (XXVI)
• Pages: 195-218

Dates

published

2015

Contributors

author

Kubiak Ewa

• Department of Art History University of Lodz

References

• AGI [Archivo General de Indias (Hiszpania, Sewilla)], MP-Libros Manuscritos, 9 (1789) – José de la Rosa, Descripción General de la América Meridional, comprehendida en los Virreynatos del Perú, Buenos Ayres y Reyno de Chile. De su Terreno, Climas, Producciones naturales, Animales, Abes, Pezes, Habitantes, Comercio, Fabricas, Agricultura, Minerales, Govierno tanto Secular como Eclesiástico y de cuantas curiosidades se hallan en aquellos Payses. & Primera parte que la da a luz, don José de la Rosa. En Madrid, año de 1789.
• AGNP [Archivo General de la Nación, Perú (Peru, Lima)], Fondo: Temp. Caja 172 Legajo 10 [s.f.], Testimonio de la condicion y reconocimiento de la Biblioteca comun y particular y archivo de papeles del Colegio que tuvieron los Regulares de la Compañía de la Vila de Potosí.
• AGNP [Archivo General de la Nación, Perú (Peru, Lima)], Fondo: Temp. (Inventarios) Caja 1 Lagajo 16 [71 f.] [02.02.1769] Testimonio del inventario de la libreria del Colegio de la Compañía de Jesús de la ciudad de La Paz realizado por Juan Antonio de Zeldivar y Gerónimo de Acuña según orden de Antonio de Pinedon corregidor de esa ciudad.
• ANCh [Archivo Nacional de Chile (Chile, Santiago de Chile)], Fondo Jesuitas, Sygn. 409 (1767), Inventarios orginales de los bienes del Colegio del Cercado, Lima, 1767, 416 hojas.
• Arnheim Rudolf (2011 [1969]) Myślenie wzrokowe, transl. M. Chojnacki, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Arnheim Rudolf (2013 [1978]) Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka, transl. J. Mach, Łódź: Officyna.
• Arriaga José de (1974 [1599]) El P. Pablo Joseph de Arriaga [ex commiss.], Lima 29 de Abril 1599, [w:] A. de Egaña, ed., Monumenta Peruana, vol. VI, (1596–1599), Romae: Institutum Historicum Societatis Iesu, pp. 660–773.
• Auerbach Erich (2004) Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, transl. Z. Żabicki, Warszawa: Pruszyński i S-ka.
• Bachelard Gastón (2002 [1938]) Kształtowanie się umysłu naukowego: przyczynek do psychoanalizy wiedzy obiektywnej, transl. D. Leszczyński, Gdańsk: Słowo/ Obraz Terytoria.
• Bania Zbigniew (1997), Święte miary jerozolimskie. Grób Pański – Anastasis – Kalwaria, Warszawa: Neriton.
• Barthes Roland (1981) The Discourse of History, “Comparativre Criticism: A Yaerbook”, vol. 3, pp. 3-28.
• Barthes Roland (1997 [1979]) The Eiffel Tower, [in:] N. Leach, ed., Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory, London–New York: Routledge, pp. 172–180.
• Barthes Roland (1997 [1986]), Semiology and the Urban, [in:] N. Leach, ed., Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory, London–New York: Routledge, 1997 [1986], pp. 166–172.
• Baudillard Jean (2005 [1981]) Symulakry i symulacja, transl. S. Królak, Warszawa: Sic, 2005.
• Białostocki Jan (1973) Estilo e Iconografía: contribución a una ciencia de las artes, Barcelona: Barral Editores.
• Białostocki Jan (1982) Drzwi śmierci: Antyczny symbol grobowy i jego tradycja, [w:] J. Białostocki, Symbole i obrazy w świecie sztuki, Warszawa: PWN, pp. 158–186.
• Blau Judith (1980) A Framework of Meaning in Architecture, [in:] G. Broadbent, R. Bunt, Ch. Jencks, eds., Signs, Symbols and Architecture, Chichester–New York–Brisbane–Toronto: John Wiley & Sons, 1980, pp. 333–366.
• Borowska Magdalena (2013) Estetyka i poszukiwanie znaczeń w przestrzeniach architektonicznych, Warszawa: Semper.
