The early Soviet family in the documents of the All-Russia Communist Party Census of 1922

• Authors: Lyudmila Mazur

Title variants

PL

Rodzina wczesnosowiecka w spisie ludności Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego z 1922 roku

• Languages of publication: EN

Abstracts

PL

Ideologia komunistyczna wywarła ogromny wpływ na rozmiar, funkcję, strukturę oraz prawne podstawy rodziny w Rosji sowieckiej. W wyniku działania zarówno obiektywnych, jak i subiektywnych czynników, w latach 20. XX wieku dokonała się głęboka reforma rodziny. Do czynników obiektywnych zalicza się naturalne procesy modernizacyjne w społeczeństwie, natomiast do subiektywnych należały świadome próby zbudowania instytucji rodziny na podstawie wyidealizowanej koncepcji społeczeństwa przyszłości. Reforma rodziny z lat 20. doprowadziła do powstania licznych form rodziny, ukształtowanych w szczególności przez koncepcje i przekonania ideologiczne. W artykule zanalizowano dane pochodzące z unikatowego źródła, jakim jest spis ludności Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego z roku 1922. Spis ten dostarcza szczegółowych informacji odnośnie do rodzin członków Partii, tj. liczby domowników i proporcji osób pracujących do osób będących na ich utrzymaniu. Członkowie Partii stanowili grupę społeczną najbardziej podatną na wpływ i działanie ideologii, przez co analiza struktur ich rodzin staje się wyjątkowo atrakcyjna badawczo. Dane pochodzące ze spisu ludności z 1922 roku odzwierciedlają również ogólne trendy panujące we wczesnym społeczeństwie sowieckim oraz ich zasięg. W niniejszym artykule szczególny nacisk położony jest na analizę nowych form rodzinnych takich jak komuny, rodziny „rewolucyjne” itd.

Keywords

PL

reforma rodziny; rodzina tradycyjna; rodzina współczesna; Rosja sowiecka we wczesnych latach 20. XX wieku; spis ludności Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego; struktura rodziny i jej przemiany

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przeszłość Demograficzna Polski
• Year: 2016
• Volume: 38
• Issue: 1
• Pages: 83-111

Contributors

author

Lyudmila Mazur

• Uralskijj Federalnyjj Universitet im. Pervogo Prezidenta Rossii B. N. Elcina, Departament "Istoricheskijj Fakultet".

