Emigracja Polaków do Wielkiej Brytanii w latach 2004–2016. Implikacje dla stosunków polsko-brytyjskich

• Authors: Renata Podgórzańska

Title variants

EN

The Polish Emigration to Great Britain in the Years 2004–2016. Implications for the Polish-British Relations

Abstracts

PL

Niezależnie od okoliczności, przyczyn, form i charakteru, migracje skutkują wieloma wyzwaniami na płaszczyźnie krajowej i międzynarodowej oraz – co istotne – wytworzeniem się powiązań między państwem wysyłającym, jak i przyjmującym, a także znajdują odzwierciedlenie w poziomie i charakterze stosunków dwustronnych. Stwierdzenie to współgra z wyrażanym przez badaczy przekonaniem, iż migracje międzynarodowe mają silny potencjalny wpływ na poziom i intensywność stosunków międzypaństwowych. Mając na uwadze powyższe spostrzeżenie, a przede wszystkim uwzględniając złożony charakter implikacji migracji międzynarodowych na relacje między państwami, w artykule na podstawie eksploracji źródeł i ich politologicznej analizy przyjęto, iż problem emigracji Polaków do Wielkiej Brytanii w okresie poakcesyjnym stanowi czynnik determinujący relacje polsko-brytyjskie. Słuszność tego sformułowania wynika z faktu, iż wraz z natężeniem emigracji Polaków do Wielkiej Brytanii i ujawnieniem się problemów związanych z ich funkcjonowaniem w brytyjskiej przestrzeni społecznej, politycznej, gospodarczej i kulturowej, dynamizacji uległy polsko-brytyjskie relacje. Kwestia emigracji stanowi czynnik warunkujący politykę zagraniczną, który weryfikuje i dynamizuje politykę zewnętrzną Polski, zarówno na płaszczyźnie stosunków bilateralnych, jak również w ramach współpracy wielostronnej. Intensywność zjawiska emigracji skutkowała nie tylko wzmocnieniem polsko-brytyjskiego dialogu politycznego, ale niejednokrotnie stanowiła czynnik polaryzujący oba państwa. Przede wszystkim miało to związek z antyeuropejskimi nastrojami brytyjskiej opinii publicznej i decyzją o opuszczeniu przez Wielką Brytanię Unii Europejskiej. Kwestia ochrony praw Polaków przebywających w Wielkiej Brytanii stanowiła bowiem jeden z problemów podejmowanych w ramach współpracy międzypaństwowej, ona też mobilizowała polskie instytucje państwowe do aktywności. Równocześnie – co ważne – problem emigracji był jedynie jednym z bodźców warunkujących intensywność polsko-brytyjskich stosunków. Mając na uwadze fakt, iż z perspektywy Polski Wielka Brytania była postrzegana jako znaczący sojusznik w ramach euroatlantyckiej przestrzeni w dyskursie międzypaństwowym, akcentowano również i inne obszary współpracy. Problem emigracji Polaków, a przede wszystkim sytuacji Polaków przebywających w Wielkiej Brytanii, stawał się kluczowy w kontekście stosunków dwustronnych wraz ze wzrostem antyeuropejskich nastrojów w Wielkiej Brytanii, które ostatecznie zaowocowały decyzją o opuszczeniu struktur UE. W artykule dokonano analizy problemu emigracji Polaków do Wielkiej Brytanii i implikacji tegoż procesu dla relacji polsko-brytyjskich, ich poziomu, intensywności i trudności, jakie to zjawisko generowało. Nie dokonano wprawdzie całościowej analizy problemu migracji, a skoncentrowano się jedynie na problemie emigracji Polaków do Wielkiej Brytanii. Skupiono się na wybranych przejawach i formach współpracy, które z uwagi na wzrost skali emigracji Polaków do Wielkiej Brytanii były szczególnie istotne w kontekście stosunków polsko-brytyjskich. Pozostawienie na uboczu innych zagadnień nie oznaczało ich marginalizacji, a jedynie koncentrację uwagi na tych, które są istotne z punktu widzenia analizowanego problemu.