• Broadbent Geoffrey (1977) A Plain Man’s Guide to the Theory of Signs in Architecture, „Architectural Design”, no 7–8, pp. 474-482.
• Broadbent Geoffrey (1980) Architects and their Symbols, „Built Environment”, vol. 6, no 1, Architects, Space and People, pp. 10–28.
• Broadbent Geoffrey (1997) The Semiotics of the Void, [in:] I. Rauch, G.F. Carr, eds., Semiotics around the World: Synthesis in Diversity. Proceedings of the Fifth Congress of the International Association for Semiotic Studies, Berkeley 1994, Berlin–New York: Mount de Gruyter, pp. 511–514.
• Broadbent Geoffrey, Bunt Richard, Jencks Charles, eds. (1980), Sign, Symbols and Architecture, New York: Wiley.
• Català Domènech Joseph M. (2008) La forma de lo real. Introducción a los estudios visuales, Barcelona: Editorial UOC.
• Chuk Bruno (2005) Semiótica Narrativa del Espacio Arquitectónico, Buenos Aires: Nobuko.
• Cichoń Krzysztof, Kubiak Ewa (2013) Entra la tierra y el cielo – la escalera alegórica en la pintura peruana y polaca, „Quaderni di Thule” vol. 12, pp. 485–502.
• Coleti Juan Domingo (1963 [1757]) Relación inédita de la Ciudad de Quito, Quito, „Museo histórico” vol. 15, no 45-46, pp. 167–187.
• Crossley Paul, In Search of an Iconography of Medieval Architecture, [in:] J. Gadomski et al. ed., Symbolae Historiae Artium. Studia z historii sztuki Lechowi Kalinowskiemu dedykowane, Warszawa: PWN, pp. 55–66.
• Dybel Paweł (2012), Oblicza hermeneutyki, Kraków: Universitas.
• Eco Umberto (1972 [1968]) Pejzaż semiotyczny, transl. A. Weinsberg, Warszawa: PIW.
• Eco Umberto (1980) A Componental Analysis of the Architectural Sign, [in:] G. Broadbent, R. Bunt, Ch. Jencks, eds., Signs, Symbols and Architecture, Chichester–New York–Brisbane–Toronto: John Wiley & Sons, pp. 213–232.
• Eco Umberto (1997 [1986]) Function and Sign: the Semiotics of Architecture, [in:] N. Leach ed., Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory, London–New York: Routledge, pp. 182–202.
• Eco Umberto (1997 [1987]) How an Exposition Exposes Itself, [in:] N. Leach ed., Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory, London–New York: Routledge, pp. 202–204.
• Eco Umberto (2008 [1962]) Dzieło otwarte: Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa: W.A.B.
• Ettinghausen Richard, Oleg Grabar, Marilyn Jenkins-Medina (2007 [2001]) Sztuka i architektura islamu 650–1250, transl. J. Kozłowska, I. Nowicka, K. Pachniak, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• Feyerabend Paul K. (1996) Przeciw metodzie, transl. S. Wiertlewski, Wydawnictwo Siedmiogród, Wrocław.
• Ficino Marsilio (1576) Opera Omnia, vol. I, Basel: Heinrich Petri, 1576.
• Fontcuberta Jean (1997 [1996]) El beso de Judas. Fotografía y Verdad, Barcelona: Editorial Gustavo Gili.
• Gandelsonas Mario, Morton David (1980) On Reading Architecture, [in:] G. Broadbent, R. Bunt, Ch. Jencks, eds., Signs, Symbols and Architecture, Chichester–New York–Brisbane–Toronto: John Wiley & Sons, pp. 243–273.
• Garroni Emilio (1980) «The Language» of Architecture, [in:] G. Broadbent, R. Bunt, Ch. Jencks, eds., Signs, Symbols and Architecture, Chichester–New York–Brisbane–Toronto: John Wiley & Sons, pp. 379–410.
• Gisbert Teresa (2008 [1980]) Iconografía y mítos indígenas en el arte, La Paz: Editorial Gisbert y Cia.
• Goethe Johann Wolfgang (1981 [1798]) Wstęp do „Propylejów”, transl. D. Kasprzyk, [in:] J. W. Goethe, Wybór pism estetycznych, ed. T. Namowicz, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, pp. 137–160.
• Gombrich Ernst H. (1981 [1956]) Sztuka i złudzenie. O psychologii przedstawiania obrazowego, tłum. Jan Zarański, Warszawa: PIW.
