Virtutis invidia comes, czyli o Rotundzie w Łazienkach Królewskich

• Authors: Skrodzka Agnieszka

Title variants

EN

Virtutis invidia comes, id est the Rotunda in the Royal Baths (Łazienki) Palace

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article presents a letter previously unknown to researchers of the Łazienki Palace by Stanisław Trembecki, the court poet, to Stanislaus Augustus, on the basis of which a reinterpretation of the Rotunda’s ideological programme has proven possible. It so turns out that a significant role in this programme must have been played by the non-extant image of the Medusa that, personifying Jealousy, would have exerted negative influences on all rules gathered in the Rotunda. One of these sovereigns, most obviously, was Stanislaus Augustus himself, personifed as Courage. The four Polish monarchs and Roman emperors were supposed to be the rules with whom the last king of Poland compared himself, each of them evoking a specific virtue. As such, the programme expressed in the Rotunda presents the exceptionaly popular motif in the art of the later half of the 18th century of exemplum virtutis.

Keywords

EN

Łazienki; rotunda; Stanisław Trembecki; Stanislaus Augustus

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Biuletyn Historii Sztuki
• Year: 2009
• Volume: 71
• Issue: 1-2
• Pages: 87-112

Contributors

author

Skrodzka Agnieszka

• Instytut Sztuki PAN, Warszawa

References

• Axer Jerzy, „Stanisław August jako Oktawian August. Funkcja inskrypcji łacińskich w programie politycznym króla”, [w:] Łacina jako język elit, red. Jerzy Axer, Warszawa 2004.
• Banach Jerzy, Hercules Polonus. Studium z ikonografii sztuki nowożytnej, Warszawa 1984.
• Bernatowicz Aleksandra, „Plersch Jan Bogumił” s.v., [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1996 r.), t. 7, red. Urszula Makowska, Warszawa 2003.
• Butterfield Andrew, „The Funerary Monument of Cosimo de’Medici, Pater Patriae”, [w:] The Early Medici and their Artists, ed. by Francis Ames-Lewis, London 1995.
• Cary Max, Scullard Howard H., Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna, przeł. Jerzy Schwakopf, Warszawa 2001.
• Chyczewska Alina, Marcello Bacciarelli 1731-1818, Wrocław 1973.
• Godziejewska Grażyna, „Zbiory starożytnicze Stanisława Augusta Poniatowskiego jako przejaw miłośnictwa antyku w Polsce w drugiej połowie XVIII wieku”, [w:] Studia Antiqua. Z dziejów miłośnictwa antyku w Polsce, red. Anna Sadurska, Warszawa 1989.
• Górska Anna, „Inskrypcja na posągu Stefana Batorego w Pałacu na Wodzie”, Biuletyn Historii Sztuki, 2007, t. 69, nr 3-4.
• Grobis Jerzy, „Stanisław August Poniatowski w staropolskich opiniach lat 1792-1794. Przyczynek do rozpadu Rzeczpospolitej”, [w:] Oświeceni wobec rozbiorów Polski, red. Jerzy Grobis, Łódź 1998.
• Grzesiuk-Olszewska Irena, Warszawska rzeźba pomnikowa, Warszawa 2003.
• Iskierski Stanisław, Brązy Zamku Królewskiego i Pałacu Łazienkowskiego w Warszawie, Warszawa 1929.
• Johnson Dorothy, „Corporality and Comunication: The Gestural Revolution of Diderot, David, and The Oath of the Horatii”, The Art Bulletin, 1989, vol. 71, no. 1.
• Karpowicz Mariusz, „Jan III, Trajan i brama w Wilanowie”, [w:] Mariusz Karpowicz, Sekretne treści warszawskich zabytków, Warszawa 1981.
• Kier Hiltrud, Schmuckfußböden in Renaissance und Barock, München 1976.
• Kostowski Jakub, „Bacciarelli Marcello” s.v., [w:] Allgemeines Künstler-Lexikon. Die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker, Bd. 6, Red. Günter Meißner, München-Leipzig 1992.
• Krawczuk Aleksander, Poczet cesarzy rzymskich. Kalendarium cesarstwa rzymskiego, Warszawa 2006.
• Kunkel Robert M., „Program polityczny i hermetyczny pałacu łazienkowskiego”, [w:] Arx Felicitatis. Księga ku czci prof. Andrzeja Rottermunda w 60. rocznicę urodzin od przyjaciół, kolegów i współpracowników, red. Juliusz Chrościcki, Warszawa 2001.
• Kwiatkowska Maria I., „Malarstwo i rzeźba w latach 1765-1830”, [w:] Sztuka Warszawy, red. Mariusz Karpowicz, Warszawa 1986.
• Kwiatkowski Marek, Łazienki, Warszawa 1972.
• Kwiatkowski Marek, Stanisław August. Król – Architekt, Wrocław 1983.
• Kwiatkowski Marek, Wielka księga Łazienek, Warszawa 2000.
• Lewicka-Morawska Anna, Między klasycznością a tradycjonalizmem. Narodziny nowoczesnej kultury artystycznej a malarstwo polskie końca XVIII i początków XIX w., Warszawa 2005.
