Dialektyka Gestu. Dar Galerii Sztuki Nowoczesnej Krzywe Koło dla Muzeum w Koszalinie w Zbiorach Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku

• Authors: Kal Elżbieta

Title variants

EN

The Dialectic of Gesture. The Gift by the Krzywe Koło Gallery of Contemporary Art to the Museum in Koszalin, Held in the Collection of the Museum of Middle Pomerania in Slupsk

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Tekst jest prezentacją i próbą kontekstualnej analizy obrazów oraz prac na papierze, podarowanych przez Galerię Krzywe Koło w Warszawie dla przyszłej kolekcji sztuki nowoczesnej w Koszalinie. W marcu 1963 roku kierownik galerii Marian Bogusz przekazał do Muzeum w Koszalinie 12 abstrakcyjnych obrazów w geście rewanżu za nawiązaną współpracę i współorganizację plenerów w pobliskich nadmorskich Osiekach. Plenery – łącznie odbyło się ich 19 – stały się okazją do spotkań awangardowych artystów, naukowców i krytyków z całej Polski i zza granicy. Powstawały tu pierwsze happeningi (Panoramiczny happening morski Tadeusza Kantora), akcje artystyczne, dzieła sztuki konceptualnej, odbywały się wykłady, konfrontacje i dyskusje. W grudniu 1963 r., po I. Plenerze w Osiekach M. Bogusz przekazał Muzeum w Koszalinie kolejny dar, 29 prac na papierze, także twórców związanych z Krzywym Kołem. Na skutek różnych reorganizacji i zbiegów okoliczności oba zbiory znalazły się w Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku i stały się częścią Działu Sztuki Współczesnej. Na początku autorka rozważa znaczenia gestu: pozaartystyczne (np. kurtuazji), a przede wszystkim w sztuce („gest Duchampa”, malarstwo gestu - action painting, do którego można zaliczyć część omawianych prac). Następnie analizuje obrazy m.in. Mariana Bogusza, Zbigniewa Dłubaka, Stefana Gierowskiego, Hilarego Krzysztofiaka, Henryka Stażewskiego, Kajetana Sosnowskiego ( i trzech znanych czeskich artystów) na tle polskiej sztuki powojennej, którą reprezentują także wspominane prace na papierze. Są wśród nich np. rysunki M. Bogusza, Alego Bunscha, Jerzego Kujawskiego czy Andrzeja Wróblewskiego. Dalej autorka omawia znaczenie obu darów w kontekście zbiorów sztuki współczesnej słupskiego muzeum, w tym największej kolekcji dzieł Stanisława Ignacego Witkiewicza oraz wystaw, na których dary Krzywego Koła były prezentowane. W zakończeniu wyraża nadzieję, że po adaptacji przekazanych MPŚ zabytkowych spichlerzy najcenniejsze dzieła sztuki współczesnej znajdą godne miejsce na stałych ekspozycjach.

Keywords

PL

polska sztuka współczesna; malarstwo abstrakcyjne; malarstwo gestu; malarstwo materii; Galeria Krzywe Koło; Marian Bogusz; Muzeum Pomorza Środkowego; zbiory sztuki współczesnej MPŚ; wystawy czasowe MPŚ

EN

Polish modern art; abstract painting; action painting; matter painting; Krzywe Koło Gallery; Marian Bogusz; Museum of Middle Pomerania; contemporary art collections of the Museum of Middle Pomerania; temporary exhibitions of the Museum of Middle Pomerania

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
• Journal: Sztuka i Dokumentacja
• Year: 2018
• Issue: 18
• Pages: 111-131

Contributors

author

Kal Elżbieta

• Akademia Pomorska w Słupsku

References

• Blumówna, Helena „Wystawa Młodych Plastyków.” Twórczość 2 (1948): 117-121.
• Danto, Arthur C. Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki. Tłum. i oprac. Leszek Sosnowski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
• Dziamski, Grzegorz. Postmodernizm wobec kryzysu estetyki współczesnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1996.
• Fish, Stanley. Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane. Red. Andrzej Szahaj. Tłum. Krzysztof Abriszewski et al. Kraków: Universitas, 2002.
• Hanak, Lucjan. „Muzeologia i muzealnictwo sztuki współczesnej przez pryzmat średniego muzeum – czyli o kolekcji Działu Sztuki Współczesnej Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.” W Nowe muzeum sztuki współczesnej czy nowoczesnej, red. Dorota Folga-Januszewska, 229-234. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2005.
• Hanak, Lucjan. Sztuka polska XIX i XX wieku. Ekspozycja od Jana Matejko do Romana Opałki. Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego, 2002.
• Juszkiewicz, Piotr. Od rozkoszy historiozofii do „gry w nic”. Polska krytyka artystyczna czasu odwilży. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2005.
• Kowalska, Bożena. Polska awangarda malarska 1945-1980. Szanse i mity. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
• Kowalska, Bożena. Twórcy-postawy. Artyści mojej galerii. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981.
• Orłowska, Walentyna. „Kolekcja osiecka w zbiorach Muzeum Okręgowego w Koszalinie.” Koszalińskie Zeszyty Muzealne 12 (1982): 83-99.
• Orłowska, Walentyna. „Kolekcja sztuki współczesnej Muzeum w Koszalinie.” W Nowe muzeum sztuki współczesnej czy nowoczesnej, red. Dorota Folga-Januszewska, 229-234. Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2005.
• Margolis, Joseph. Czym, w gruncie rzeczy, jest dzieło sztuki? Wykłady z filozofii sztuki. Red. Krystyna Wilkoszewska. Tłum. Wojciech Chojna, Krzysztof Guczalski, Marzenna Jakubczak i Krystyna Wilkoszewska. Kraków: Universitas, 2004.
• Piotrowski, Piotr. Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945–1989. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2005.
• Piotrowski, Piotr. „Filozofia gestu.” W Sztuka polska po 1945 roku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Warszawa, listopad 1987, red. Teresa Hrankowska, 243-252. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987.
• Piotrowski, Piotr. Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 1999.
• Wojciechowski, Aleksander. Młode malarstwo polskie 1944-1974. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1983.
• Zagrodzki, Janusz, red. Galeria Krzywe Koło. Katalog wystawy retrospektywnej Warszawa: Muzeum Narodowe, 1990. Kat. wyst.
• Zagrodzki, Janusz, red. Galeria Krzywe Koło (1956-1965). Prace na papierze. Radom: Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia, 2015.
• Zgodzińska, Beata, red. Zbiory Działu Sztuki Współczesnej. Wystawa w ramach obchodów 50-lecia Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego, 1998.
• Zieliński, Jacek Antoni, red. Krąg „Arsenału 1955”. Malarstwo, grafika rysunek z Muzeum Okręgowego w Gorzowie. Warszawa: Galeria „Zachęta”, 1992.