• Gueri Claudio (2001) Lenguaje, diseño y arquitectura, „Cuadernos de la Facultad de Humanidades y Ciencias Sociales”, vol. 17, febrero, pp. 211–250.
• Herklotz Ingo (2011) Rezeptionsgeschichte, [in:] U. Pfisterer, ed., Metzler Lexikon Kunstwissenschaft. Ideen, Methoden, Begriffe, Stuttgart: Verlag J.B. Metzler, pp. 391–394.
• Hohendahl Peter Uwe (1987 [1974]) Sobre el estado de la investigación de la recepción, transl. J.C. Garrido Medina, [in:] J. A. Mayoral, ed., Estética de la recepción, Madrid: Arco Libros, pp. 31–37.
• Iggers Georg G. (2012) La historiografía del siglo XX. Desde la objetividad al. desafio posmoderno, transl. I. Jaksić, México: Fondo de Cultura Económica.
• Iser Wolfgang (1978) The Act of Reading: a Theory of Aesthetic Response, Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.
• Jakubczyk Marzenna (1999) Architektura stupy buddyjskiej jako przykład „projektu sakralnego”, [in:] E. Rewers, ed., Przestrzeń, filozofia i architektura. Osiem rozmów o poznawaniu, produkowaniu i konsumowaniu, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, pp. 15–33.
• Jauss Hans Robert (1987 [1975]) El lector como instancia de una nueva historia de la literatura, tłum. Adelino Álvarez, [in:] J.A. Mayoral, ed., Estética de la recepción, Madrid: Arco Libros, pp. 59–85.
• Jauss Hans Robert (1995) Rezeption, Rezeptionsästhetik, [in:] K. Gründer, ed., Historisches Wörterbuch der Philosophie, vol. 8, Basel–Stuttgart: Schwabe Verlag, pp. 996–1004.
• Jauss Hans Robert (2010 [1982]) Toward an Aesthetic of Reception, transl. T. Bahti, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Jencks Charles (1980) The Architectural Sign, [in:] G. Broadbent, R. Bunt, Ch. Jencks, eds., Signs, Symbols and Architecture, Chichester–New York–Brisbane–Toronto: John Wiley & Sons, pp. 71–118.
• Kemp Wolfgang (2011) Rezeptionsästhetik, [in:] U. Pfisterer, ed., Metzler Lexikon Kunstwissenschaft. Ideen, Methoden, Begriffe, Stuttgart: Verlag J.B. Metzler, pp. 388–391.
• Kobielus Stanisław (1989) Niebieska Jerozolima. Od sacrum miejsca do sacrum modelu, Warszawa: Pallotinum.
• Kobielus Stanisław (2005) Blask ciemności i światło niewiedzy, Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów.
• Krampen Martin (1979) Meaning in the Urban Environment, London: Routledge Library Editions.
• Kubiak Ewa (2011) «El devote peregrino y viaje de Tierra Santa» de Antonio del Castillo y la influencia de su obra en el arte del Virreinato del Perú, „Quaderni di Thule” vol. 10, pp. 217–223.
• Kubiak Ewa (2011) Jerozolima na ziemiach Nowego Świata – święte Miasto w sztuce Wicekrólestwa Peru, [in:] A.S. Czyż, J. Nowiński, M. Wiraszka, eds., Architektura znaczeń. Studia ofiarowane prof. Zbigniewowi Bani w 65. rocznicę urodzin i w 40-lecie pracy dydaktycznej, Warszawa: Instytut Historii Sztuki UKSW, pp. 90–101.
• Kuhn Thomas (2009) Struktura rewolucji naukowych, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Laplantine François, Nouss Alexis (2007 [2001]) Mestizajes. De Arcimboldo a zombi, transl. V. A. Goldstein, Buenos Aires: Fondo de Cultura Económica.
• Leach Neil, ed. (1997) Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory, London–New York: Routledge.
• Lenartowicz Krzysztof J. (1992) O psychologii architektury. Próba inwentaryzacji badań, zakres przedmiotowy i wpływ na architekturę, Kraków: Politechnika Krakowska.
• Magrini Antonio (1845) Memorie intorno la vita e le opere di Andrea Palladio, Padova: della Tipografia del Seminario.