References

• Beck, Ulrich. Obshchestvo riska. Na puti k drugomu modern. Transl. by B. Sidelnik, N. Fedorova. Moscow: Progress-Traditsia, 2000.
• Chayanov, Alexander, The Theory of Peasant Economy, ed. Daniel Thorner, Basile Kerblay, and R. E. F. Smith. Homewood (IL): R. D. Irwin, 1966. Chernykh, Alla I. “Krylatyi Eros i promfinplan”. Sotsis 8 (1993): 105−13.
• Dekret VCIK i SNK ot 18(31) dekabrya 1917 g. ‘O grazhdanskom brake, o detyah i o vedenii knig aktov sostoyaniya’ 18(31) dekabrya 1917 g. In: Dekrety Sovetskoj vlasti. Tom I. 25 oktyabrya 1917 g. – 16 marta 1918 g. Moskva: Gos. Izdatel’stvo politicheskoi literatury, 1957, 247. Accessed 24.04.2016. http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/DEKRET/17-12-18.htm.
• Dekret VCIK i SNK ot 16(29) dekabrya 1917 g. ‘O rastorzhenii braka’. In: Dekrety Sovetskoj vlasti. Tom I. 25 oktyabrya 1917 g. – 16 marta 1918 g. Moskva: Gos. Izdatel’stvo politicheskoi literatury, 1957, 237–38. Accessed 24.04.2016. http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/DEKRET/17-12-18.htm.
• Fisher, Wesley A. and Leonid Khotin. “Soviet Family Research”, Journal of Marriage and Family 39 (2) (1977). DOI:10.2307/351131.
• Gavrov, Sergey N. Istoricheskoe izmenenie instituta sem’i i braka. Moskva: MGUDT, 2009.
• Glass, Becky L. and Margaret K. Stolee, “Family Law in Soviet Russia, 1917−1945”, Journal of Marriage and Family 49 (4) (1987): 893−902.
• Goldman, Wendy Z. Women, the State, and Revolution: Soviet Family Policy and Social Life, 1917–1936. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
• Hajnal, John. “European marriage patterns in perspective”. In: Population in History, ed. David V. Glass and David E. C. Everslay, 101–143. Chicago: Aldine Publishing Company, 1965.
• Kaminsky, Lauren. “Utopian Visions of Family Life in the Stalin-Era Soviet Union”. Central European History 44 (2011): 63–91.
• Kazmina, O. V. “Rossijskaya sistema zakonov o brake v 20 veke i tradicionnye ustanovki”. Etnograficheskoye Obozrenie 4 (2003): 69–75.
• Kharchev, A. G. “Socialisticheskaya revolyuciya i sem’ya. Iz rukopisnogo naslediya”. Sotsis 6 (1994). Accessed 24.04.2016. http://ecsocman.hse.ru/data/777/532/1216/010_Iz_rukopisnogo_naslediya.pdf.
• Kharchev, Anatoly G. Brak i sem’ya v SSSR. Moskva: Mysl’, 1990.
• Kodeks zakonov o brake, sem’e i opeke 1926 g. Accessed 24.04.2016. http://wap.praktika.borda.ru/?1-12-120-00000068-000-0-0-1176666001.
• Kohn, Edward. “Sex and the Married Communists: Family Troubles, Marital Infidelity, and Party Discipline in the Postwar USSR, 1945–64”, The Russian Review 68 (2009): 429–450.
• Kollontay, Alexandra. “Polovaya moral’ i social’naya bor’ba”. In: Alexandra M. Kollontai, Marksistskii feminizm. Text Collection. Tver’: Feminist-Press-Rossia, 2003.
• Kollontay, Alexandra M. Sem’ya i kommunisticheskoe gosudarstvo. Moskva, 1918.
• Kollontay, Alexandra. Prostituciya i mery bor’by s nei. Moskva 1921.
• Krupskaya, Nadezhda K. “Brachnoe i semejnoe pravo v Sovetskoi Respublike”. Kommunistka 3–4 (1920): 17–18.
• Lazis, Otto. Perelom: Stalin protiv Lenina. Moskva: Politizdat, 1989.
• Lenin, Vladimir I. “Velikij pochin”. In: Vladimir I. Lenin, Complete Works. Vol. 39. Ed. 5. Moscow: Izdatel’stvo politicheskoi literatury, 1970.
• Lisitsyn, A. K. “K voprosu o sem’e i brake (v diskussionnom poryadke)”. Kommunistka 12 (1923): 24–26.
• Matskovsky, Mikhail S. Sociologiya sem’i: Problemy teorii, metodologii i metodiki. Moskva: Nauka, 1989.
• Mazur, Lyudmila, Oleg Gorbachev. “Primary Sources on the History of the Soviet Family in the Twentieth Century: an Analytical Review”. The History of the Family 21 (1) (2016): 101–120. DOI: 10.1080/1081602X.2015.1031808.
• Mehnert, Klaus. Sovetskii chelovek. Moskva 1959.
• Mikhailova, Anna I. “Osmyslenie fenomena odinochestva kak social’nogo yavleniya”. Journal of Transbaikal State University (2013). Accessed 24.04.2016. http://uchzap.\ru/ru/journals/587.
• Mironov, Boris N. Social’naya istoriya Rossii perioda imperii (XVIII – nachalo XX vv.) in 2 vols. Sankt Petersburg: Dmitriy Bulanin, 1999.
• Narodnoye khozyajstvo SSSR za 60 let. Statisticheskii sbornik. Moskva: Statistika, 1977.
• Panin, Stanislav E. “Bor’ba s prostituciej v Rossii v 1920-h godah”, Voprosy Istorii 9 (2004).
• Pokrovsky Nikolay E., ed. Labirinty odinochestva. Moskva: Progress, 1989.
• Shapovalova, Yanina A. “Politika bol’shevikov v otnoshenii sem’i v pervye gody Sovetskoj vlasti”. Obshchestvo: Politika, Ehkonomika, Pravo 1 (2010).
• Sorokin, Pitirim A. “Vliyanie vojny na sostav naseleniya, ego svojstva i obshchestvennuyu organizaciyu”. In: Ekonomist. Omnibus Edition 1921–1922. Moskva: Terra Budushego, 2008.
• Spisok naselennyh punktov Ekaterinburgskoj gubernii s vazhnejshimi statisticheskimi dannymi i alfavitnym ukazatelem (Ekaterinburg 1923).
• Stites, Richard. Zhenskoe osvoboditel’noe dvizhenie v Rossii. Feminizm, nigilizm i bol’shevizm. 1860–1930. Moskva: ROSSPEN, 2004.
• Todd, Emmanuel. Explanation of Ideology: Family Structures and Social Systems (Family, sexuality, and social relations in past times). Transl. by David Garrioch. Oxford: Blackwell, 1985.
• Turton, Katy. “Revolution Begins at Home?: The Life of the First Soviet Family”, Family and Community History 8 (2) (2005).
• Vishnevsky, Anatoly G. “Evolyuciya rossiiskoi sem’i: XX vek: Ot krest’yanskoi sem’i k gorodskoi (prodolzhenie)”. Ecologia i Zhizn 8 (2008). Accessed 24.04.2016. http://elementy.ru/lib/430651.
• Volkov, Andrey G. “Evolyuciya rossijskoj sem’i v XX veke”. Mir Istorii 4 (1999): 47–57.
• Vorobyov, Nikolay I. “Sem’ya v Nerekhte. (K voprosu ob analize sem’i)”. In: Sovetskaya demografiya za 70 let (Iz istorii nauki), ed. Timon V. Ryabushkin, 110–130. Moscow: Nauka, 1987.

Identifiers

DOI

10.18276/pdp.2016.1.38-04