EN

Regardless of the circumstances, causes, form and character migrations produce a lot of challenges inside and outside the country, and – which is very important – they create links between the sending country and the receiving one, and they are reflected in the level and character of the bilateral relations. This statement coincides with the conviction expressed by researchers that international migrations have a strong potential influence on the level and intensity of international relations. Taking into consideration this observation and the complicated character of the implications of international migrations it has been assumed – which has been based on the exploration of sources and their analysis – that the problem of the Polish emigration to Great Britain after 2004 constitutes a decisive factor in the Polish-British relations. The rightness of this statement results from the fact that together with the intensification of the Polish emigration to Great Britain and the appearance of the problems with the functioning of the Polish minority in the British social, political, economic and cultural space the Polish-British relations have flourished too. The question of emigration is a factor that determines the foreign policy verifying and intensifying it, both in Poland’s bilateral and multilateral relations. The intensity of the phenomenon of emigration has resulted not only in strengthening the Polish-British political dialogue, but also in many cases has been a factor that polarised both the states. First of all, it has been related to the anti-European sentiment of the British public opinion and the decision to leave the European Union. The question of how to protect the rights of the Poles living in Great Britain has been one of the problems discussed in the context of the international cooperation and motivated Polish institutions to act. At the same time – which is important – the problem of emigration has been only one of the many stimuli intensifying the Polish-British relations. It is a fact that from the Polish point of view Great Britain has been seen as a significant ally in the Euro-Atlantic space in an international discourse, but other areas of cooperation have also been discussed. The problem of the Polish emigration, and first of all the situation of the Poles living in Great Britain, has become very important in the context of the bilateral relations together with an increase of the anti-European sentiment in Great Britain, which finally led to the decision to leave the structures of the EU. The article contains an analysis of the problem of the Polish emigration to Great Britain and its implications for the Polish-British relations, their level, intensity and difficulties generated by that phenomenon. The problem of migration has not been analysed comprehensively, the focus has been kept only on the Polish emigration to Great Britain. And only some selected symptoms and forms of cooperation have been discussed, which – taking into consideration the increase of the Polish emigration to Great Britain – have been especially important in the context of the Polish-British relations. Passing over other questions does not mean they are not important.

Keywords

PL

migracje międzynarodowe, stosunki polsko-brytyjskie, polityka zagraniczna

EN

international migration, Polish-British relations, foreign policy

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przeszłość Demograficzna Polski
• Year: 2016
• Volume: 38
• Pages: 177-204

