Wprowadzenie do filozofii twórczości. Uwagi pojęciowe – historia idei – perspektywa interdyscyplinarna

• Authors: Chylińska Monika

Title variants

EN

Introducing the Philosophy of Creativity: The Concept—the History of Idea—the Interdisciplinary Perspective

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Twórczość już od dawna nie jest postrzegana jedynie jako domena poetów i artystów, a możliwość rozważania jej natury nie jest zarezerwowana tylko dla estetyki. W swoich analizach chciałabym pokazać tę wielokierunkowość badań nad fenomenem creatio, który współcześnie coraz częściej łączony jest z opisywaną przez psychologów uniwersalną ludzką kreatywnością. Tekst niniejszy, wprowadzając w podstawowe rozważania nad definiowaniem i wyjaśnianiem twórczości dawniej i dzisiaj, ma jednocześnie ułatwić podjęcie kwestii bardziej szczegółowych i specyficznych dla współczesnych analiz (kwestie te podejmuję w artykule „O głównych dylematach filozofii twórczości. Ujęcie syntetyczne z uwzględnieniem badań współczesnych”, który stanowi niejako przedłużenie przedstawionych tu treści). Niniejsze wprowadzenie do dziedziny filozofii twórczości zostało wykonane w trzech krokach: (1) poprzez przywołanie rozważań dokonanych już wcześniej przez filozofów; (2) przez opisanie tradycyjnych i współczesnych sposobów definiowania pojęcia twórczości (i kreatywności) oraz (3) poprzez przedstawienie wybranych popularnych psychologicznych teorii procesu twórczego.

EN

It has been a long time since the ability to create is not percieved only as the domain of poets and artists, and the eventuality of deliberating over its nature is not restricted only to aesthetics. In the present analyses I would like to show this modern and postmodern variety of the studies on the creatio phenomenon, which today is often to be comprehended as the universal human creativity (described mainly by psychologists and educators). By introducing the fundamental considerations over the traditional and non-traditional definitions and explanations of creativity, this article has to facilitate at the same time the task of raising more specific and detailed issues (which I partly describe in the article “On the main dilemmas of the philosophy of creativity: A synthetic view of the contemporary research” in this volume of Roczniki Filozoficzne). The present introduction to the philosophy of creativity field will be made in three main steps: (1) by evoking some previous philosophical analyses, (2) by describing the traditional and modern ways of defining the concept and (3) through showing the selected psychological theories of the process of creating the new, valuable and original artifact.

Keywords

PL

twórczość; kreatywność; nowość; filozofia twórczości; psychologia twórczości

EN

creativity; novelty; philosophy of creativity; psychology of creativity

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2016
• Volume: 64
• Issue: 2
• Pages: 79-108