• Medina Vidal Jorge, ed. (1993) Semiótica de la arquitectura. Trabajos monográficos, Montevideo: Facultad de Arquitectura.
• Mujica Pinilla Ramón (2003) Identidades alegóricas: lecturas iconográficas del barroco al neoclásico, [in:] R.M. Pinilla, ed., El Barroco Peruano 2, Banco de Crédito, Lima 2003, pp. 251–335.
• Necipoğlu Gülru (1981) Sign, Symbols and Architecture by Geoffrey Broadbent, Richard Bunt, Charles Jencks, „Journal of the Society of Architectural Historians”, vol. 40, no 3, pp. 259–260.
• Ockham William of (1957 [1285–1349]) Summa Logicae, ed. P. Boehner, part 1, St. Bonaventure, New York: Franciscan Institute.
• Onians John (2008) Neuroarthistory: From Aristotle and Pliny to Baxandall and Zeki, Yale: Yale University Press.
• Palladio Andrea (1554) Antichità di Roma raccolta brevemente dagli autori antichi e moderni, Roma: Vicenzo Luciano.
• Pico della Mirandola Giovanni (1994 [1486]) Oratio de hominis dignitate, ed. E. Garin, Perdenone: Edizioni Studio Tesi.
• Porębski Mieczysław (1972) Ikonosfera, Warszawa: PIW.
• Przybysz Piotr (2006) Wstęp. W stronę neuroestetycznej teorii sztuki, [in:] W. Dziarnowska, A. Klawiter, eds., Mózg i jego umysły. Studia z kogniwistyki i filozofii umysłu, Poznań: Zysk i S-ka, pp. 321–325.
• Rabbat Nasser (1989) The Meaning of the Umayyad Dome of the Rock, „Muqarnas” vol. 6, pp. 12–21.
• Rabbat Nasser (1993) The Dome of the Rock Revisited, „Muqarnas”, vol. 10, pp. 66–75.
• Rasiński Lotar (2009) «Reguły» i «gry» świata społecznego – Wittgenstein, de Saussure i zwrot lingwistyczny w filozofii społecznej, [in:] L. Rasiński, ed., Język, dyskurs, społeczeństwo. Zwrot lingwistyczny w filozofii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, pp. 7-27.
• Rauch Irmengard, Carr Gerald F., eds. (1997) Semiotics Around the World: Synthesis in Diversity. Proceedings of the Fifth Congress of the International Association for Semiotic Studies, Berkeley 1994, Berlin–New York: Mount de Gruyter.
• Rochlitz Rainer (1998, [1990]) Recepción/Receptividad, [in:] E. Souriau, ed., Diccionario Akal de Estética, transl. I. Grasa Adé, X. Meilán Pita, C. Mercadal, A. Ruíz de Samaniego, Madrid: Ediciones Akal S.A., p. 937.
• Rueda Ramírez Pedro J. (2005) Negocios e intercambio cultural: El Comercio de libros con América en la Carretera de Indias (siglo XVIII), Sevilla: Universidad de Sevilla.
• Ruíz de Samaniego Alberto (1998 [1990]) Recepción (estetica de), [in:] E. Souriau, ed., Diccionario Akal de Estética, transl. I. Grasa Adé, X. Meilán Pita, C. Mercadal, A. Ruíz de Samaniego, Madrid: Ediciones Akal S.A., 1998, p. 936.
• Schelling Friedrich Wilhelm Joseph von (1807 [1798]) Über das Verhältnis des Realen und Idealen in der Natur oder Entwickelung der ersten Grundsätze der Naturphilosophie an den Prinzipien der Schwere und des Lichts, Landshut: Weber.
• Sepp Antonio (2003 [1696]) Los relatos del Viaje y la Misión entre los Guaraníes, Cruz del Chaco: Editorial Parroquia San Rafael.
• Szemiński Jan, Mariusz Ziółkowski (2006) Mity, rytuały i polityka Inków, Warszawa: PIW.
• Ventós Xavier Rubert de (1980) The Sociology of Semiology, [in:] G. Broadbent, R. Bunt, Ch. Jencks, eds., Sign, Symbols and Architecture, New York: Wiley, pp. 169–202.
• White Hayden (2014 [1973]) Metahistoria. La imaginación histórica en la Europa del siglo XIX, transl. S. Mastrangelo, México: Fondo de Cultura Económica.
• Witkin Herman A., Goodenough Donald R. (1981) Cognitive Styles: Essence and Origins. Field Dependence and Field Independence, New York: International University Press

Identifiers

ISSN

1641-9278