• Lileyko Jerzy, Le Palais de Łazienki à Varsovie, Varsovie 1964.
• Lorentz Stanisław, Rottermund Andrzej, Klasycyzm w Polsce, Warszawa 1984.
• Łomnicka-Żakowska Ewa, Graficzne portrety Augusta II i Augusta III Wettinów w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 1997.
• Michalski Jerzy, „Stanisław August Poniatowski” s.v., [w:] Polski słownik biograficzny, t. 41, red Markiewicz. Henryk, Warszawa-Kraków 2002.
• Mikocka-Rachubowa Katarzyna, Canova, jego krąg i Polacy, t. 2, Warszawa 2001.
• Miziołek Jerzy, Villa Laurentina. Arcydzieło epoki stanisławowskiej, Warszawa 2007.
• Mossakowski Stanisław, „Mecenat artystyczny Stanisława Herakliusza Lubomirskiego”, [w:] id., Orbis Polonus. Studia z historii sztuki XVII-XVIII wieku, Warszawa 2002.
• Pokora Jakub, „Ja, Mądrość mieszkam w radzie. Izba Poselska na Zamku Królewskim w Warszawie”, [w:] Jakub POKORA, Psy, błazny, dzieci, królowie... Studia nad sztuką XV-XVIII wieku, Warszawa 2006, s. 209-212.
• Pokora Jakub, „Stanisławowi Augustowi panegiryk intarsją pisany (drzwi w toruńskim ratuszu)”, Rocznik Historii Sztuki, 1992, t. 19.
• Pokora Jakub, Obraz Najjaśniejszego Pana Stanisława Augusta (1764-1770). Studium z ikonografii władzy, Warszawa 1993.
• Polaczek Janusz, „Nowy Salomon, nowa Świątynia. Wątki wolnomularskie w sztuce polskiej epoki Stanisława Augusta”, Nowa Okolica Poetów, 1999, nr 2.
• Polaczek Janusz, „Upadek I Rzeczypospolitej w malarstwie i grafice europejskiej przełomu XVIII i XIX wieku”, Res Historica, 1999, t. 9.
• Polaczek Janusz, „Wolnomularska treść wystroju Sali Salomona w Łazienkach i Konstytucja 3 maja”, Folia Societatis Scientiarum Lublinensis, 1991, t. 29, nr 2.
• Polleross Friedrich, „Between Typology and Psychology: The Role of the Identification Portrait in Updating Old Testament Representations”, Artibus et Historiae, 1991, vol. 12, no. 24.
• Polonia 1795 / Venezia 1797 morte ed eredità di due Repubbliche, a cura di Hanna Osiecka-Samsonowicz in collab. con Agnieszka Rabińska, Warszawa 2002. Mikocka-Rachubowa Katarzyna, „Włoscy rzeźbiarze na dworze króla Stanisława Augusta”, Rocznik Historii Sztuki, 2004, t. 29.
• Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, t. 1, oprac. i wstęp Wacław Zawadzki, Warszawa 1963.
• Portrety osobistości polskich znajdujące się w pokojach i w galerii pałacu w Wilanowie, red. Stefan Kozakiewicz et al., Warszawa 1967.
• Prinz Wolfram, Schloss Chambord und die Villa Rotunda in Vincenza. Studien zur Ikonologie, Berlin 1980.
• Prószyńska Zuzanna, Zegary Stanisława Augusta, Warszawa 1994.
• Rosenblum Robert, Transformations in Late Eighteenth Century Art, Princeton – New Jersey 1969.
• Rottermund Andrzej, „Merlini Domenico” s.v., [w:] The Dictionary of Art, vol. 21, ed. by Jane Turner, London-New York 1996.
• Rottermund Andrzej, Zamek warszawski w epoce oświecenia. Rezydencja monarsza – funkcje i treści, Warszawa 1989.
• Semenzato Camillo, La Rotonda di Andrea Palladio, Vincenza 1968.
• Senici Emanuele, „Adapted to the Modern Stage: La clemenza di Tito in London”, Cambridge Opera Journal, 1995, vol. 7, no. 1.
• Siciński, Mieczysław „Portret króla Stanisława Augusta w zbroi”, Kronika Zamkowa, 2006, nr 1-2.
• Skrodzka Agnieszka, „Wizerunek króla nieszczęśliwego – portret Stanisława Augusta z klepsydrą”, Biuletyn Historii Sztuki, 2007, t. 69, nr 3-4.
• Solovev K.A., Russkij hudožestvennyj parket, Moskva 1953, s. 167, il. 240.
• Sygietyńska Hanna, Kamień w architekturze i rzeźbie Warszawy, Warszawa 1978.
• Tatarkiewicz Władysław, Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1988.
• TatarkiewiczWładysław, Łazienki warszawskie, Warszawa 1957.
• Widacka Hanna, „Stanislaus Augustus Rex Armatus w grafice XVIII wieku”, Kronika Zamkowa, 2001, nr 1.
• Widacka Hanna, Splendor i niesława. Stanisław August Poniatowski w grafice XVIII wieku ze zbiorów polskich, Warszawa 2008.
• Wundram Manfred, PAPE Thomas, Andrea Palladio 1508-1580. Un architecte entre la Renaissance et le Baroque, Köln 1989.
• Zamek Królewski w Warszawie: malarstwo do 1900, t. 1, Katalog zbiorów, oprac. Dorota Juszczak, Hanna Małachowicz, Warszawa 2007.
• Zamoyski Adam, Ostatni król Polski, przeł. Ewa Horodyska, Warszawa 1994.
• Zapolska Ewa, Cnoty teologalne i kardynalne, Kraków 2000.
• Zieliński Jarosław, Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, t. 1, Śródmieście historyczne, Warszawa 1995.