Contributors

author

Renata Podgórzańska

• Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny

References

• Brytyjczycy protestują przeciwko zatrudnianiu Polaków. Dostęp 14.01.2017. http://www.polishexpress.co.uk/brytyjczycy-protestuja-przeciwko-zatrudnianiu-polakow. Cichocki, Marek, Olaf Osica, Paweł Świdlicki, Stephen Booth. Polskie i brytyjskie wizje przyszłości Europy: Propozycja wspólnej agendy reformy Unii Europejskie. Warszawa–Londyn 2016. Dostęp 19.01.2017. http://www.instytutwolnosci.pl/images/raporty/Polskie_i_brytyjskie_wizje_przyszlosci_Europy.pdf. Definicje, pojęcia dotyczące spraw polonijnych. Dostęp 14.01.2017. http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/polonia/definicje_pojecia. Duszczyk, Maciej, Jakub Wiśniewski. Analiza społeczno-demograficzna migracji zarobkowej Polaków do państw EOG po 1 maja 2004 roku. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 2007. Dostęp 17.01.2017. https://www.rpo.gov.pl/pliki/1196072882.pdf. Duszczyk, Maciej, Jakub Wiśniewski. „Emigrować i wracać”. Migracje zarobkowe Polaków po 1 maja 2004 r. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 2006. Dostęp 18.01.2017.http://www.isp.org.pl/files/2572839620196337001163156302.pdf. Fomina, Joanna, Justyna Frelak. Wizerunek Polski i Polaków w Wielkiej Brytanii. Warszawa 2011. Dostęp 19.01.2017. http://www.isp.org.pl/uploads/pdf/1732756198.pdf. Glossary on Migration, red. Richard Perruchoud, Jillyanne Redpath-Cross. International Migration Law Series No. 25. Geneva: International Organization for Migration, 2011. Dostęp 18.01.2017, http://www.epim.info/wp-content/uploads/2011/01/iom.pdf. Godzimirski Jakub M., Marta Stormowska, Kinga Dudzińska. Nowe diaspory w Europie i zarządzanie migracją: przypadek Polaków w Norwegii. Warszawa 2015. Dostęp 22.01.2017. https://www.pism.pl/files/?id_plik=20607. Iglicka, Krystyna, Olga Olszewska, Andrzej Stachurski, Joanna Żurawska. „Dylematy polityki migracyjnej Polski”. ISS Working Paper 58 (2005). Dostęp 12.01.2017. http://www.migracje.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2016/12/058.pdf Informacja Minister Spraw Zagranicznych Anny Fotygi na temat polityki zagranicznej RP w 2007 roku. Dostęp 16.01.2017. http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/priorytety_polityki_zagr_2012_2016/expose2/expose_2007. Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o zadaniach polskiej polityki zagranicznej w 2016 roku. Dostęp 16.01.2017. http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/ priorytety_polityki_zagr_2012_2016/expose2/expose2016. Informacja Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego na temat polityki zagranicznej RP w 2008 roku. Dostęp 16.01.2017. http://www.msz.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/priorytety_polityki_zagr_2012_2016/expose2/expose_2008. Informacja Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego na temat polskiej polityki zagranicznej w 2009 roku. Dostęp 16.01.2017. http://www.ms z.gov.pl/pl/polityka_zagraniczna/priorytety_polityki_zagr_2012_2016/expose2/expose_2009. Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004–2015. Warszawa: GUS, 2016. Dostęp 12.01.2017, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ ludnosc/migracje-zagraniczne-ludnosci/informacja-o-rozmiarach-i-kierunkachemigracji-z-polski-w-latach-20042015,2,9.html. Informacja w sprawie zatrudnienia obywateli polskich w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii oraz obywateli państw EOG w Polsce. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, 2007. Dostęp 21.01.2017. http://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/File/Migracje/Monitoring.pdf. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, 2011. Dostęp 22.01.2017. https://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/_public/1_NOWA%20STRONA/Analizy%20i%20 raporty/przeplyw%20pracownikow/Monitoring_maj%202011_korekta.pdf. Kaczmarczyk, Paweł. Współczesne migracje zagraniczne Polaków – skala, struktura oraz potencjalne skutki dla rynku pracy. Dostęp 10.01.2017. http://www.fise.org.pl/files/1bezrobocie.org.pl/public/migracje/raport_fise_wspolczesne_migracje_polakow.pdf. Komunikat PAP: RPO w obronie Polaków w Wielkiej Brytanii i Irlandii Płn., 20.07.2009. Dostęp 14.01.2017. https://www.rpo.gov.pl/pliki/12481646180.pdf. National Insurance Number Allocations to Adult Overseas Nationals: Quarterly Report-Registrations to September 2015. Dostęp 22.01.2017. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/479276/nino-registrations-adult-overseas-nationals-nov-2015.pdf. National Insurance Numbers Allocated to Adult Overseas Nationals Registrations to September 2016. Dostęp 22.01.2017. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/573259/nino-registrations-adult-overseas-nationalsseptember-2016.pdf. Nowosielski, Michał. „Nowe założenia polityki polonijnej”, Biuletyn Instytutu Zachodniego, 70 (2011). Dostęp 12.01.2017. http://www.iz.poznan.pl/uploads/pracownicy/nowosielski/410_zalozenia%20polityki%20polonijnej.pdf. Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 1235 w sprawie stosunków polsko-brytyjskich. Dostęp16.01.2017. http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/253C60FE. Pachocka, Marta, Jan Misiuna. Migracje międzynarodowe – dylematy definicyjne i poznawcze. Przykłady z Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych. Dostęp 20.01.2017. http://www.academia.edu/19607844/Migracje_mi%C4%99dzynarodowe_dylematy_definicyjne_i_poznawcze._Przyk%C5%82ady_z_Unii_Europejskiej_i_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych. Pierwsze polsko-brytyjskie konsultacje międzyrządowe. Dostęp 14.01.2017. http://www.msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/pierwsze_polsko_brytyjskie_konsultacje_miedzyrzadowe. Policja ujawnia nowe szczegóły zabójstwa Polaka w Harlow. Dostęp 14.01.201. http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/wielka-brytania-nowe-szczegolyzabojstwa-polaka-w-harlow,674181.html. Polish People in the UK – Half a Million Polish Residents. Dostęp 18.01.2017. http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20160105160709/http://www.ons.gov.uk/ons/rel/migration1/migration-statistics-quarterly-report/august-2011/polish-people-in-the-uk.html. Premier Beata Szydło w Londynie: Dla Polski Wielka Brytania jest partnerem strategicznym. Dostęp 14.01.2017. https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/aktualnosci/premier- beata-szydlo-w-londynie-dla-polski-wielka-brytania-jest-partnerem.html. Priorytety polskiej polityki zagranicznej w latach 2012–2016. Warszawa 2012. Dostęp 12.01.2017. http://www.msz.gov.pl/resource/aa1c4aec-a52f-45a7-96e5-06658e73bb4e:JCR. Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2009. Warszawa 2009. Dostęp 14.01.2017. https://www.msz.gov.pl/resource/90f1454c-8ac1-439a-9e5f-ac2ca6a0f013. Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2012. Warszawa 2012. Dostęp 14.01.2017. http://www.msz.gov.pl/resource/d44dcd91-ed03-4e64-a475-b56dbece5a46:JCR. „Słownik migracyjny”. Biuletyn Migracyjny 2 (2005). Dostęp 20.01.2017. http://biuletynmigracyjny.uw.edu.pl/pliki/pdf/biuletynmigracyjny2.pdf. Sobiepanek, Katarzyna. Brytyjski przyjaciel Rzeczpospolitej. Dostęp 14.01.2017. http://www.stosunki.pl/?q=content/brytyjski-przyjaciel-rzeczpospolitej. Społeczne skutki poakcesyjnych migracji ludności Polski. Raport Komitetu Badań nad Migracjami Polskiej Akademii Nauk. Warszawa: Komitet Badań nad Migracjami PAN, 2014. Dostęp 8.01.2017. http://www.kbnm.pan.pl/images/Raport_KBnM_PAN_Spo-%C5%82eczne_skutki_poakcesyjnych_migracji_ludno%C5%9Bci_Polski.pdf. Śmiałe wystąpienie premier Theresy May. Po Brexicie Wielka Brytania opuści unijny wspólny rynek. Dostęp 14.01.2017. http://wyborcza.pl/7,75399,21256323,wielka-brytania-opusci-unijny-wspolny-rynek-smiale-wystapienie.html. Współpraca polityczna. Dostęp 12.01.2017. http://www.londyn.msz.gov.pl/pl/c/MOBILE/wspolpraca_dwustronna/wspolpraca_polityczna. Zagraniczne migracje zarobkowe. Raport końcowy z badań przygotowany przez Pentor Research International Poznań Sp. z o.o. na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Szczecinie. Dostęp 12.01.2017. https://www.efs.2007-2013.gov.pl/analizyraportypodsumowania/baza_projektow_badawczych_efs/documents/raport_koncowy_zagraniczne_migracje_zarobkowe_zachpom_ix_2009.pdf. Bali, Sita. „Ruchy ludności”. W: Studia bezpieczeństwa, red. Paul D. Williams, 471–485. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012. Balicki, Janusz, Peter Stalker. Polityka imigracyjna i azylowa. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2006. Ciapała, Jerzy. Prezydent w systemie ustrojowym Polski (1989–1997). Warszawa: Wyda Derwich, Karol. Instrumenty polityki zagranicznej USA wobec państw Ameryki Łacińskiej 1945–2000. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010. Fihel, Agnieszka, Emilia Piętka. „Funkcjonowanie polskich migrantów na brytyjskim rynku pracy”. CMR Working Papers 23 (2007), 81. Iglicka, Krystyna. „Migracje długookresowe i osiedleńcze z Polski po 2004 roku – przykład Wielkiej Brytanii. Wyzwania dla statystyki i demografii państwa”. Raporty i Analizy CSM 5 (2011). Kaczmarczyk, Paweł. Migracje zarobkowe Polaków w dobie przemian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2005. Koszel, Bogdan. „Na drodze do Brexitu”, Biuletyn Instytutu Zachodniego 234 (2016). Kubiciel-Lodzińska, Sabina. Imigracja zarobkowa do województwa opolskiego. Skala, warunki i perspektywy. Opole: Politechnika Opolska, 2012. Wersja Kindle. Lesińska, Magdalena. „Emigracja i diaspora w dyskursie politycznym w Polsce w latach 1991–2015”. CMR Working Papers 83 (2015), 141. Lesińska, Magdalena. „Migracje we współczesnej analizie politologicznej – niewykorzystany potencjał”. CMR Working Papers 47 (2011), 10. Ludność, ruch naturalny i migracje w województwie zachodniopomorskim w 2012 roku. Szczecin: Urząd Statystyczny w Szczecinie, 2013. Materiały informacyjne na 77. posiedzenie senatu VIII kadencji do punktu porządku obrad: „Informacja ministra spraw zagranicznych na temat polityki polonijnej”. Warszawa:Kancelaria Senatu, 2015. Milewski, Maciej, Joanna Ruszczak-Żbikowska. „Motywacje do wyjazdu, praca, więzi społeczne i plany na przyszłość polskich migrantów przebywających w Wielkiej Brytanii i Irlandii”. CMR Working Papers 35 (2008), 93. Musiał-Karg, Magdalena, Elżbieta Lesiewicz. „Brytyjskie i greckie referenda a groźba Brexitu i Grexitu”. Przegląd Europejski 37 (2015), 3: 11–131. Nowak, Marek. „Polska migracja: motywy mobilności, jej dynamika i propozycja socjologicznej rekonceptualizacji”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 76 (2014), 3: 281–300. Nowiak, Joanna. „Czym jest polityka zagraniczna”. W: Stosunki międzynarodowe, red. W. Malendowski, C. Mojsiewicz, 75–90. Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla, 1998. Okólski, Marek. Demografia zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2004. Pasternak-Malicka, Monika. „Przyczyny i skutki migracji zagranicznych młodych Polaków”. Współczesne Problemy Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe 7 (2013): 177–188. Podgórzańska, Renata. Polityka zagraniczna Polski wobec obszaru pojugosłowiańskiego. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013. Raport z wyników Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2012. Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2016. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2016. Rozporządzenie (WE) nr 862/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie statystyk Wspólnoty z zakresu migracji i ochrony międzynarodowej oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 311/76 w sprawie zestawienia statystyk dotyczących pracowników cudzoziemców. Dz. Urz. UE L 199/23. Sakson, Andrzej. „Migracje – fenomen XX i XXI wieku”. Przegląd Zachodni 2 (2008): 11–19. Stola, Dariusz. Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989. Warszawa: Instytut Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Instytut Pamięci Narodowej, 2010. Wójcik-Żołądek, Monika, „Współczesne procesy migracyjne: definicje, tendencje, teorie”. Studia BAS 4 (2014): 9–35. Zięba, Ryszard. „Paradoksy polityki zagranicznej Polski w okresie transformacji”. W: Paradoksy polityki, red. M. Karwat, 387–405. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2007. Znojek, Bartłomiej. „Polityka Polski wobec Wielkiej Brytanii”. Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej (2009): 196–212.

Identifiers

DOI

10.18276/pdp.2016.3.38-08