Dates

published

2016

Contributors

author

Chylińska Monika

• Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Arystoteles. Poetyka, przeł. Henryk Podbielski. Wrocław: Ossolineum, 2006.
• Arystoteles. Etyka nikomachejska, przeł. Daniela Gromska. Warszawa: PWN, 2008.
• Arystoteles. Metafizyka, przeł. Kazimierz Leśniak. Warszawa: PWN, 2009.
• Augustyn. „O wierze prawdziwej”, przeł. Jerzy Ptaszyński, w: tenże, Dialogi i pisma filozoficzne, przeł. Danuta Turkowska, Jerzy Ptaszyński i Maria Maykowska. Warszawa: PAX 1954.
• Blackburn, Simon. „Creativity and Not-So-Dumb Luck”. W: Elliot S. Paul & Scott B. Kaufman (red.). The Philosophy of Creativity: New Essays, 147–156. Oxford: Oxford University Press, 2014.
• Bethune, George W. Genius. An address delivered before the literary societies of Union College, Philadelphia: G. W. Mentz & Son, 1837.
• Boden, Margaret. The Creative Mind. Myths and mechanisms. London: Routledge, 2004.
• Chylińska, Monika. „O głównych dylematach filozofii twórczości. Ujęcie syntetyczne z uwzględnieniem badań współczesnych”. Roczniki Filozoficzne 64 (2016), 2: 109–140 (numer bieżący).
• Gaut, Berys. „The Philosophy of Creativity”. Philosophy Compass 5 (2012), 12: 1034–1046.
• Guilford, Joy P. „Creativity”. American Psychologist 5 (1950): 444–454.
• Guilford, Joy P. „Creativity: Yesterday, Today and Tomorrow”. The Journal of Creative Behavior 1 (1967), 1: 3–14.
• Guilford, Joy P. The nature of human intelligence. London: McGraw-Hill, 1971.
• Gut, Arkadiusz P., i Monika Chylińska. „Epistemologia i psychologia”. W: Stanisław Janeczek i Anna Starościc (red.). Epistemologia. [Seria: Dydaktyka filozofii, t. 4, red. Stanisław Janeczek], 149–170. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2015.
• Kampylis, Panagiotis G., i Juri Valtanen. „Redefining Creativity – Analyzing Definitions, Collocations, and Consequences”, Journal of Creative Behavior 44 (2010), 3: 191–214.
• Kant, Immanuel. Krytyka władzy sądzenia, przeł. Jerzy Gałecki. Warszawa: PWN, 2004.
• Kaufman, James C. Kreatywność, przeł. Mieczysław Godyń. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2011.
• Kiereś, Henryk. Sztuka w kulturze. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2013.
• Kronfeldner, Maria. „Creativity Naturalized”. Philosophical Quaterly 59 (2009), 237: 577–592.
• Nęcka, Edward. Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP, 2003.
• Nietzsche, Fryderyk. Narodziny tragedii, przeł. Grzegorz Sowiński, Kraków: Wydawnictwo UJ, 2011.
• Paul, Elliot S., i Scott B. Kaufman. „Introduction”. W: Ciż (red.). The Philosophy of Creativity: New Essays, 3–16. Oxford: Oxford University Press, 2014.
• Perkins, David N. The mind’s best work. Cambridge: Harvard Univeristy Press, 1981.
• Platon. Fajdros, Hippiasz mniejszy, Hippiasz większy, Ion, przeł. Władysław Witwicki. Warszawa: Wydawnictwo ALFA, 1999.
• Rhodes, Mel. „An analysis of creativity” Phi Delta Kappan 42 (1961): 305–310.
• Runco, Mark A., i Garrett J. Jaeger. „The Standard Definition of Creativity”. Creativity Research Journal 24 (2012), 1: 92–96.
• Schopenhauer, Arthur. Świat jako wola i przedstawienie, t. 1–2, przeł. Jan Garewicz. Warszawa: PWN 1994–1995.
• Simonton, Dean K. „Hierarchies of Creative Domains: Disciplinary Constraints on Blind Variation and Selective Retention”. W: Elliot S. Paul & Scott B. Kaufman (red.). The Philosophy of Creativity: New Essays, 247–264. Oxford: Oxford University Press, 2014.Simonton, Dean K. Genius 101. New York: Springer Publishing Company, 2009.
• Simonton, Dean K. „Donald Campbell’s Model of the Creative Process: Creativity as Blind Variation and Selective Retention”. Journal of Creative Behavior 32 (1998), 3: 153–158.
• Sternberg, Robert J. „Cognitive Mechanisms in Human Creativity: Is Variation Blind or Sighted?” Journal of Creative Behavior 32 (1998), 3: 159–176.
• Sternberg, Robert J. Cognitive Psychology. Belmont, CA : Wadsworth/Cengage Learning, 2011.
• Sternberg, Robert J., i Todd Lubart. „An investment theory of creativity and its development”. Human Development 34 (1991): 1–31.
• Stokes, Dustin. „Minimally creative thought”. Metaphilosophy 42 (2011): 658–681.
• Stokes, Dustin. „A Metaphysics of Creativity”. W: Kathleen Stock, Katherine Thomson-Jones (red.). New Waves in Aesthetics, 105-124. London: Palgrave Macmillan, 2008.
• Stokes, Dustin. „Incubated Cognition and Creativity”. Journal of Consciousness Studies 14 (2007), 3: 83–100.
• Stróżewski, Władysław. Dialektyka twórczości. Kraków: Znak, 2007.
• Szmidt, Krzysztof J. Pedagogika twórczości. Gdańsk: GWP, 2007.
• Tatarkiewicz, Władysław. „Twórczość: dzieje pojęcia”. W: Tenże. Dzieje sześciu pojęć, 294–318. Warszawa: PWN, 2011.
• Tatarkiewicz, Władysław. Historia estetyki, t. I-III. Warszawa: PWN, 2009.
• Tatarkiewicz, Władysław. „Tworzenie i odkrywanie”. W: Tenże. Parerga, 39–59. Warszawa: PWN, 1978.
• Wallas, Graham. The art of thought. New York: Harcourt, 1926.
• Ward, Thomas B., Steven M. Smith, Ronald A. Finke. „Creative Cognition”. W: Robert J. Sternberg (red.). Handbook of creativity, 189–212. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2016.64.2-6